Пасяджэнне Прэзідыума Усебеларускага народнага сходу

Прэзідэнт Беларусі, Старшыня УНС Аляксандр Лукашэнка 19 лістапада правёў пасяджэнне Прэзідыума Усебеларускага народнага сходу.

Кіраўнік дзяржавы ў пачатку мерапрыемства адзначыў, што гэта пасяджэнне Прэзідыума першае, і таму ў самым пачатку абазначыў ключавыя прыярытэты ў рабоце УНС - вышэйшага канстытуцыйнага прадстаўнічага органа народаўладдзя.

"Я павінен сказаць тое, што мяне вельмі непакоіць у частцы Усебеларускага народнага сходу. Я вырашыў правесці сёння пасяджэнне Прэзідыума ў шырокім складзе, паколькі нам трэба вырашыць галоўнае пытанне (можа, нават не вырашыць, яно вырашана ў Канстытуцыі): мы ўсе павінны разумець, што УНС нікому не павінен перашкаджаць працаваць. УНС не павінен стаяць над іншымі органамі ўлады, бо мы створым самі сабе праблемы", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка. Ён адзначыў, што пакуль на пасадзе Старшыні УНС і Прэзідэнта знаходзіцца адзін чалавек, гэтага, зразумела, не адбудзецца. "Але потым мы можам стварыць сабе вялікія праблемы", - перасцярог Кіраўнік дзяржавы.

Прэзідэнт растлумачыў, што ўсе прапановы, якія датычацца асобных аспектаў дзейнасці УНС (напрыклад, аб структуры Прэзідыума УНС, аб узаемадзеянні Старшыні УНС, Прэзідыума з дэлегатамі), якія на працягу паўгода ўносіліся на яго разгляд, Аляксандр Лукашэнка вырашыў вынесці на абмеркаванне.

"Я не стаў рашэнне прымаць, не параіўшыся з вамі. Думаю, вы выкажаце сваё меркаванне. Але галоўнае я сказаў. Мы (я маю на ўвазе УНС і Прэзідыум) ні ў якім разе нікому не перашкаджаем з органаў улады і не націскаем на іх. Кожны займаецца сваёй справай. Гэта ўжо дзесяцігоддзямі ў нас устаканілася, усе гэта разумеюць. А лічыць, што наш вышэйшы прадстаўнічы орган, УНС, (знаходзіцца. - Заўвага) зверху і мае права рабіць усё ў краіне, - з такім падыходам жыць нельга", - заявіў беларускі лідар.

"Яшчэ раз паўтараю: ніякага дубліравання, ніякага націску. УНС павінен заняць сваё месца", - падкрэсліў беларускі лідар.

Пры гэтым Кіраўнік дзяржавы звярнуў увагу, што ў цэлым месца і роля УНС вызначаны Канстытуцыяй. "Але гэта агульныя палажэнні, агульныя патрабаванні, агульныя функцыянальныя абавязкі УНС, а вось у дэталях, у канкрэтыцы ў нас бывае наадварот", - заўважыў Прэзідэнт і растлумачыў на прыкладзе, які датычыцца пытанняў нацыянальнай бяспекі. "Калі вызначана, што УНС прымае рашэнні ў плане нацыянальнай бяспекі (вайна і мір і іншае), - гэта толькі паўнамоцтвы УНС. Прэзідэнт уносіць (калі. - Заўвага), не дай бог, вайна або пагроза вайны, - збіраем УНС, уносім прапанову, разглядаем і пераводзім краіну на ваенныя рэйкі, калі раптам заўтра вайна (я бяру крайні прыклад). На гэта паўнамоцтвы - ва Усебеларускага народнага сходу", - звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка. Такі ж падыход, паводле яго слоў, датычыцца і кадравых рашэнняў, якія знаходзяцца ў кампетэнцыі УНС.

Разам з тым Кіраўнік дзяржавы папярэдзіў, каб на ўзроўні Прэзідыума УНС разглядаліся выключна важныя пытанні. "Гэта не значыць, што мы заўтра будзем збіраць, як пленумы ЦК, па чатыры разы на год пасяджэнні і будзем там нейкія абмяркоўваць пытанні, рабіць выгляд, што мы моцна працуем і заклапочаны нейкім пытаннем. УНС павінен займацца выключна ў адпаведнасці з Канстытуцыяй сваімі пытаннямі. З гэтага павінна зыходзіць і структура, і ўзаемаадносіны Прэзідыума, Старшыні Прэзідыума з дэлегатамі Усебеларускага народнага сходу", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Паводле яго слоў, пасяджэнні Прэзідыума УНС мэтазгодна праводзіць два-тры разы ў год. "Часціць або драбніць мы не будзем. Як назбіраліся пытанні - мы будзем праводзіць", - растлумачыў Кіраўнік дзяржавы.

У парадак дня цяперашняга пасяджэння Прэзідыума УНС уключаны пытанні ўзаемадзеяння з дэлегатамі ў перыяд паміж пасяджэннямі УНС, якія павінны знайсці адлюстраванне ў пастаянным рэгламенце УНС (цяпер дзейнічае часовы рэгламент), неабходнасць павышэння статусу старшынь раённых выканаўчых камітэтаў у мэтах узмацнення іх ролі ў развіцці рэгіёнаў (рыхтуецца праект адпаведнага ўказа), а таксама пытанне аб колькасці суддзяў Вярхоўнага Суда.

Што датычыцца праекта Указа, які рыхтуецца, Прэзідэнт растлумачыў: "Я спецыяльна яго вынес, маючы на ўвазе, што тут пашыранае пасяджэнне: і губернатары, і вышэйшыя службовыя асобы, якія маюць дачыненне да фарміравання ўзроўняў улады (прысутнічаюць. - Заўвага). Вынес прапанову аб старшынях мясцовых выканаўчых органаў - старшынях райвыканкамаў (праект Указа), каб вы маглі выказаць сваё меркаванне перш, чым гэты Указ будзе падпісаны.

"Паколькі тут усе ў наяўнасці для разгляду гэтага пытання, каб лішні раз не збірацца і зыходзячы з важнасці пытання аб статусе старшыні райвыканкама. Вы, напэўна, часта чулі (я часта пра гэта гаварыў), што ў нас старшыні райвыканкамаў задзейнічаны не так, як павінна быць. Яны не нясуць той нагрузкі, якую павінны несці старшыні райвыканкамаў", - заявіў беларускі лідар.

Ён адзначыў, што крытэрыем у гэтым плане з'яўляецца даручэнне Прэзідэнта "Адзін раён - адзін праект", адносна якога не ўсе на месцах дзейнічаюць эфектыўна: "Гэта эфектыўнасць нашай улады, пачынаючы ад Прэзідэнта і заканчваючы губернатарамі. Але да гэтага пытання мы вернемся".

"З іншага боку, нашы юрысты канстатавалі, што няма нарматыўна-прававога акта, які дакладна распісаў бы, чым павінен займацца старшыня райвыканкама. А калі ёсць, гэтага недастаткова. Давайце прымем гэта рашэнне. Таму што, калі губернатары, старшыні гар-, райвыканкамаў працуюць нармальна, краіна будзе ў парадку. Таму мы гэты стратэгічна важны дакумент абмяркуем", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

Аляксандр Лукашэнка зрабіў асаблівы акцэнт на паўнамоцтвах кіраўнікоў райвыканкамаў у кадравых пытаннях. "Нам патрэбны вычарпальны дакумент. У старшыні райвыканкама ён павінен як настольная кніжка ляжаць, - падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы. - Старшыня ёсць старшыня. Ён павінен займацца ўсім. Нічога страшнага, калі ён у нейкім сэнсе будзе назначаць, зацвярджаць, узгадняць кіраўнікоў прыватных структур. Тады і ўплыў будзе ў іх на гэта".

Прэзідэнт пры гэтым зрабіў важнае ўдакладненне: "Больш трэба адносіць паўнамоцтвы да выканкама, а не старшыні райвыканкама". "Ён уносіць, прапануе, а выканкам зацвярджае. Ну, што-небудзь вырашае старшыня выканкама. Яны старшыні выканкамаў. Яны, вобразна кажучы, прэзідэнты на гэтай тэрыторыі, як я гавару. Але яны не прэзідэнты. Гэтак жа, як і Прэм'ер-міністр. Ён старшыня Урада, у яго ёсць пэўныя асабістыя паўнамоцтвы, але ён асабіста не можа прыняць ні адзін нарматыўны прававы акт. Ён арганізоўвае Урад, яго работу і гэтак далей. Гэта справа Прэм'ер-міністра. А нарматыўныя прававыя акты - Урада (Прэзідыум у нас ёсць і пасяджэнне Савета Міністраў). Мы тут блытаць не павінны. І не ствараць вертыкаль дыктатуры ад Прэзідэнта да старшыні сельскага савета. Гэта чырвоная нітка. Мы тут ні ў якім разе не павінны пераступіць", - расставіў акцэнты Аляксандр Лукашэнка.

Што датычыцца кадравых пытанняў - гэта галоўнае, гэта канёк, падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы. "Партыі няма, райкама і абкама партыі няма (адсылка да схемы назначэння кадраў у часы СССР. - Заўвага). Гэта ўсё вырашаецца тут. І не трэба гэта замыкаць на аднаго чалавека, нават калі гэта старшыня. Так, ён уносіць любое пытанне. Абмяркоўваюць, ён змагаецца, але выканкам прымае рашэнне па ўсіх кадрах, якія там ёсць. Што дрэннага, калі яны ўзгодняць кандыдатуры начальніка РАУС, начальніка МНС і іншых, - адзначыў Прэзідэнт. - Можа не ўзгадніць. Але старшыня аблвыканкама можа назначыць, ён нясе адказнасць за гэта. Гэта яго права. Вы можаце не ўзгадніць любую кандыдатуру, гэта ваша права. Я магу гэта ўлічыць, магу не ўлічыць. Гэту логіку трэба захаваць. Гэта ад жыцця ўжо".

"Але калі мы хочам, каб раён кіраваўся, мы не павінны трыма пальцамі нешта адарваць і даць старшыні райвыканкама. А гэта - не, гэта не тваё. Ну, так ён і працаваць будзе", - настойвае беларускі лідар.

Аляксандр Лукашэнка яшчэ раз падкрэсліў, што канчатковае рашэнне павінна мець выгляд нарматыўнага прававога акта, а не пратакола даручэнняў, каб кіраўнікі на месцах неслі адпаведную адказнасць.

У ходзе мерапрыемства Прэзідэнт дадаў яшчэ адзін пункт у парадак дня: "І яшчэ адно пытанне, якое я хацеў бы абмеркаваць за зачыненымі дзвярамі. Яно не павінна быць тайнай, але мы яго будзем пакуль так абмяркоўваць. Потым праінфармуем журналістаў і наша грамадства. Гэта пытанні бяспекі. Асабліва вось у гэты перыяд электаральны, ды і наогул пасля выбараў. Я вас праінфармую і ўнясу свае прапановы".

Аляксандр Лукашэнка нагадаў, што 26 студзеня ў краіне пройдуць прэзідэнцкія выбары, і выказаўся наконт выпрацоўкі праграмы, якую прадставяць увазе грамадзян. "Паколькі ў нас адзінства пэўнае ёсць, праграма дзеючага Прэзідэнта, якая выпрацоўваецца сёння ўсімі намі, - гэта будзе арыенцір у студзені, снежні нават, для ўсяго беларускага народа. А вось дэталізаваць на аснове гэтай праграмы заданні на наступны год і, можа, погляд на пяцігодку мы зможам пасля прэзідэнцкіх выбараў", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

Пасля завяршэння мерапрыемства Кіраўнік Адміністрацыі Прэзідэнта Беларусі Дзмітрый Крутой пацвердзіў, што, хутчэй за ўсё, будзе прынята рашэнне правесці наступнае пасяджэнне УНС пасля прэзідэнцкіх выбараў. Да гэтага часу асноўны ўпор будзе зроблены на падрыхтоўку праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця на наступныя пяць гадоў, контуры якой будуць абазначаны ў перадвыбарнай праграме Аляксандра Лукашэнкі.

Што датычыцца вынікаў праведзенага абмеркавання па асноўных пытаннях парадку дня, то быў прыняты шэраг значных рашэнняў.

Пасля дэталёвай дыскусіі ўдзельнікі мерапрыемства прыйшлі да высновы, што замест праекта Указа аб новых паўнамоцтвах кіраўнікоў раёнаў будуць падрыхтаваны папраўкі ў дзеючы Закон аб мясцовым кіраванні і самакіраванні. Такім чынам у адным дакуменце будзе сканцэнтравана ўсё, што датычыцца работы старшынь райвыканкамаў, іх паўнамоцтваў, правоў і абавязкаў. Прыярытэтам для іх павінна стаць прадухіленне адтоку кадраў і актыўнае ўключэнне ў работу эканамічна незанятых грамадзян.

Прадугледжваецца, што кіраўнікі раёнаў атрымаюць дадатковыя магчымасці па распараджэнні бюджэтнымі і фінансавымі сродкамі, па прыцягненні арганізацый, індывідуальных прадпрымальнікаў і грамадзян да добраўпарадкавання і ўтрымання тэрыторый, па зносе аварыйных, закінутых збудаванняў, па рэалізацыі карысных выкапняў з унутрыгаспадарчых кар'ераў. Заканадаўчыя навацыі таксама прадугледжваюць пашырэнне паўнамоцтваў мясцовых кіраўнікоў у частцы планаў суб'ектаў гаспадарання па прыпыненні сваёй дзейнасці.

Асобны блок заканадаўчых паправак закране паўнамоцтвы старшынь райвыканкамаў у кадравай рабоце. Па рашэнні Прэзідэнта, яны павінны будуць удзельнічаць ва ўзгадненні фактычна ўсёй вертыкалі, не толькі кіраўніцкай, якая датычыцца дзяржорганаў, прадстаўленых на тэрыторыі раёна, але і кіраўніцтва і дзяржаўных, і камерцыйных арганізацый.

У будучым плануецца змяніць не толькі пералік паўнамоцтваў кіраўнікоў раёнаў, але і форму рэалізацыі іх рашэнняў. Яны атрымаюць права даваць пісьмовыя прадпісанні, невыкананне якіх вядзе да адказнасці ў адпаведнасці з Кодэксам аб адміністрацыйных правапарушэннях і прадугледжвае грашовы штраф.

Па выніках праведзенага пасяджэння Прэзідыума УНС Кіраўнік дзяржавы, Старшыня УНС Аляксандр Лукашэнка канцэптуальна падтрымаў усе прапанаваныя навацыі і даручыў сабраць іх у новай рэдакцыі Закона аб мясцовым кіраванні і самакіраванні. Дакумент неабходна падрыхтаваць на працягу першага квартала 2025 года.

Што датычыцца тэмы ўзаемадзеяння дэлегатаў Усебеларускага народнага сходу з органамі ўлады, Прэзідэнт выказаў шэраг заўваг: каб не было дубліравання і падмены ўжо існуючых у краіне структур. Прэзідыум УНС уключае 15 чалавек, Сакратарыят УНС - 10 чалавек. Гэта значыць 25 чалавек павінны акумуляваць найважнейшыя пытанні, якія хвалююць грамадства.

"Роля Прэзідыума ў існуючых рэаліях і ў існуючай іерархіі нашай улады - гэта рыхтаваць самыя канцэптуальныя пытанні, звязаныя з развіццём нашай рэспублікі ў эканамічнай, ваенна-палітычнай, інфармацыйнай сферах для разгляду непасрэдна на УНС", - растлумачыў па выніках мерапрыемства Дзмітрый Крутой.

Прэзідэнт паставіў задачу выбудаваць дакладную, зразумелую сістэму, калі дэлегаты УНС будуць з вялікай колькасці пытанняў, што паступаюць ад грамадзян, выбіраць самыя важныя, прынцыповыя і канцэптуальныя, разглядаць іх на рэгіянальным узроўні і потым уносіць праз Сакратарыят і членаў Прэзідыума непасрэдна на пасяджэнне Прэзідыума. А ў далейшым - на УНС.

Улічваючы, што адбылося толькі першае пасяджэнне, Аляксандр Лукашэнка даручыў яшчэ раз дапрацаваць гэту сістэму без бюракратызму і стварэння нейкіх дадатковых непатрэбных надбудоў у выглядзе камісій або дарадчых органаў.

Акрамя таго, на пасяджэнні Прэзідыума Усебеларускага народнага сходу прынята рашэнне аб скарачэнні колькасці суддзяў Вярхоўнага Суда - з цяперашніх 76 да 71. Яно абумоўлена стварэннем новага Апеляцыйнага эканамічнага суда, які фарміруецца за кошт уласных рэзерваў судовай сістэмы - без павелічэння агульнай штатнай колькасці суддзяў.