Нарада аб праектах прагнозных дакументаў на 2026 год

Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка 16 кастрычніка сабраў нараду аб праектах прагнозных дакументаў на 2026 год.

На парадку дня мерапрыемства былі праекты дакументаў па сацыяльна-эканамічным развіцці краіны, прагноз работы эканомікі і бюджэт на наступны год.

Кіраўнік дзяржавы нагадаў, што ў гэтым годзе завяршаецца рэалізацыя шостай пяцігадовай праграмы. І да канца 2025-га трэба прыкласці неймаверныя намаганні, каб выканаць усе даведзеныя параметры.

"Пакуль карціна неадназначная, - сказаў Прэзідэнт. - З аднаго боку, ёсць відавочны вынік: стабільна растуць рэальная зарплата, агульныя даходы насельніцтва. Двойчы ў гэтым годзе ўдалося падняць пенсіі. У нас моцная нацыянальная валюта. Рэкордна павялічваюцца золатавалютныя рэзервы (але ўжо нават лібералы задаюць пытанне, ці трэба нам гэта ў такім аб'ёме і чаму мы пры такім дэфіцыце валюты, грашовых сродкаў замарожваем добраахвотна існуючыя ў нас рэзервы)".

"З іншага боку, ёсць бягучы спад у шэрагу традыцыйных галін. Тры з пяці важнейшых параметраў прагнозу на гэты год не выконваюцца (пакуль), - прадоўжыў Аляксандр Лукашэнка. - Валавы ўнутраны прадукт павялічыўся менш як на 2% за 8 месяцаў".

Ёсць пытанні ў Кіраўніка дзяржавы да вынікаў работы аграрнага сектара, дзе, нягледзячы на складаныя ўмовы надвор'я, змаглі ўбраць нядрэнны ўраджай, але па тэмпах росту пакуль не ўдалося наблізіцца да ўзроўню мінулага года (99%). Хоць з вялікай доляй упэўненасці можна гаварыць, што да канца года паказчык вырасце і перасягне 100%, таму што тэрміны вегетацыі раслін і, адпаведна, уборачнай кампаніі зрушыліся.

"Па сітуацыі ў галіне пастаўлены персанальныя задачы ўсім адказным асобам, - звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка. - Пры гэтым хачу папярэдзіць: любое хоць найменшае невыкананне не толькі маіх даручэнняў, а нашых дамоўленасцей і рашэнняў будзе вельмі жорстка карацца. А то мы збіраемся, усюды на ўсіх узроўнях крычым аб тэхналагічнай і працоўнай дысцыпліне. А самі?"

У ліку недахопаў у рабоце эканомікі Прэзідэнт адзначыў прасяданне паказчыкаў у прамысловасці - 99,2%. "Больш таго, пагаршэнне дынамікі яе работы назіраецца пачынаючы з першага квартала (у сярэднім штомесяц на паўпрацэнта)", - заўважыў ён.

Што датычыцца экспарту тавараў, то тэмп продажаў у апошнія месяцы застыў на ўзроўні 97-98%. "Гэта значыць, недаатрымана мінімум каля $650 млн. І страчваем там, дзе, здавалася б, павінны зарабляць, - на нашых флагманскіх таварах: трактарах, камбайнах, фарбах, шынах, сметанковым масле, - звярнуў увагу Кіраўнік дзяржавы. - У выніку вырабленая прадукцыя асядае на складах, узровень запасаў пяты месяц не апускаецца ніжэй за 80%. Як вынік, сальда знешняга гандлю застаецца ўстойліва адмоўным.

Неадназначная карціна складваецца і ў сферы інвестыцый. Нягледзячы на іх агульны рост, аб'ём пакуль далёкі нават ад простага падтрымання канкурэнтаздольнасці эканомікі (каля 19% ВУП).

Больш падрабязна абмеркаваць бягучыя вынікі работы эканомікі плануецца праз два тыдні на пашыраным пасяджэнні з удзелам Прэзідэнта, апарату Урада і запрошаных.

Гаворачы аб чаканых выніках нарады, Прэзідэнт падкрэсліў: "Галоўнае - я хачу ўбачыць, як мы ў прынцыпе арганізавалі работу так званай мабілізацыйнай эканомікі (у СМІ часта гучыць гэты тэрмін, і правільна гучыць). Прычым на канкрэтных прыкладах, без вады і агульных разважанняў аб "кіруемым ахаладжэнні расійскага рынку" як аб галоўнай прычыне нашых цяжкасцей".

Напрыклад, за развіццё экспарту (які, дарэчы, пакуль прасядае) ва Урадзе замацаваны віцэ-прэм'еры з канкрэтнымі прозвішчамі. "Як з іх і Міністра замежных спраў патрабуе Прэм'ер-міністр, Урад і яго Прэзідыум?" - спытаў Аляксандр Лукашэнка.

Наступны ўзровень адказных асоб у рабоце над нарошчваннем экспарту - галіновыя міністры і паслы Беларусі ў ключавых краінах, якіх Прэзідэнт пастаянна арыентуе толькі на гандаль і інвестпраекты. А далей - дырэктары прадпрыемстваў і іх маркетынгавыя службы.

"Паўтараю: выразная вертыкаль і сістэма. Ёсць яна ці не? Ёсць. Працуе? - звярнуўся Прэзідэнт да ўдзельнікаў нарады. - Плюс лічбавая апрацоўка заданняў і кантроль".

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што цяжка разважаць аб макраматэрыях у цяперашняй сітуацыі, калі "за адной агароджай ужо палае вайна, за другой - да яе рухаюцца поўным ходам". "Ну, а вы масла сметанковае з трактарамі і камбайнамі прадаць не можаце. Параю вам, вылазьце, пакуль не позна, са сваіх цёплых крэслаў, аўтамабіляў і пачынайце глядзець далей, значна далей, чым наш традыцыйны расійскі рынак", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

Прэзідэнт канстатаваў, што пакуль поспехі па развіцці айчыннага экспарту (калі адкінуць сыравінныя тавары) вельмі сціплыя.

"Увогуле, хутка вывучым, як наша ўрадавая вертыкаль займаецца ўстойлівым развіццём эканомікі. Паўтараю: да канца года яшчэ цэлы квартал. І перастаньце стагнаць, што Урад новы ў нас (які новы?) і працуе нібыта няпоўны год, таму, быццам бы, гэта не вашы промахі і касякі, - звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка. - Гэта проста несур'ёзна ў цяперашняй абстаноўцы, не па-мужчынску".

"Адносна прагнозных паказчыкаў на 2026 год: патрэбны рэалістычны, але напружаны сцэнарый", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

Аляксандр Лукашэнка не выключае таго, што нехта можа прапанаваць тэмпы вышэйшыя за ацэначны рост у 2,8%. "Нехта прапануе 3-3,5% - калі ласка. Дзе, за кошт чаго і як сам упражэцца ў павышэнне гэтай дынамікі. Калі нехта ніжэй - няхай растлумачыць, як гэта будзе ўспрынята нашым грамадствам і як будзе жыць Беларусь. А не проста ўстаць і сказаць: "Вось, цяпер мала плануем, трэба больш". За кошт чаго?" - абазначыў падыход Кіраўнік дзяржавы.

Ён папрасіў далажыць, што канкрэтна бралася за аснову росту эканомікі, які Урад ацэньвае на ўзроўні 102,8%. 

Ён канстатаваў, што расійская эканоміка сціскаецца, і наогул не ўлічваць гэту сітуацыю нельга, таму што каля 67% экспарту і 56% імпарту прыпадае на Расію. "Значыць, тым больш нам патрэбны падрабязныя алічбаваныя таварныя планы (матрыцы): што і ў якіх аб'ёмах вырабляем, куды прадаём і колькі валюты прывязём у краіну", - адзначыў Кіраўнік дзяржавы.

"Перад кожным, каго вызначыць Урад, павінна ляжаць шпаргалка, куды ён і колькі завязе трактароў, камбайнаў і сметанковага масла", - заявіў Аляксандр Лукашэнка. 

Прэзідэнт адзначыў, што па выніках года неабходна бачыць і мець магчымасць ацаніць рэзультат гэтай работы, уключаючы вышэйшых службовых асоб.

"Трэба ўзмацніць патрабаванне за эфектыўную работу ў Казахстане, Узбекістане, Азербайджане. Гэта з вашай падачы. Вы маеце рацыю. Там немалы рынак, і яны нас чакаюць, - сказаў Кіраўнік дзяржавы. - Трэба ўзмацніць работу па асноўных нашых рынках".

Ён адзначыў, што нядаўна Прэзідэнт Расіі прывёў прыклад аб тым, што двухбаковы беларуска-расійскі абарот вышэйшы за сумарныя адносіны Расійскай Федэрацыі з усімі краінамі СНД разам узятымі.

"Прыемны факт. Дык хіба для нас гэта не сігнал ісці на гэтыя рынкі, дзе з часоў СССР ужо кратна вырасла насельніцтва і ёсць велізарная патрэбнасць ва ўсім - ад прадуктаў харчавання да прамысловых тавараў?" - паставіў пытанне Прэзідэнт.

Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што ў шэрагу краін СНД, як, напрыклад, ва Узбекістане, ідзе значны штогадовы прырост насельніцтва. "Іх жа трэба накарміць. А каб накарміць, трэба глебу апрацаваць. У нас жа гэта ўсё ёсць (для апрацоўкі глебы і работы сельскай гаспадаркі ў цэлым. - Заўвага). З Шаўкатам Мірамонавічам (Прэзідэнт Узбекістана Шаўкат Мірзіёеў. - Заўвага) у нас выдатныя адносіны, як з усімі кіраўнікамі дзяржаў. У тым ліку Казахстан - велізарная зямля, 20 млн насельніцтва".

Прэзідэнт падкрэсліў, што галоўнае - забяспечваць высокую якасць прадукцыі, паколькі гэта галоўны брэнд Беларусі. "І губернатары расійскія, расіяне (я ўжо аб гэтым гаварыў) з задавальненнем купляюць беларускае, калі нават яно крыху даражэйшае, чым з іншых краін", - сказаў ён.

Аляксандр Лукашэнка абазначыў прынцыповыя пытанні ў сувязі з прапанаваным дэфіцытным бюджэтам на 2026 год.

"Наколькі ўвязаны і збалансаваны паміж сабой эканамічныя планы з бюджэтнымі? З матэрыялаў вынікае, што Мінфінам распрацаваны няхай і не крытычны, але дэфіцытны бюджэт. А нас чакаюць сур'ёзныя выплаты па дзярждоўгу (2026 год - адзін з пікавых перыядаў). Ёсць для іх крыніцы пакрыцця? Будуць пры гэтым паўнацэнна і ў тэрмін выкананы ўсе сацыяльныя абавязацельствы?" - спытаў Кіраўнік дзяржавы.

Ён таксама адзначыў, што ў наступным годзе пачынаюць працаваць новыя дзяржаўныя праграмы. Урад ужо сфарміраваў іх пералік, які будзе разгледжаны асобна. "Большасць - сацыяльна-эканамічнай накіраванасці і фінансуюцца з бюджэтаў. Але што ў аснове гэтых праграм? Як вызначалася патрэбнасць у рэсурсах? Гэта павінны быць рэальныя, прымяняльныя на практыцы планы пад канкрэтны і эфектыўны рэзультат!" - падкрэсліў беларускі лідар. 

"Пры гэтым я хачу заўважыць, Прэм'ер-міністр, я ўпэўнены, гэта выканае, - яму даручана ні ў якім разе не займацца будаўніцтвам і стварэннем таго, без чаго сёння і заўтра, магчыма, можам абысціся. Гляджу, гэтыя офісы, палацы на месцах. Яшчэ там нечага. Трэба будаваць - і ў праграму (уключаюць. - Заўвага)", - звярнуў увагу Кіраўнік дзяржавы.

Паводле слоў Аляксандра Лукашэнкі, ёсць іншыя напрамкі, на якія варта прыярытэтна накіраваць сродкі. Напрыклад, на будаўніцтва сучасных комплексаў у сельскай гаспадарцы для ўтрымання буйной рагатай жывёлы.

"Хопіць ужо гэтых палацаў і культурных аб'ектаў. Важней, напэўна, людзям пабудаваць жыллё. Не трэба раскідвацца грашыма, якіх у вас няма. Аб'ектыўна трэба сітуацыю ацэньваць і спыніць будаўніцтва ўсякіх музеяў, дамоў адпачынку і іншага. Гэтыя трэба задзейнічаць, - адзначыў Прэзідэнт. - Вось адзін музей пабудуем - там і дзяржава, і дабрачыннасць. Усё разам. І дастаткова гэтага аднаго музея (размова пра будаўніцтва ў Мінску новага будынка Нацыянальнага гістарычнага музея. - Заўвага). Дастаткова! Людзі прыедуць, будуць глядзець, таму што на месцах іх ужо акіян. Тое ж самае і па іншых аб'ектах".

Паводле слоў Кіраўніка дзяржавы, таксама прапануюцца пэўныя навацыі ў падатковым заканадаўстве і яго адміністраванні. Аднак узгодненага меркавання па гэтым пытанні пакуль няма, у сувязі з чым Аляксандр Лукашэнка выказаў крытыку, чаму ў такім выпадку з гэтым пытаннем прыйшлі да Прэзідэнта: "Вы што будзеце цяпер перада мной выказваць кожны сваю думку? Недапушчальна! Далажыце".

"Што датычыцца грашова-крэдытнай палітыкі. Раман Аляксандравіч (кіраўнік Нацбанка Раман Галоўчанка. - Заўвага), хачу адразу папярэдзіць: чакаю ад Нацыянальнага банка зразумелага плана дзеянняў, поўнасцю ўвязанага з параметрамі росту эканомікі", - сказаў Прэзідэнт.

Аляксандр Лукашэнка пацікавіўся, што новага кіраўніцтва Нацбанка прапануе для падтрымкі экспарцёраў, якая стратэгія кіравання золатавалютнымі рэзервамі, на што ідуць дадатковыя даходы.

Кіраўнік дзяржавы нагадаў, што, працуючы на пасадзе Прэм'ер-міністра, цяперашні кіраўнік Нацбанка Раман Галоўчанка гаварыў пра неабходнасць большага ўдзелу Нацбанка ў рабоце эканомікі. "Вы туды накіраваны не для адпачынку, і не таму, што дрэнна працавалі. Я вам ужо аб гэтым гаварыў. А таму, што вы, як ніхто іншы, разумееце, што такое Нацыянальны банк для эканомікі", - сказаў беларускі лідар.

Што датычыцца росту ЗВР, Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што гэта станоўчы факт, але ёсць у сувязі з гэтым і іншы момант. "Тое, што валюты больш з'яўляецца, гэта добра. Але валюта павінна працаваць. І трэба мець запас столькі, колькі нам трэба. Можа, патрошку і пускаць у абарот гэтыя грошы. Па-гаспадарску трэба дзейнічаць".

"Важнейшае пытанне - кантроль інфляцыі. Нагадаю, людзям патрэбна цэнавая стабільнасць, а не стабільны рост цэн!" - падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы.

Нацбанк сумесна з Урадам прапануе яе на ўзроўні да 7%. "Значыць, трэба будзе прапісаць там "да", - адзначыў ён.

Аляксандр Лукашэнка расказаў, што нядаўна "дапытваў" першага віцэ-прэм'ера Мікалая Снапкова ў тым ліку па пытаннях цэнаўтварэння. "Вы мне дакладвалі. Вы за гэта несяце персанальную адказнасць. Мы яшчэ пагаворым на гэту тэму. Нам не трэба, як тут некаторыя пішуць, стрымліваць рост цэн, яшчэ нечага. Трэба справядлівае цэнаўтварэнне, каб людзі маглі купіць неабходнае", - нагадаў Прэзідэнт.

Звяртаючыся да Прэм'ер-міністра Аляксандра Турчына, Кіраўнік дзяржавы адобрыў яго выказванне напярэдадні ў інтэрв'ю журналістам у пытанні дастатковага забеспячэння ўнутранага рынку нафтапрадуктамі. "Ты правільна ўчора сказаў у інтэрв'ю - ні ў якім разе не пакрыўдзіць беларусаў. Рынак Беларусі - гэта святое", - сказаў Прэзідэнт.

Разам з тым Аляксандру Лукашэнку паступае інфармацыя, што людзі скардзяцца на чэргі: "Ужо некаторыя (чытаю): "Вы ведаеце, чэргі вялікія на АЗС".

Прэзідэнт расказаў, што спачатку задаўся пытаннем, у чым прычына такой сітуацыі і няўжо Урад не выконвае даручэнне аб тым, каб унутраны рынак у дастатковым аб'ёме забяспечваўся палівам. Аднак, як аказалася, пытанне было ў тым, што акрамя запраўкі аўтамабіляў наведвальнікі АЗС карыстаюцца паслугамі кафэ. "Машыны паставілі ўпоперак, ніхто праехаць не можа. А яны ў кафэ каву п'юць", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

Прэзідэнт нагадаў, што ў свой час людзі літаральна патрабавалі, каб на кожнай запраўцы былі спадарожныя тавары і магчымасць, напрыклад, папіць каву.

"Машыну паставілі. - "Прэзідэнт, прыйдзі, навядзі парадак!" Вы што там, звар'яцелі? Вы прасілі? Прасілі. Я прыняў рашэнне - на кожнай запраўцы павінны быць спадарожныя тавары і кава. - "Сёння не можам пад'ехаць, заправіцца, таму што не там аўтамабілі стаяць..." - адзначыў ён.

Аляксандр Лукашэнка, звяртаючыся да Дзяржсакратара Савета Бяспекі, папрасіў даручыць кіраўніку МУС навесці парадак у гэтым пытанні: "Даручыце Кубракову, каб ён там да панядзелка навёў жалезны парадак".

Прэзідэнт акцэнтаваў увагу ўдзельнікаў мерапрыемства на актуальных пытаннях у сельскай гаспадарцы - адной з найважнейшых галін эканомікі. 

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў важнасць своечасовага выканання неабходных асенніх палявых работ, уключаючы ў тым ліку ўборку ўраджаю, узворванне і ўзняцце зябліва, унясенне ўгнаенняў, падрыхтоўку глебы да наступнага сезона. 

"Маразы вось-вось прыйдуць. Калі не ўзнімем зябліва, не перааром, у нас будзе такая запарка вясной, што мы не пра ўраджай будзем гаварыць... Таму сёння трэба дзень і ноч працаваць", - падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы. 

Прэзідэнт у час нарады прадметна і дэталёва распытаў пра ход уборачнай кампаніі ў розных рэгіёнах. Асобную ўвагу ён звярнуў на сітуацыю ў Гродзенскай вобласці, якая традыцыйна займае моцныя пазіцыі па многіх паказчыках у АПК. Але ў гэтым годзе яшчэ не завяршыла ўборку па асобных культурах, што, у прынцыпе, не характэрна для гэтага рэгіёна. Старшыні Гродзенскага аблвыканкама Юрыю Караеву давялося адказваць на шэраг крытычных пытанняў і заўваг Кіраўніка дзяржавы, у тым ліку наконт яшчэ не завершанай уборкі буракоў і кукурузы. Апошняя яшчэ застаецца на палях у асобных рэгіёнах, і якасць зерня паступова страчваецца. Яго трэба як мага хутчэй збіраць і, напрыклад, нарыхтоўваць у плюшчаным выглядзе. Так яно добра захоўваецца і падыходзіць для жывёлагадоўлі - кармлення жывёлы. Тым больш што абсталявання, машын для плюшчэння зерня і нарыхтоўкі такога корму ў краіне дастаткова.

Добрыя вынікі работы Прэзідэнт адзначыў у Мінскай вобласці: "Мінская вобласць у гэтым годзе працуе нядрэнна, хоць цяжкая вобласць". А кіраўніцтва Гомельскай і Віцебскай абласцей Аляксандр Лукашэнка папярэдзіў, што стан спраў у сельскай гаспадарцы будзе прынцыпова вывучаны, асабліва ў частцы таго, што зроблена для выпраўлення сітуацыі з падзяжом жывёлы.