Пасяджэнне Савета кіраўнікоў дзяржаў СНД у Бішкеку

Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка 13 кастрычніка прыняў удзел у саміце СНД у Бішкеку.

Мерапрыемства адбылося ў кангрэс-холе дзяржаўнай рэзідэнцыі "Ала-Арча". Увогуле саміт доўжыўся амаль 5 гадзін. Шмат часу лідары краін размаўлялі не толькі ў афіцыйным фармаце, але і ў кулуарах "на нагах".

Пасяджэнне Савета кіраўнікоў дзяржаў СНД традыцыйна прайшло ў вузкім і пашыраным складах. Аляксандр Лукашэнка прадставіў пазіцыю і прапановы Беларусі па найбольш актуальных пытаннях узаемадзеяння ў рамках Садружнасці.

Пра неабходнасць кансалідацыі ў СНД і развязку канфлікту

"Пачаць сваё выступленне хацеў бы з асноў. Нагадаю, што галоўнай мэтай стварэння Садружнасці было не дапусціць разрыву сувязей пасля развалу Савецкага Саюза. Гэта не задавальняла і сёння не задавальняе нашых канкурэнтаў - Захад, які да гэтага часу не пакідае спроб расхістаць нас, аслабіць і падпарадкаваць сваім інтарэсам. Спачатку выйшла з нашага аб'яднання Грузія, дэ-факта з намі няма Украіны. Вялікія пытанні па Малдове. Не заўсёды па-партнёрску паводзіць сябе, на жаль, Арменія", - сказаў Аляксандр Лукашэнка на пасяджэнні Савета кіраўнікоў дзяржаў СНД у вузкім складзе.

Ён падкрэсліў, што за гэтым нельга спакойна назіраць збоку: "Інакш нас проста парвуць на часткі. І пацерпяць перш за ўсё простыя людзі - народы нашых краін. Таму мы - кіраўнікі дзяржаў - павінны выконваць волю сваіх выбаршчыкаў. І, прынамсі, выканаць і вырашыць тыя задачы, якія мы абяцалі. І ў прынцыпе сёння час больш крытычна ацаніць сітуацыю ў нашай Садружнасці. Нам не трэба хаваць галаву ў пясок. Мы ж бачым, што ўсе застарэлыя канфлікты, якія нам падкінулі ў свой час, непазбежна выходзяць наверх з вельмі сумнымі наступствамі. Дзякуй богу, што не проста намецілася тэндэнцыя да развязкі гэтых канфліктаў, але некаторыя з іх паспяхова пераадолены", - заявіў Кіраўнік беларускай дзяржавы.

Прэзідэнт таксама адзначыў, што вырашаць існуючыя задачы неабходна менавіта цяперашняму пакаленню палітыкаў, якія нарадзіліся і былі выхаваны ў Савецкім Саюзе: "Вопыт і веды ў нас ёсць. Цяперашняя моладзь наўрад ці справіцца. Большасць з іх ужо не разумеюць многіх каштоўнасцей і выгад, якія нас аб'ядноўвалі і пакуль што аб'ядноўваюць цяпер".

"Ажыццявім гэта і да нас зноў далучацца тыя, хто сёння бачыць вырашэнне сваіх пытанняў недзе там, за акіянам. А там наогул слаба ўяўляюць, дзе знаходзяцца нашы краіны", - заўважыў беларускі лідар.

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што прыкладаў паспяховай работы ў СНД дастаткова. Гэта таксама пацвярджаецца насычаным парадкам дня саміту, які ўключае ў тым ліку шэраг важнейшых сумесных заяў. "Яны пацвярджаюць наяўнасць у краін агульных падыходаў да такіх актуальных пытанняў, як свабода веравызнання, недапушчальнасць дыскрымінацыі па моўнай прыкмеце, гарманізацыя сістэм дзяржаўнага кіравання ў сферы лічбавых тэхналогій", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

Пра шматпалярнасць і запатрабаванне на больш справядлівае светаўладкаванне

Прэзідэнт асабліва адзначыў важнасць выхаду на прыняцце заявы аб міждзяржаўных адносінах у шматпалярным свеце: "Яна ў цэлым адлюстроўвае наша агульнае бачанне асноў светапарадку, за выключэннем абзаца, у якім прапаноўвалася выказаць заклапочанасць наконт палітызацыі дзейнасці міжнародных судоў. Але нават такая мяккая фармулёўка была падтрымана не ўсімі. Навошта нам гэтыя міжнародныя суды? Тым больш у нашых адносінах. Тым больш, мы разумеем, асабліва цяпер, для чаго гэта робіцца".

"Відаць, кагосьці гэта проста пакуль не закранула. Калі-небудзь захочаце і вы дапамагчы дзецям, падарыць ім крыху дзяцінства, выратаваць ад бамбёжак і ўзрываў, а вас за гэта аб'явяць у міжнародны вышук", - заўважыў беларускі лідар.

Ён падкрэсліў, што ва ўмовах хутказменлівай сітуацыі, запыту на больш справядлівае светаўладкаванне як ніколі запатрабаваны аб'яднанні, якія шукаюць шляхі пашырэння і ўмацавання супрацоўніцтва, мірнага суіснавання, прававых гарантый развіцця і ўстаранення дыскрымінацыі па прыкмеце веравызнання або ўзроўні даходаў. "Наша Садружнасць якраз і з'яўляецца адным з такіх аб'яднанняў, - упэўнены Кіраўнік дзяржавы. - Чаму мы не ўсе яго цэнім? У нас жа назапашаны велізарны вопыт канструктыўнай работы, які цікавы за межамі СНД. Да яго прыглядаюцца іншыя інтэграцыйныя аб'яднанні. А ў многіх яно як бяльмо на воку".

Пра рускую мову, якую нельга страціць

Аляксандр Лукашэнка ў сваім выступленні назваў вельмі своечасовай і запатрабаванай ініцыятыву Прэзідэнта Казахстана Касым-Жамарта Такаева аб заснаванні міжнароднай арганізацыі па рускай мове.

"Вы ведаеце, мы сёння ўсе размаўляем на рускай мове, таму не так востра адчуваем гэту каласальную праблему. А паглядзіце на моладзь у нашых рэспубліках. Многія размаўляюць на рускай мове горш і слабей, чым на англійскай і іншай мове. Гэта (валоданне рускай мовай. - Заўвага) найвялікшы наш здабытак. Можам дайсці  да таго, што будзем размаўляць праз перакладчыка, - заявіў беларускі лідар. - Нельга страціць мову міжнацыянальных зносін, як яе называюць. І потым, я наогул не разумею, а чаму яе павінны страціць? Яна што, шкодзіць нам, нашаму пакаленню? Не. Яна не павінна шкодзіць і пакаленню нашых дзяцей. Гэта наш здабытак".

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што заўсёды гаварыў аб тым, што руская мова - гэта не расійская мова: "Гэта наша агульная мова. Мы былі ў адзінай дзяржаве доўгі час. А зыходзячы з канцэпцыі, што мова - жывая, творча развіваецца, дык мы ж разам развівалі гэту рускую мову. Там часцінка азербайджанцаў, узбекаў, таджыкаў і гэтак далей. Не толькі рускіх і беларусаў. Таму навошта мы страчваем рускую мову?"

Прэзідэнт адзначыў, што яго радуе тэндэнцыя ў сярэднеазіяцкіх краінах, уключаючы Таджыкістан, Кыргызстан, Узбекістан, дзе з'яўляюцца новыя школы і ўніверсітэты, у якіх вывучаюць і выкладаюць на рускай мове.

"Але гэтага мала. Таму вось гэта ініцыятыва па рускай мове - гэта не менш важная ініцыятыва, чым нейкая са сферы эканомікі. Я ўжо не гавару аб тым, як ідуць справы ў нас з рускай мовай па былым Варшаўскім дагаворы (у дзяржавах, якія ўваходзілі ў гэта аб'яднанне. - Заўвага). Мы, у адрозненне ад іх, не хочам, каб наша моладзь размаўляла, як я ўжо сказаў, паміж сабой праз перакладчыка або толькі на англійскай мове", - падкрэсліў беларускі лідар.

Пра пашырэнне зоны ўплыву СНД, супрацоўніцтва ў ШАС і БРІКС

Гаворачы аб пашырэнні зоны ўплыву СНД, Аляксандр Лукашэнка сказаў: "Ужо цяпер у многіх пасяджэннях органаў Садружнасці ўдзельнічаюць прадстаўнікі розных міжнародных арганізацый, і прыняцце сёння дакументаў аб статусе наглядальніка пры СНД і партнёра Садружнасці створыць асновы прававога рэгулявання такіх адносін".

"Беларусь заўсёды была прыхільнікам спалучэння дзейнасці міжнародных інтэграцыйных аб'яднанняў з сугучнымі мэтамі і задачамі. Базавая ўмова - мы павінны падтрымліваць адзін аднаго, а не ствараць перашкоды. Думаю, што для дзяржаў - удзельніц Садружнасці могуць быць цікавымі ўжо існуючыя напрацоўкі па лініі іншых нашых фарматаў, напрыклад, па такіх важных тэмах, як электронны гандаль, шырокае ўкараненне лічбавых тэхналогій, доступ да дзяржаўных закупак, зніжэнне тарыфаў тэлефоннай сувязі ў роўмінгу і многіх іншых напрамках", - заявіў Аляксандр Лукашэнка.

Ён упэўнены, што супрацоўніцтва ў рамках ШАС і БРІКС, рэалізацыя высокатэхналагічных праектаў, адпрацоўка новых схем лагістыкі пры пастаўках тавараў у краіны далёкай дугі, у тым ліку актыўнае развіццё калідора "Поўнач - Поўдзень", цесная каардынацыя намаганняў для забеспячэння міжнароднай харчовай бяспекі найбольш слабаабароненых краін свету - усё гэта ўяўляе цікавасць і павінна актыўна развівацца без апасення трапіць пад другасныя санкцыі Захаду.

Аляксандр Лукашэнка асабліва звярнуў увагу на новы трэнд, звязаны з развіццём такіх буйных міжнародных арганізацый, як ШАС і БРІКС.

"Безумоўна, гэта арганізацыі, магчыма, і будучыні. Але бачыце, што пэўнае тармажэнне там прысутнічае. Усё ж такі ўзровень інтэграцыі паміж (партнёрамі. - Заўвага) ЕАЭС і СНД у нас больш высокі, - адзначыў Кіраўнік дзяржавы. - А калі б мы былі ў ШАС і БРІКС, калі мы там будзем як адзіная арганізацыя, гэта што, аслабіла б нашы пазіцыі? Не. І я ўпэўнены, што тут і Расіі трэба больш актыўна сябе паводзіць, не гледзячы на тое, як там амерыканцы ці Захад сябе паводзяць або куды яны глядзяць. Расія павінна быць такім сістэмаўтваральным (элементам. - Заўвага) нашага аб'яднання - СНД. І ў БРІКС, і ШАС мы павінны імкнуцца да таго, што мы там будзем як адзіная арганізацыя. Больш развітая інтэграцыйна - і палітычна, і эканамічна, і гэтак далей".

Пра сітуацыю ў свеце і на Блізкім Усходзе

"Павінен сказаць, што сітуацыя мяняецца катастрафічна хутка. З Шаўкатам Мірамонавічам мы пра гэта гаварылі амаль гадзіну (размова пра сустрэчу Прэзідэнта Беларусі з Прэзідэнтам Узбекістана Шаўкатам Мірзіёевым, якая адбылася перад пачаткам саміту. - Заўвага). Вельмі мяняецца. З'яўляюцца ўсё новыя і новыя выклікі. Вазьміце Блізкі Усход. І яны ўжо не толькі нас узрушваюць. Яны ўжо ўзрушваюць увесь свет. Дай бог спыніцца, каб да трэцяй сусветнай вайны не падысці".

Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што Беларусь у адказ на эканамічны націск сумесна са сваімі саюзнікамі, перш за ўсё Расіяй, кансалідавала сілы для ўстойлівага эканамічнага развіцця. Захавана макраэканамічная і фінансавая стабільнасць. Забяспечаны выхад на траекторыю росту.

"Ды і Расія добра ўзварухнулася і па многіх напрамках эканамічнага развіцця стала на парадак больш самадастатковай. А калі б мы разам Садружнасцю плячо ў плячо паставілі заслону гэтым страшылкам заходнім, нашы агульныя вынікі былі б значна вышэйшыя, - упэўнены беларускі лідар. - Успомніце, калі мы былі ў Савецкім Саюзе, нас баяліся ўсе. Баяліся і паважалі. На жаль, свет такі, што паважаюць толькі сілу. А цяпер разам з Кітаем, Іранам, Бразіліяй, ды і Глабальным Поўднем, якія заходнія санкцыі? З нашым меркаваннем будуць лічыцца, калі мы будзем разам. А наша меркаванне ў міжнародных справах будзе вызначальным".

Пра каштоўнасць фармату СНД

"Агульная нацэленасць дае нам магчымасць паслядоўна нарошчваць узаемадзеянне па ўсіх напрамках шматпланавага супрацоўніцтва, нягледзячы на новыя беспрэцэдэнтныя выклікі. Па вялікім рахунку, менавіта яны прымусілі нас узварухнуцца, па-новаму паглядзець на сітуацыю, знайсці рашэнні, якія былі на паверхні. Сённяшнія вынікі сведчаць аб гэтым", - дадаў беларускі лідар.

Аляксандр Лукашэнка звярнуў увагу на тое, што партнёрамі шмат зроблена на будучае: "Пакуль на Захадзе інвесціруюць у вайну, а прасцей кажучы - транжыраць грошы сваіх падаткаплацельшчыкаў, мы з кожным годам павялічваем капіталаўкладанні з далёкім прыцэлам - у навукаёмістыя вытворчасці, такія як мікраэлектроніка, авіябудаванне, біятэхналогіі, штучны інтэлект, інфармацыйна-камунікацыйныя рашэнні. Многія праблемы мы можам вырашыць толькі разам. Калі не будзем разам, будзем толькі размаўляць на гэтыя тэмы".

"Гарантам нашага ўстойлівага і бяспечнага развіцця можам быць толькі мы самі. А для гэтага трэба быць самадастатковымі ў стратэгічна важных галінах. Рэсурсы, патэнцыял, кампетэнцыі для гэтага ёсць. Неабходна палітычная воля і разуменне каштоўнасці фармату Садружнасці", - падкрэсліў Прэзідэнт Беларусі.

Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў, што трэба чаго б там ні каштавала захаваць унікальныя фарматы адзінства на прасторы СНД, нельга дапусціць унутранага расколу і далучэння да ідэолагаў і праваднікоў санкцыйнага націску. Таксама катэгарычна недапушчальна паддавацца на правакацыі, накіраваныя на распальванне міжнацыянальных і тэрытарыяльных спрэчак на постсавецкай прасторы.

"Вы ўжо адчуваеце, што мы і расіяне зразумелі вельмі сур'ёзна, дзе мы знаходзімся. І асабліва мы, беларусы", - адзначыў Кіраўнік дзяржавы. Разам з тым ён звярнуў увагу на тое, што і іншыя краіны Садружнасці чакае няпросты час.

"З аднаго боку - зразумела: вялікі брат, які стараецца нам дапамагчы. Зразумела, у яго свае інтарэсы. З другога боку - амерыканцы, Захад, вы ўжо гэта адчулі. Не забывайце, што наша шчасце тут. Вось за гэтым сталом кіраўнікі дзяржаў, якія могуць ашчаслівіць нашы народы, калі мы вырашым некаторыя пытанні, якія не ўдавалася доўгі час вырашыць", - упэўнены Аляксандр Лукашэнка.

Пра міжрэгіянальнае супрацоўніцтва

Кіраўнік дзяржавы з задавальненнем адзначыў падпісанне ў бягучым годзе ў СНД Пагаднення аб гандлі паслугамі і ажыццяўленні інвестыцый.

"Перакананы, што гэта своечасовы, важны дакумент. У рэчышчы гэтых дакументаў, а таксама ў працяг прынятых раней прапаную актывізаваць работу па пашырэнні міжрэгіянальнага эканамічнага супрацоўніцтва. Сёння добрую фразу Шаўкат Мірамонавіч сказаў: "Калі мы не будзем перашкаджаць рэгіёнам, а яшчэ ў чым-небудзь ім дапаможам, яны без нас вырашаць многія праблемы".

"Гэта наш безумоўны і запатрабаваны патэнцыял. Вопыт ёсць, - сказаў беларускі лідар. - Прапанаваная раней Рэспублікай Узбекістан ініцыятыва аб правядзенні Форуму рэгіёнаў СНД з'яўляецца актуальнай і патрабуе найхутчэйшай практычнай рэалізацыі. Гэта павінна стаць адной з прыярытэтных задач. Неабходны вопыт і напрацоўкі ў двухбаковым фармаце ў дзяржаў Садружнасці ёсць".

Аляксандр Лукашэнка звярнуў увагу на тое, што ў будучым перыядзе ў СНД будзе старшынстваваць Расія, і ў гэты перыяд там можна будзе сабрацца кіраўнікам рэгіёнаў, пачаць работу, і гэта будзе добрым мерапрыемствам.

Па выніках пасяджэння прыняты шэраг рашэнняў і падпісаны адпаведныя дакументы.

Вырашана, што старшынстваваць у СНД у 2024 годзе будзе Расійская Федэрацыя.

Прынята рашэнне аб узнагароджанні Ганаровым знакам Садружнасці Незалежных Дзяржаў Прэзідэнта Узбекістана Шаўката Мірзіёева за ўклад у развіццё СНД, умацаванне дружбы, добрасуседства і ўзаемавыгаднага супрацоўніцтва паміж дзяржавамі - удзельніцамі Садружнасці.

Удзельнікі саміту абмеркавалі і прынялі Дагавор аб заснаванні Міжнароднай арганізацыі па рускай мове. Прыняты таксама чатыры заявы: аб супрацоўніцтве ў сферы лічбавізацыі ў дзяржаўным кіраванні; аб міжнародных адносінах у шматпалярным свеце; аб абароне права чалавека і грамадзяніна на свабоду веравызнання; аб падтрымцы і пашырэнні рускай мовы як мовы міжнацыянальных зносін.

У ліку іншых зацверджаных дакументаў - пагадненне аб адукацыі Міжнароднага цэнтра ацэнкі рызык легалізацыі (адмывання) даходаў, атрыманых злачынным шляхам, і фінансавання тэрарызму, Пагадненне аб утварэнні Каардынацыйнага савета ў сферы судова-экспертнай дзейнасці, Міждзяржаўная праграма сумесных мер барацьбы са злачыннасцю на 2024-2028 гады.

Кіраўнікі дзяржаў заснавалі медаль "За ўклад ва ўмацаванне міру". Узнагарода стане адзіным міждзяржаўным знакам адрознення, які адлюстроўвае прызнанне асаблівых асабістых заслуг грамадзян дзяржаў Садружнасці, а таксама прадстаўнікоў іншых дзяржаў ва ўмацаванні міру і падтрыманні міжнароднай бяспекі.

Культурнай сталіцай СНД у 2024 годзе аб'яўлены горад Самарканд.