Нарада па пытанні забеспячэння законнасці і правапарадку

Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка правёў 19 красавіка нараду па пытанні забеспячэння законнасці і правапарадку ў краіне.

На нарадзе абмеркаваны крымінагенная абстаноўка, процідзеянне экстрэмізму, тэрарызму і незаконнаму абароту наркотыкаў, меры па папярэджанні гібелі людзей на пажарах, прафілактыка правапарушэнняў з удзелам непаўналетніх.

"Аб тэме сённяшняй нарады было заяўлена даўно. У такім складзе па разглядаемым пытанні мы збіраемся, напэўна, упершыню, паколькі пасля прэзідэнцкіх выбараў адбылася ратацыя кіраўнікоў праваахоўнага блока і іншых дзяржаўных органаў", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.

Прэзідэнт падкрэсліў, што стан законнасці і правапарадку - гэта не толькі ўзровень крымінагеннай абстаноўкі ў краіне, але і захаванне законаў ва ўсіх сферах жыцця нашага грамадства. "Да нашага рэферэндуму, у ходзе яго і пасля я шмат разоў падкрэсліваў: нам трэба навучыцца жыць паводле закону. Не па дырэктывах, указах Прэзідэнта і ўказаннях пальца, куды ісці і як, а жыць згодна з законам. Калі мы хочам захаваць мір і спакой у нашай краіне. Нормы закону жалезабетонна павінны выконвацца ўсімі", - звярнуў увагу Кіраўнік дзяржавы.

Паводле яго слоў, калі браць сухія лічбы рэгістрацыі злачынстваў, то сітуацыя выглядае нядрэнна і мае станоўчыя тэндэнцыі. За дзесяць гадоў колькасць злачынных замахаў скарацілася ў паўтара раза, а з 2007 года - больш як у два разы да 87 тыс. злачынстваў, прывёў даныя статыстыкі Аляксандр Лукашэнка. Узровень злачыннасці ў Беларусі ніжэйшы, чым у сярэднім па краінах СНД. Істотна - прыкладна на 40% - зменшылася колькасць грамадзян, якія загінулі ад незаконных замахаў.

"Разам з тым агульная пазітыўная дынаміка - не падстава для самазаспакаення. У мінулым годзе меліся фактары, якія ўзмацнялі адмоўныя тэндэнцыі, і на гэта я хацеў бы звярнуць вашу ўвагу. Пры гэтым адзначу, нам патрэбны не імгненныя меры рэагавання, не абарона вузкаведамасных інтарэсаў па прынцыпе перакладвання адказнасці "з хворай галавы на здаровую", не справаздачы аб "палачна-птушачных" паказчыках, а рэальная зладжаная праца дзяржаўных органаў", - падкрэсліў Прэзідэнт.

Менавіта таму, заўважыў Кіраўнік дзяржавы, на нараду быў запрошаны не толькі праваахоўны блок, але і кіраўнікі органаў дзяржаўнага кіравання, прадстаўнікі мясцовай вертыкалі ўлады.

"Учора вечарам папрасіў Кіраўніка Адміністрацыі, каб ён перадаў вам усім, каб вы былі гатовы выказацца па гэтай тэме. Каб у нас сёння не адбылося так, што Генеральны пракурор цяпер як галоўны, хто сочыць за аднастайным, дакладным выкананнем нашага заканадаўства, далажыў, мы ўсе паслухалі, затым выйшлі міністры сілавога блока, далажылі, як гераічна яны пераадольвалі цяжкасці і колькі ўзгадавалі герояў. Гэта таксама важна, але не галоўнае, паколькі мы хочам паглядзець наперад, як будзем жыць і працаваць, адзначыць недахопы, крытычна паглядзець на нашу работу, - дадаў беларускі лідар. - Таму запрошаны тут і губернатары, і міністры, і Прэм'ер-міністр, якія, вядома ж, выкажуць свае прэтэнзіі да сілавога блока, што яшчэ нам патрэбна ў гэтых няпростых умовах у развіцці незалежнай дзяржавы".

"Па-ранейшаму актуальным з'яўляецца пытанне процідзеяння тэрарыстычнай і экстрэмісцкай пагрозам. Больш, чым калі-небудзь у папярэднія гады. Мяне цікавіць, як забяспечваецца прынцып непазбежнасці адказнасці, а таксама якія меры плануюць прыняць МУС з іншымі дзяржаўнымі органамі для раскрыцця і папярэджання такіх злачынстваў", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Паводле слоў Прэзідэнта, на парадку дня пытанні забеспячэння бяспекі на чыгунцы, процідзеяння кібератакам і інфармацыйнага проціборства.

"Насцярожвае сітуацыя з незаконным абаротам наркотыкаў. Зноў адзначаецца тэндэнцыя павелічэння ўвозімых наркотыкаў і псіхатропаў, нізкая эфектыўнасць выяўлення буйных распаўсюджвальнікаў і перш за ўсё арганізатараў наркабізнесу", - канстатаваў Аляксандр Лукашэнка.

Паводле інфармацыі Прэзідэнта, у мінулым годзе значна ўзрасла колькасць асоб, якія памерлі ад перадазіровак. Расце колькасць непаўналетніх, якія ўцягваюцца ў злачынную дзейнасць. "Востра стаяць пытанні арганізацыі вучэбнага, выхаваўчага працэсаў, занятасці дзяцей па-за школай", - звярнуў увагу Кіраўнік дзяржавы.

Яшчэ адна праблема - гібель грамадзян ад знешніх прычын. У 2021 годзе павялічылася смяротнасць на пажарах і ад утапленняў. У той жа час колькасць смярцей ад названых прычын на трэць перавышае колькасць асоб, якія загінулі ад злачынстваў, - 1155 супраць 824. Пры гэтым у стане алкагольнага ап'янення на момант гібелі знаходзіліся тры чвэрці патанулых і больш як палова загінулых на пажарах.

"Я, калі знаёмлюся з гэтымі лічбамі, думаю: як мы перажываем наконт таго, што ў нас, не дай бог, нехта загіне, абараняючы нашу Айчыну, нашу Радзіму. Амаль 1200 загінула, па п'яні ўтапіліся, спаліў хату, лежачы курылі ў пасцелі ў п'яным выглядзе (у асноўным такія прычыны гібелі) - вось тут ніхто не перажывае, нібыта ўсё нармальна. 1200! У афганскай вайне за год столькі не гінула", - заўважыў беларускі лідар.

"Відавочны недапрацоўкі мясцовых органаў улады, іншых суб'ектаў прафілактыкі правапарушэнняў, - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка. - Ад Генеральнага пракурора чакаю не толькі аналізу крымінагеннай абстаноўкі, але і выканання заканадаўства дзяржаўнымі органамі, арганізацыямі ў найбольш адчувальных для грамадства сферах".

На нарадзе ў Кіраўніка дзяржавы Генеральны пракурор Андрэй Швед адзначыў, што ў Беларусі ў цэлым забяспечана стабільная грамадска-палітычная абстаноўка, законнасць і правапарадак. Аднак за агульнай пазітыўнай карцінай крымінагеннай абстаноўкі ёсць шэраг негатыўных з'яў.

Генеральны пракурор абазначыў найбольш важныя праблемы і тэндэнцыі, якія выклікаюць трывогу, на якія неабходна рэагаваць.

Андрэй Швед звярнуў увагу на нізкае раскрыццё экстрэмісцкіх злачынстваў і, як вынік, перадумовы для далейшай злачыннай дзейнасці асоб, якія пазбеглі адказнасці, і радыкалізацыі іх злачынных намераў. "Відавочна, што раскрывальнасць толькі паловы такіх злачынстваў яўна не можа быць падставай для самазаспакаення. Асабліва непакоіць тое, што да гэтага часу не ўстаноўлены ўсе вінаватыя ў нанясенні цялесных пашкоджанняў супрацоўнікам міліцыі, дыверсіях на аб'ектах транспарту, падпалах будынкаў і іншых дзёрзкіх злачынствах", - сказаў ён.

Не менш востра, на думку Генпракурора, стаіць праблема барацьбы са злачынствамі экстрэмісцкай накіраванасці ў інтэрнет-прасторы (іх каля 80% ад агульнай колькасці злачынстваў гэтай катэгорыі). "Менавіта дэструктыўная дзейнасць у інтэрнэце ў сучасных умовах уяўляе сур'ёзную пагрозу. З нядаўняга часу нам гэта добра вядома. Аднак гэтых злачынстваў раскрываецца яшчэ менш. Таму пракуроры ўсіх узроўняў штомесяц правяраюць эфектыўнасць працы органаў унутраных спраў і следчых падраздзяленняў па гэтым напрамку. На жаль, намі рэгулярна спыняюцца факты цяганіны і, што больш за ўсё непакоіць, бяздзейнасці. Адменены амаль 1 тыс. незаконных рашэнняў аб адмове ва ўзбуджэнні крымінальных спраў, прыпыненні і спыненні расследаванняў. Ёсць дзясяткі прыкладаў, калі толькі пасля ўмяшання пракуратуры былі ўстаноўлены вінаватыя ва ўчыненні экстрэмісцкіх злачынстваў, якія ў далейшым панеслі заслужанае пакаранне", - прывёў факты Генпракурор.

Сур'ёзную заклапочанасць у Генпракуратуры выклікае негатыўная тэндэнцыя ў сферы барацьбы з незаконным абаротам наркотыкаў. "У 2014 годзе Кіраўніком дзяржавы была пастаўлена задача нанесці сур'ёзны ўдар па нарказлачыннасці. І сапраўды, выяўляльнасць такіх злачынстваў была значная. Але ў апошнія некалькі гадоў эфектыўнасць работы ў гэтым напрамку стала інертнай. Як вынік, у 2021 годзе ў параўнанні з 2014-м выяўлена на трэць менш злачынстваў", - праінфармаваў Андрэй Швед.

Міністр унутраных спраў Іван Кубракоў у час нарады далажыў аб аператыўнай абстаноўцы, якая складваецца ў краіне. Асаблівую ўвагу ён звярнуў на барацьбу са злачынствамі экстрэмісцкай накіраванасці, у тым ліку тэрактамі на чыгунцы. "МУС забяспечана аператыўнае рэагаванне на сітуацыю, якая змянілася, - заявіў Іван Кубракоў. - Так званая традыцыйная прафілактыка не дазволіла прадухіліць учыненне названых злачынстваў. Дастаткова эфектыўна і нават выцверажальна падзейнічалі жорсткія затрыманні злачынцаў. Пасля давядзення праз СМІ прынцыповай пазіцыі праваахоўных органаў колькасць заклікаў і спроб учынення такіх проціпраўных дзеянняў знізілася да мінімальнага ўзроўню".

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што самазаспакойвацца, нягледзячы на станоўчыя тэндэнцыі, ні ў якім разе нельга.

"Вы што, забылі, што ў 2020 годзе было? Ці тут тры чвэрці людзей сядзяць, якія рады таму, што адбылося ў 2020 годзе, і хочуць паўтарэння пройдзенага? Запомніце: гэта не атрымаецца. У мяне дастаткова сіл і сродкаў і тых людзей, якія стануць побач, і мы знясём галаву любому, хто сёння хоча парушыць мір і спакой у нашай краіне, - заявіў Прэзідэнт. - Можа, сёння нехта хоча паваяваць, як гэта адбываецца ва Украіне? Дык вось, гэта той шлях - бязладнасці, бюракратызму і непрыняцця мер. Гэта вы, напэўна, проста мала ведаеце, што адбываецца ў выніку сучаснай вайны. А я вельмі паглыблены ў гэту вайну і бачу, што адбываецца. Лепш быць як мага далей ад вайны, лепш, каб яна ў нас тут, на нашай зямлі, не была".

Кіраўнік дзяржавы таксама лічыць недастатковай працу праваахоўнага блока і па іншых напрамках. Напрыклад, па-ранейшаму востра стаіць праблема падзяжу жывёлы на сельгаспрадпрыемствах. Паводле яго слоў, міліцыя прымае мала мер, каб выключыць злачынныя схемы. "Злачынства на злачынстве, - адзначыў ён. - Без міліцыі мы гэта не вырашым".

"Я не дарма вас сабраў упершыню на такую нараду. Пасля гэтай нарады запатрабаванне будзе жорсткае. Мы ўзмацнім ролю пракуратуры і ўсіх іншых органаў. Патрэбна сістэмная, удумлівая штодзённая праца", - запатрабаваў Аляксандр Лукашэнка.

На нарадзе ў Кіраўніка дзяржавы Іван Кубракоў адзначыў, што ў бліжэйшы час прагназуюцца пэўныя змяненні ў структуры нарказлачыннасці на тэрыторыі краін СНД.

Паводле слоў Міністра, наркабізнес прадаўжае захоўваць міжнародны характар. У 2021 годзе беларускія праваахоўнікі выявілі 27 каналаў перамяшчэння наркотыкаў праз граніцу.

"Напярэдадні праваахоўныя органы Германіі ліквідавалі самую вялікую гандлёвую пляцоўку па продажы наркотыкаў - вядомую "Гідру", серверы якой знаходзіліся ў Германіі. Яна аказвала істотны ўплыў на наркарынак і нашай краіны. У сувязі з гэтым у бліжэйшы час мы прагназуем пэўныя змяненні ў структуры нарказлачыннасці на тэрыторыі краін СНД", - адзначыў Іван Кубракоў.

Кіраўнік МУС канстатаваў рост перадазіровак ад наркотыкаў, у тым ліку з лятальным канцом. Раскрывальнасць гэтых злачынстваў, паводле яго слоў, нізкая па аб'ектыўных прычынах, паколькі часта немагчыма ўстанавіць абставіны набыцця наркотыкаў.

За 2021 год колькасць непаўналетніх удзельнікаў нарказлачынстваў вырасла ў тры разы. Таму асноўныя прафілактычныя намаганні праваахоўнікі накіруюць на гэту аўдыторыю. "Шукаем актуальныя каналы данясення інфармацыі да падлеткаў і іх бацькоў. Створаны ролікі, арыентаваныя на маладзёжную аўдыторыю. Пачата работа па стварэнні на базе Рэспубліканскага адукацыйнага цэнтра МНС пілотнай маладзёжнай антынаркатычнай пляцоўкі", - расказаў Іван Кубракоў.

"Гэта значыць ударым патрыятычным выхаваннем і пляцоўкай МНС па наркотыках?" - удакладніў Кіраўнік дзяржавы.

"Гэта работа на прафілактыку", - адзначыў Міністр.

"Вы цяпер столькі нагаварылі па барацьбе з наркотыкамі, а Генеральны пракурор факты прыводзіў. Нажніцы атрымліваюцца, - канстатаваў Прэзідэнт. - Я хачу, каб вы разумелі, што ў мяне гэтыя размовы аб тым, што "мы гераічна тут змагаемся" не пракацяць, як у народзе кажуць".

У час нарады з дакладам па абазначнай тэме выступіў і Старшыня Камітэта дзяржаўнай бяспекі Іван Тэртэль. Рэагуючы на яго выступленне, Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што ў першую чаргу хацеў бы пачуць інфармацыю не аб мінулых перамогах, а на перспектыву, якія складваюцца тэндэнцыі.

"А што заўтра? Ці няма самазаспакоенасці ва Урадзе, іншых органах улады? Як у нас губернатары там? Можа, яны таксама ўжо цінай пачалі... Вось Каранік цінай зарасце, што будзем рабіць? Што ў нас адбываецца ў працоўных калектывах? - падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы. - Вось гэта важна, Іван Сцяпанавіч. Не расслабляйцеся. Нам трэба ўтрымаць краіну".

Выступіў з дакладам і Міністр па надзвычайных сітуацыях Вадзім Сіняўскі. Як адзначыў у дакладзе кіраўнік МНС, асноўныя прычыны пажараў у Беларусі на працягу многіх гадоў застаюцца нязменнымі. Так, у 2021 годзе ад пажараў, што ўзніклі з-за неасцярожнага абыходжання з агнём, у тым ліку пры курэнні, загінулі 514 чалавек, або 82% ад усіх загінулых пры пажарах.

Вадзім Сіняўскі прызнаў, што ў гэтым годзе МНС не паспела, на жаль, зрэагаваць на надвор'е ў сакавіку і адбыўся істотны, у 11,7 раза, рост пажараў у час выпальвання сухой травы: 105 пажараў, 18 чалавек загінулі. "Безумоўна, прымаюцца меры. З улікам напрацаванага вопыту ў прафілактычнай рабоце мы прымаем меры па ўдасканаленні механізмаў яе правядзення. Сумесна з аблвыканкамамі і Мінскім гарвыканкамам паводле заўвагі Генпракуратуры распрацаваны праект пастановы Урада аб арганізацыі дзейнасці суб'ектаў прафілактыкі па папярэджанні правапарушэнняў, якія садзейнічаюць гібелі людзей, - так званых назіральных камісій, якія павінны займацца пытаннямі папярэджання і прафілактыкі ў сельскай мясцовасці. Ён ужо фактычна з усімі ўзгоднены і знаходзіцца на стадыі разгляду ў Савеце Міністраў", - сказаў кіраўнік МНС.

"Зразумела, пляцоўкамі, патрыятычным выхаваннем і яшчэ камісіямі ўдарым па пажарах, - іранічна адрэагаваў Прэзідэнт. - Пустата нікому не патрэбная. Што тут узгадняць? Прыміце гэтыя рашэнні ў раёнах разам з міліцыяй, трэба - з пракурорам і КДБ. Арганізуйцеся пад эгідай райвыканкама і дзейнічайце. Што вы ўзгадняеце ва Урадзе? Прычым тут Урад? Гэта ж махровы бюракратызм!"

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што трэба прымаць правільныя кіраўніцкія, арганізацыйныя рашэнні, каб штогадовае выпальванне сухой травы зрабіць бяспечным для людзей: "Колькі людзі палілі сухую траву, столькі і будуць паліць. Але гэта не арганізавана ўсё. Калі б на месцы пракурор або старшыня райвыканкама паклікаў бы кіраўнікоў гаспадарак і сказаў: ну-ка вазьміце і абарыце дамы, прысядзібныя ўчасткі, дзе людзі будуць паліць траву. Або зрабіце гэта ў адзін дзень арганізавана. А вы цяпер прымеце нейкую пастанову і пажары спыняцца?"

Прэзідэнт нагадаў, што ў свой час пры выбары новага Міністра МНС спыніўся на кандыдатуры Вадзіма Сіняўскага, разлічваючы, што з яго прыходам работа міністэрства стане больш актыўнай і эфектыўнай. "Я Вас назначыў збоку, не з МНС (але не далёкі ад МНС малады перспектыўны генерал, які разумее, ведае), каб Вы свежым вокам убачылі недахопы і, самае галоўнае, як будзем устараняць гэтыя недахопы, у якім напрамку будзем рухацца", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.

Аднак пакуль вынікі адваротныя - колькасць пажараў і гібель людзей на іх павялічваюцца. "Павінен быць вынік. Вось Ваша зона адказнасці, напрамкі работы і па гэтых напрамках павінны быць вынікі", - звярнуўся Кіраўнік дзяржавы да Міністра.

Міністр адукацыі Андрэй Іванец у час нарады адзначыў, што цяпер у сістэме адукацыі на першае месца выходзяць пытанні выхавання. Асобна ён спыніўся на прымаемых мерах па прафілактыцы правапарушэнняў з удзелам непаўналетніх. 

"Новы чалавек прыйшоў. Я чакаю ад Вас перавароту там. Не рэвалюцыі, а перавароту. Вы чалавек, які ў жыцці зазнаў столькі, як ніхто іншы тут прысутны. І вы павінны быць адданым чалавекам сваёй краіны. Ад Вас, ад нашых дзяцей усё пачынаецца", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

Кіраўнік дзяржавы нагадаў аб сваіх патрабаваннях да новых падручнікаў і дапаможнікаў, работы з кадрамі ў навучальных установах. "Павычышчайце гэтых разгільдзяеў, якія прыходзяць у школу, як да станка: прыйшоў, урок даў і пайшоў. Не. Трэба працаваць, як са мной працавалі настаўнікі, з ранку да ночы. І цанілі гэту работу. Бардак поўны, - раскрытыкаваў цяперашні стан спраў Прэзідэнт. - Мы - і Расія - выжывем толькі дзякуючы строгай дысцыпліне. У адваротным выпадку нас выкарыстаюць".

"Чакаю на працягу наступнага года вельмі сур'ёзнай перабудовы ў сістэме адукацыі і перш за ўсё ў школе. Вы ведаеце, што трэба рабіць. Вы ведаеце, якія дзеці павінны вырасці", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

"Думаю, у выніку нашай сённяшняй жорсткай размовы пасля нарады вы зберацеся ў сябе ў ведамствах (нехта ва Урадзе - губернатары, міністры і пракуроры са сваімі падначаленымі) і падумаеце, як мы будзем жыць далей. Не самазаспакойвайцеся. Нам не дазволяць гэта зрабіць, і мы чарговы раз будзем не гатовы. Гэтага я як Прэзідэнт дапусціць не магу", - падагульніў беларускі лідар.