Дзяржаўны лад Беларусі

"У Беларусі вельмі прыгожая прырода" - гаворачы так, мы маем на ўвазе нашу краіну.

"Беларусі патрэбна актыўная таленавітая моладзь" - гэта ўжо мы вядзём размову пра грамадства.

"Беларусь дапамагае суайчыннікам за мяжой" - у гэтым выпадку мы гаворым пра нашу дзяржаву.

Што ж уключаюць у сябе гэтыя важнейшыя паняцці?

Краiна - геаграфічная тэрыторыя, якая мае гістарычныя і культурныя асаблівасці.

Грамадства - людзі, якія жывуць у адной краіне і звязаны адзін з адным рознымі адносінамі.

Дзяржава - палітычная форма арганізацыі грамадства, органы ўлады, якія кіруюць грамадствам (Прэзідэнт, Парламент, Урад, Суды і г.д.)

Рэспубліка Беларусь (Беларусь) - афіцыйная назва нашай дзяржавы. Большасць людзей, што пражываюць на тэрыторыі дзяржавы, з'яўляюцца яе грамадзянамі.

Грамадзянства - асаблівая прававая сувязь чалавека і дзяржавы, прадугледжвае іх узаемныя правы і абавязкі.

Дзяржава забяспечвае правы і свабоды сваіх грамадзян і іх захаванне.

Правы, свабоды і абавязкі грамадзяніна прапісаны ў Канстытуцыі.

Грамадзяне знаходзяцца пад абаронай сваёй дзяржавы, нават калі знаходзяцца на тэрыторыі іншых краін.

Грамадзянамі Беларусі пры нараджэнні становяцца дзеці, у якіх адзін з бацькоў ці абодва бацькі з'яўляюцца грамадзянамі Рэспублікі Беларусь (гэта так званае права крыві).

Грамадзянамі Рэспублікі Беларусь могуць стаць людзі, якія пражылі ў Беларусі не менш як 7 гадоў, не парушаючы законаў і працуючы на карысць краіны.

Прэзiдэнт Рэспублікі Беларусь забяспечвае пераемнасць органаў дзяржаўнай улады і з'яўляецца Кіраўніком дзяржавы, гарантам Канстытуцыі, правоў і свабод чалавека і грамадзяніна.

Паўнамоцтвы Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь

• фарміруе Урад;
• выдае ўказы і распараджэнні, падпісвае законы;
• звяртаецца з пасланнямі да народа аб становішчы ў дзяржаве і аб асноўных напрамках унутранай і знешняй палітыкі;
• прадстаўляе Беларусь у адносінах з іншымі дзяржавамі;
• з'яўляецца Галоўнакамандуючым Узброенымі Сіламі Рэспублікі Беларусь;
• узнагароджвае дзяржаўнымі ўзнагародамі;
• прымае меры па ахове суверэнітэту і нацыянальнай бяспекі;
• назначае на вышэйшыя дзяржаўныя пасады.

Парламент з'яўляецца прадстаўнічым і заканадаўчым органам Рэспублікі Беларусь. Прадстаўнічым - паколькі прадстаўляе інтарэсы выбаршчыкаў - грамадзян Беларусі. Заканадаўчым - паколькі яго галоўнай функцыяй з'яўляецца заканатворчасць.

Парламент у Рэспубліцы Беларусь называецца Нацыянальным сходам і складаецца з дзвюх палат: Палаты прадстаўнікоў i Савета Рэспублікі.

Для правядзення выбараў дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў на тэрыторыі Беларусі ўтвараецца 110 выбарчых акруг. Дэпутатаў выбіраюць у адпаведнасці з законам на аснове свабоднага, усеагульнага, роўнага і прамога выбарчага права пры тайным галасаванні.

Дэпутатам можа быць грамадзянін Рэспублікі Беларусь, які дасягнуў 21 года.

Членаў Савета Рэспублікі выбіраюць дэпутаты мясцовых Саветаў дэпутатаў базавага ўзроўню; 8 членаў Савета Рэспублікі назначае Прэзідэнт.

Членам Савета Рэспублікі можа быць грамадзянін Рэспублікі Беларусь, які дасягнуў 30 гадоў і пражыў на тэрыторыі адпаведнай вобласці, горада Мінска не менш як 5 гадоў. Членам Савета Рэспублікі пажыццёва з яго згоды з'яўляецца Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь, які спыніў выкананне сваіх паўнамоцтваў у сувязі з заканчэннем тэрміну яго знаходжання на пасадзе або датэрмінова ў выпадку яго адстаўкі.

Кожны закон звычайна прымаецца і Палатай прадстаўнікоў, і Саветам Рэспублікі. Пры неабходнасці ствараюцца пагаджальныя камісіі для знаходжання рашэння, якое задаволіць абедзве палаты.

Урад - Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь - гэта цэнтральны орган дзяржаўнага кіравання, які ажыццяўляе кіраванне сістэмай падпарадкаваных яму міністэрстваў, дзяржаўных камітэтаў і іншых арганізацый, а таксама мясцовых выканаўчых і распарадчых органаў.

Склад Савета Міністраў:

• Прэм'ер-міністр Рэспублікі Беларусь;
• Кіраўнік Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь;
• Старшыня Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь;
• Старшыня Праўлення Нацыянальнага банка Рэспублікі Беларусь;
• Намеснікі Прэм'ер-міністра Рэспублікі Беларусь;
• Міністры Рэспублікі Беларусь;
• Старшыні дзяржаўных камітэтаў Рэспублікі Беларусь;
• Кіраўнік Апарату Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь;
• Старшыня Прэзідыума Нацыянальнай акадэміі навук Рэспублікі Беларусь;
• Старшыня Праўлення Беларускага рэспубліканскага саюза спажывецкіх таварыстваў;
• Іншыя службовыя асобы па рашэнні Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь.

Прэзiдыум Савета Міністраў

Прэзiдыум Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь з'яўляецца пастаянна дзеючым органам, які разглядае пытанні, што знаходзяцца ў паўнамоцтвах Урада і патрабуюць неадкладнага вырашэння. У яго склад уваходзяць:

• Прэм'ер-міністр Рэспублікі Беларусь;
• Намеснікі Прэм'ер-міністра Рэспублікі Беларусь;
• Кіраўнік Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь;
• Старшыня Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь;
• Міністр эканомікі Рэспублікі Беларусь;
• Міністр фінансаў Рэспублікі Беларусь;
• Міністр замежных спраў Рэспублікі Беларусь.

Прэм'ер-Мiнiстр кіруе работай Урада, назначаецца Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь са згоды Палаты прадстаўнікоў.

Мiнiстры ўзначальваюць міністэрствы і персанальна адказваюць за кіраванне асобнымі галінамі эканомікі.

Міністэрствы Рэспублікі Беларусь:

• Міністэрства абароны;
• Міністэрства адукацыі;
• Міністэрства антыманапольнага рэгулявання і гандлю;
• Міністэрства архітэктуры і будаўніцтва; 
• Міністэрства аховы здароўя;    
• Міністэрства жыллёва-камунальнай гаспадаркі;          
• Міністэрства замежных спраў;
• Міністэрства інфармацыі;
• Міністэрства культуры;
• Міністэрства лясной гаспадаркі;       
• Міністэрства па надзвычайных сітуацыях;
• Міністэрства па падатках і зборах;
• Міністэрства прамысловасці;
• Міністэрства працы і сацыяльнай абароны;
• Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя;
• Міністэрства сельскай гаспадаркі і харчавання;            
• Міністэрства спорту і турызму;
• Міністэрства сувязі і інфарматызацыі;
• Міністэрства транспарту і камунікацый;
• Міністэрства ўнутраных спраў;
• Міністэрства фінансаў;     
• Міністэрства эканомікі;
• Міністэрства энергетыкі;
• Міністэрства юстыцыі.

Старшынi дзяржаўных камітэтаў узначальваюць дзяржаўныя камітэты і персанальна адказваюць за міжгаліновыя пытанні, якія ў той ці іншай ступені датычацца ўсіх галін.

Дзяржаўныя камітэты Рэспублікі Беларусь:

• Дзяржаўны ваенна-прамысловы камітэт;
• Дзяржаўны камітэт па маёмасці;
• Дзяржаўны камітэт па навуцы і тэхналогіях;
• Дзяржаўны камітэт па стандартызацыі;
• Дзяржаўны мытны камітэт;   
• Дзяржаўны пагранічны камітэт;
• Камітэт дзяржаўнай бяспекі. 

Тэрыторыя Беларусі падзяляецца на адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльные адзiнкi:

• вобласці - 6, г. Мінск;
• раёны - 118;
• гарады абласнога падпарадкавання - 10;
• гарады раённага падпарадкавання - 104;
• сельсаветы - 1140;
• пасёлкі гарадскога тыпу - 85.

У кожнай адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінцы ёсць выканаўчы камітэт - выканкам. Выканкамы забяспечваюць выкананне законаў і кіраванне на гэтай тэрыторыі дзяржаўнай уласнасцю - прадпрыемствамі, школамі, спецыяльнай тэхнікай, жылымі дамамі і да т.п. Выканкамы вырашаюць пытанні мясцовага значэння.

Інтарэсы людзей, арганізацый часта не супадаюць, уступаюць у супярэчнасць. Узнікаюць канфлікты. Калі адзін з бакоў лічыць, што яго правы або інтарэсы ўшчэмлены, у яго ёсць права звярнуцца ў cel для ўстанаўлення справядлівасці.

Судовая ўлада Рэспублікі Беларусь належыць судам:

• Канстытуцыйны Суд ажыццяўляе кантроль за канстытуцыйнасцю нарматыўных актаў у дзяржаве.
• Сiстэма судоў агульнай юрысдыкцыi:
  • Вярхоўны Суд, абласныя і Мінскі гарадскі суды, раённыя / гарадскія суды, якія разглядаюць працоўныя, жыллёвыя, зямельныя, экалагічныя, сямейныя, адміністрацыйныя і грамадзянскія спрэчкі, крымінальныя справы.
  • Эканамічныя суды абласцей, г.Мінска, якія разглядаюць эканамічныя спрэчкі - аб даўгах, банкруцтве.