Нарада з рабочай групай па аналізе дзейнасці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі

Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка 5 жніўня сабраў нараду з рабочай групай па аналізе дзейнасці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. 

Кіраўнік дзяржавы звярнуў увагу, што развіццё грамадства і перш за ўсё эканомікі без навукі не толькі сёння, але і ў далейшым немагчыма. Менавіта так развіваецца ўвесь свет.

Што датычыцца айчыннай акадэмічнай навукі, то ў свой час у Беларусі было шмат меркаванняў аб рабоце НАН, часам дыяметральна процілеглых: адны ацэньвалі станоўча, іншыя вельмі негатыўна. І тады на ўзроўні Прэзідэнта было прынята рашэнне сур'ёзна прааналізаваць дзейнасць Акадэміі навук і для гэтага створана рабочая група пад кіраўніцтвам старшыні КДК Васіля Герасімава. У яе склад былі ўключаны не толькі прадстаўнікі кантралюючых органаў, але і шырокае кола іншых зацікаўленых, уключаючы членаў урада і навуковую грамадскасць, каб аб'ектыўна паглядзець на акадэмічную навуку і зрабіць адпаведныя высновы.

Аляксандр Лукашэнка нагадаў, што праблемныя пытанні работы Акадэміі навук разглядаліся ўжо некалькі разоў на працягу бягучага года, аднак, як лічыць Прэзідэнт, размова не скончана. На гэты раз у складзе ўдзельнікаў нарады кіраўнікі НАН і ДКНТ, урада і Адміністрацыі Прэзідэнта, Міністэрства адукацыі і, вядома, прадстаўнікі рабочай групы, якая аналізавала дзейнасць НАН.

"З улікам змены кіраўніцтва Акадэміі навук трэба вызначыць план дзеянняў, каб нашы вучоныя працавалі ў адным ключы з усёй краінай, эканомікай і грамадствам", - арыентаваў Кіраўнік дзяржавы.

На парадку дня мерапрыемства - разгляд матэрыялаў рабочай групы, у якіх цалкам справядліва, на думку Прэзідэнта, крытыкуецца існуючая структура НАН.

"На фінансаванне навуковых даследаванняў расходуецца шмат дзяржаўных сродкаў, а належнай аддачы мы не бачым. Ёсць толькі кропкавыя станоўчыя вынікі без шырокага ўкаранення ў галіны эканомікі. Сёння гэтага недастаткова", - крытычна заўважыў Прэзідэнт.

"Па асобных перспектыўных напрамках (такіх як беспілотнікі, электратранспарт, іншыя пытанні) мы проста топчамся на месцы, - прадоўжыў ён. - Патрэбных кампетэнцый да гэтага часу няма, напрацовак для поўнага цыкла вытворчасці таксама, падрыхтоўка кадраў у працэсе станаўлення". Зрэшты, як слушна заўважыў Кіраўнік дзяржавы, такімі сучаснымі распрацоўкамі павінна займацца не толькі Акадэмія навук, але і іншыя.

Сярод праблемных аспектаў айчыннай навукі Аляксандр Лукашэнка ўказаў на адставанне ад іншых краін па некаторых перадавых напрамках. "Трэба паскарацца. Жыццё нас падштурхоўвае да гэтага, - падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы. - Трэба, каб беларускія вучоныя як мага далей заглядалі за гарызонт. Па-сапраўднаму ўключыліся ў распрацоўку суперперспектыўных напрамкаў (як штучны інтэлект, нейрасеткі, біятэхналогіі, гэта цяпер на слыху)".

"Гэта пытанні не толькі эканомікі, але і нацыянальнай бяспекі. А калі выказацца яшчэ больш жорстка - пытанне будучыні нашай краіны, нашага народа і наогул нашага выжывання", - дадаў Прэзідэнт.

Кіраўнік дзяржавы заўважыў, што вядучыя сусветныя эканомікі развіваюцца менавіта за кошт бесперапыннага ўкаранення вынікаў найноўшых тэхналагічных распрацовак. Інвестыцыі ў навуку з'яўляюцца ключавой умовай эканамічнай стабільнасці і паспяховасці любой дзяржавы. "Мы, вядома, у гэтым не выключэнне. Час такі, што без рэальных дасягненняў у навуковай сферы рух наперад немагчымы", - заявіў Аляксандр Лукашэнка.

У той жа час Прэзідэнт папярэдзіў аб немэтазгоднасці навуковых гонак з буйнымі дзяржавамі, гатовымі траціць каласальныя фінансавыя сродкі на ўсялякія даследаванні. Не трэба, вобразна кажучы, ісці ўсім фронтам, а трэба сканцэнтраваць намаганні на найбольш перспектыўных напрамках навукі, грунтуючыся на тых навуковых школах, якія даўно ёсць у краіне. Гэта дасць магчымасць атрымліваць эканамічны эфект ад распрацовак у бліжэйшай перспектыве. 

"Давайце займацца тым, на што мы здольны. А мы на перспектыву здольны да многага. Мазгі ў людзей добрыя. Акрамя камп'ютараў, як у народзе кажуць, нічога для таго, каб атрымаць вялікія грошы, сёння і не трэба. Крыху перабольшана, але тым не менш: без нафты, газу і велізарных карысных выкапняў, дарагіх, мы можам развіваць іншыя напрамкі і атрымліваць добрыя грошы", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

"Мы маем самы важны, як я ўжо гаварыў, рэсурс - чалавечы патэнцыял. Людзі ў нас галавастыя, могуць многае прыдумаць і зрабіць. Менавіта таму ў нас такая пільная ўвага перш за ўсё да вучоных", - падкрэсліў Прэзідэнт.

Аляксандр Лукашэнка звярнуў увагу, што Беларусь пачынае новую пяцігодку і навука ва ўсіх яе формах - акадэмічная, галіновая, вузаўская - павінна быць настроена на той жа вынік, што і краіна ў цэлым. "Гэта найважнейшая задача. А ўсе формы павінны дапаўняць адна адну, забяспечваючы сінергетычны эфект", - заявіў беларускі лідар.

Кіраўнік дзяржавы пацікавіўся, што зроблена для ўстаранення выяўленых рабочай групай недахопаў і што прапануецца зрабіць, калі не ўсе яны былі ліквідаваны. 

Прэзідэнт вылучыў тры асноўныя напрамкі Акадэміі навук, якія патрабуюць прыярытэтнай увагі: практыкаарыентаванасць навуковых даследаванняў, укараненне распрацовак у эканоміку і сацыяльную сферу, а таксама імпартазамяшчэнне і экспарт навукова-тэхнічнай прадукцыі.

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што пад практыкаарыентаванасцю маецца на ўвазе эфектыўнасць узаемадзеяння навукі і прамысловасці, сельскай гаспадаркі, медыцыны, транспарту і іншых сфер. "Паколькі важны і такі аспект: ці бачаць практыкі ў навуцы фундамент для свайго развіцця? Наколькі рэзультатыўна яны ўзаемадзейнічаюць з вучонымі?" - пацікавіўся ён.

Гаворачы пра ўкараненне распрацовак у эканоміку і сацыяльную сферу, Прэзідэнт спытаў, што перашкаджае росту навукаёмістасці ВУП. 

"І трэцяе - імпартазамяшчэнне і экспарт навукова-тэхнічнай прадукцыі. Наколькі наша Акадэмія ўключана ў вырашэнне гэтых задач?" - абазначыў яшчэ адно пытанне Аляксандр Лукашэнка.

Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў, што ў дакладах яму патрэбна рэальная карціна, якая складваецца ў айчыннай навуцы, - перш за ўсё, у Акадэміі. Тут важна пачуць, якія меры па ўдасканаленні дзейнасці прыняты і якія прапановы па яе далейшай рабоце падрыхтаваны.

"Ад вынікаў сённяшняй нарады залежыць, якія арганізацыйныя, магчыма, кадравыя і іншыя рашэнні будуць прыняты. Вы добра ведаеце, што ў навуковай сферы так заведзена - усе найважнейшыя рашэнні прымаюцца калегіяльна, што мы і робім", - сказаў Прэзідэнт.

Аляксандр Лукашэнка запэўніў, што адобраныя на нарадзе падыходы ўжо восенню разгорнуцца ў канкрэтныя мерапрыемствы, якія трэба будзе абмеркаваць і зацвердзіць на сустрэчы з навуковай грамадскасцю.

"Тое, што з навуковай грамадскасцю мы павінны абмеркаваць праблемы развіцця навукі (і будучыні нашай навукі), - гэта дакладна. Што мы і зробім у бліжэйшы час - у гэтым годзе дакладна", - дадаў Аляксандр Лукашэнка. 

Як далажыў на нарадзе кіраўнік рабочай групы Старшыня Камітэта дзяржкантролю (КДК) Васіль Герасімаў, дзейнасць гэтай групы была пабудавана ў два этапы. На першым вывучаліся вынікі работы Акадэміі навук па пытаннях практыкаарыентаванасці распрацовак, укаранення іх у галіны эканомікі, уключаючы вытворчасць імпартазамяшчальнай прадукцыі. На другім этапе аналізавалася эфектыўнасць арганізацыйных структур Акадэміі навук. 

Рабочая група выявіла шэраг недахопаў, якія і абазначыў у сваім дакладзе Васіль Герасімаў. У прыватнасці, размова ішла аб тым, што не ўсе напрамкі навуковай дзейнасці забяспечваюць уклад у развіццё вытворчасці і экспарту. Паводле слоў старшыні КДК, патрабуе ўдасканалення і методыка ацэнкі рэзультатыўнасці навукова-тэхнічных праграм.