Афіцыйныя перагаворы з Прэзідэнтам Узбекістана Шаўкатам Мірзіёевым

Афіцыйныя перагаворы Прэзідэнта Беларусі Аляксандра Лукашэнкі з Прэзідэнтам Узбекістана Шаўкатам Мірзіёевым прайшлі 8 лютага ў Ташкенце.

Месцам для перагавораў двух лідараў быў выбраны загарадны комплекс "Куксарой" - дзеючая дзяржаўная рэзідэнцыя Прэзідэнта Узбекістана. Яе назвалі ў гонар Куксарая - палаца Тамерлана, які не захаваўся да гэтага часу, у сталіцы сваёй імперыі Самаркандзе.

Перагаворы, паводле пратакольнай практыкі, адкрылі цырыманіяльныя мерапрыемствы з удзелам роты ганаровай варты. Пасля афіцыйнай сустрэчы Прэзідэнта Беларусі і выканання дзяржаўных гімнаў кіраўнікі дзяржаў прывіталі свае дэлегацыі і накіраваліся ў палац на цырымонію фатаграфавання. Па традыцыі перагаворы прэзідэнтаў спачатку прайшлі ў фармаце сам-насам, затым да іх далучыліся члены дэлегацый. 

У час перагавораў у пашыраным складзе Кіраўнік дзяржавы ў першую чаргу падзякаваў узбекскаму боку за традыцыйна цёплы прыём дэлегацыі і чулае стаўленне да беларусаў. "Я вельмі цаню гэта. У нас з вамі абсалютна даверлівыя, дружалюбныя адносіны. Напэўна, ужо яшчэ больш даверліва не бывае", - заявіў Прэзідэнт.

"Мы з вялікім інтарэсам назіраем за тымі пераўтварэннямі, якія праходзяць ва Узбекістане. Адзінае, што вам патрэбна, - гэта час. Упушчана ў свой час было нямала. Вам даводзіцца, як вы правільна сказалі, даганяць, даганяць і даганяць, а гэта заўсёды няпроста. Але самае галоўнае, вы ведаеце, куды ісці. Вы развіваецеся ўражальнымі тэмпамі, - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Мы як вашы сябры, блізкія браты заўсёды побач, таму што ўзбекскі і беларускі народы - гэта вельмі падобныя людзі, працавітыя, талерантныя. Самыя сапраўдныя працаўнікі. Гэта аснова нашых адносін".

"Таму мы задаволены тым, што наша брацкая рэспубліка - Узбекістан - інтэнсіўна развіваецца. Мы зацікаўлены ў развіцці Узбекістана, таму што ўзялі ў Цэнтральнай Азіі вашу краіну за аснову", - падкрэсліў беларускі лідар.

"Не сакрэт, што апошнія гады сур'ёзна змяніліся лагістыка паставак, сістэма разлікаў, трасе і сыравінны, і энергетычны рынкі. Уся структура міжнароднага падзелу працы праходзіць перыяд глабальных трансфармацый. Гэта непазбежна. Стала больш няпэўнасці, павысіўся ўзровень канфрантацыйнасці. Але, нягледзячы на гэта, мы не можам дапусціць спаду дабрабыту народа", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.

Моцную эканоміку, якой не страшныя ніякія ўзрушэнні, Прэзідэнт назваў фундаментам любой дзяржавы. "Таму ў нашым парадку дня вельмі вялікі эканамічны блок, - сказаў Кіраўнік беларускай дзяржавы. - БЕЛАЗ, "Белшына" і іншае - я не бачу тут праблем з боку Прэзідэнта (Узбекістана. - Заўвага). Значыць, дзе мы недапрацавалі, нам трэба быць больш актыўнымі. Трэба проста быць больш настойлівымі. І гэта я перш за ўсё ў адрас пасла гавару. Таму паглядзіце, каб не тармазілі нашых калег".

Паводле слоў Аляксандра Лукашэнкі, цяперашнія лічбы тавараабароту - амаль $600 млн - не адпавядаюць існуючаму патэнцыялу, хоць і з'яўляюцца рэкордным паказчыкам.

"У бліжэйшыя год-паўтара трэба выходзіць на $1 млрд і глядзець наперад, - падкрэсліў Прэзідэнт Беларусі. - Пакуль ёсць згода паміж урадамі і кіраўнікамі дзяржаў, трэба многае зрабіць. Трэба "завязаць" нашы адносіны. Моладзь заўтра прыйдзе да ўлады - яна іншая. У іх няма гэтага вопыту, яны не праходзілі такі шлях, які мы прайшлі. У нас у памяці ёсць усё. Таму трэба гэты час не страціць".

Кіраўнік дзяржавы заявіў, што Беларусь гатова ўнесці свой уклад у мадэрнізацыю Узбекістана: "Тыя тэхналогіі, якія вам патрэбны на сёння і нават заўтра, яны ў нас ёсць. Не трэба нідзе хадзіць па свеце і кланяцца. Мы вам гэта прапануем з адкрытым сэрцам, нічога не патрабуючы ад вас. І патрабаваць не можам: мы роўнавялікія, аднолькавыя краіны, што мы будзем адна ад адной патрабаваць. Толькі на добрай аснове мы можам з вамі супрацоўнічаць, і вы таксама з намі".

Аляксандр Лукашэнка прапанаваў актыўна ствараць сумесныя фармацэўтычныя вытворчасці. Узбекістан зацікаўлены ў пастаўках лякарстваў, таму гэты напрамак вельмі актуальны для рэспублікі.

"Мы ж можам тут ствараць сумесную вытворчасць, а ён (Прэзідэнт Узбекістана. - Заўвага) прыцягне сюды любую субстанцыю: у яго ёсць каласальныя сувязі ў свеце. І мы можам тут вырабляць лякарствы", - прапанаваў Кіраўнік беларускай дзяржавы.

Як адзначыў старшыня Гродзенскага аблвыканкама Уладзімір Каранік, бакі падрабязна абмяркоўваюць гэта пытанне. Беларусь і Узбекістан хочуць прааналізаваць нарматыўную базу, каб спрасіць рэгістрацыю прэпаратаў, і скласці пералік найбольш запатрабаваных лекавых сродкаў. "З перспектывай продажу ў суседнія краіны", - сказаў губернатар.

"Што датычыцца тэхнічнай рэгістрацыі. Слухайце, у нас жа "дыктатура" - мы ж пытанне можам вырашыць хутка. Галоўнае, каб у вас была дамоўленасць, - адзначыў Аляксандр Лукашэнка. - Давайце разам гэта ствараць".

Беларусь гатова падставіць плячо Узбекістану і ў ахове здароўя, асабліва ў галіне аховы мацярынства і дзяцінства. "Мы гатовы ад сябе адарваць, прыехаць, запусціць як трэба гэту клініку, дапамагчы вам укамплектаваць, навучыць акушэрству вашых людзей. Але пакуль навучым, будзем вам дапамагаць. Мы заўсёды перад жанчынамі абавязаны нешта зрабіць", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Гаворачы ў цэлым аб супрацоўніцтве паміж краінамі, Аляксандр Лукашэнка дадаў, што некаторыя напрамкі развіваюцца не так хутка, як хацелася б. "Гэта значыць - гэта вы, члены ўрада, міністры, недзе нешта недацягнулі, мужыкі. Таму давайце: дамовіліся - трэба рабіць", - падкрэсліў беларускі лідар.

На перагаворах Аляксандр Лукашэнка расказаў узбекскім партнёрам, што надышоўшы год аб'яўлены ў Беларусі Годам якасці. "Гэта надоўга, не толькі адзін год", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

Развіццю і мадэрнізацыі вытворчасцей у Беларусі цяпер удзяляюць асаблівую ўвагу. Тым больш айчынная прадукцыя вельмі запатрабавана на суседніх рынках дзякуючы сваёй якасці.

"Мы цяпер хочам яшчэ больш "закруціць" якасць. Чаму - якасці беларускай хочуць, - адзначыў Прэзідэнт. - І ў Расіі людзі прывыклі да беларускага - гэта было наша агульнае, савецкае. Цяпер мы яго давялі да прыстойнага ўзроўню. Якасць мы падцягнем. Таму майце на ўвазе, у нас тэхніка будзе яшчэ больш якасная".

Пры гэтым Беларусь гатова не проста пастаўляць тэхніку, але і ствараць на месцах сэрвісныя цэнтры для яе абслугоўвання. Такі вопыт назапашаны ўжо даўно.

У час перагавораў прэзідэнты заслухалі даклады профільных міністраў аб тым, як развіваецца супрацоўніцтва па шэрагу напрамкаў, якія вынікі ўжо дасягнуты і што патрабуе безадкладнага вырашэння. Узбекскі лідар разлічвае, што гэты візіт Аляксандра Лукашэнкі ва Узбекістан стане гістарычным. Паколькі краінам трэба будзе надаць імпульс двухбаковаму супрацоўніцтву і рэалізаваць шмат новых сумесных праектаў.

Прэзідэнты Беларусі і Узбекістана па выніках перагавораў у Ташкенце прынялі сумесную заяву. У ёй Аляксандр Лукашэнка і Шаўкат Мірзіёеў адзначылі, што Беларусь і Узбекістан прадоўжаць прыкладаць намаганні для далейшага развіцця партнёрства.

Кіраўнікі дзяржаў падкрэслілі, што прыярытэтны напрамак беларуска-ўзбекскіх адносін - далейшае пашырэнне ўзаемавыгаднага гандлёва-эканамічнага супрацоўніцтва. Імі адзначана дадатная дынаміка аб'ёмаў двухбаковага гандлю, але разам з тым звернута ўвага на наяўнасць значнага нявыкарыстанага патэнцыялу для павелічэння тавараабароту.

"Бакі пагадзіліся з важнасцю нарошчвання аб'ёмаў узаемнага гандлю і пашырэння яго наменклатуры шляхам уключэння ў тавараабарот прадукцыі з высокай дабаўленайвартасцю, фарміравання спрыяльных умоў для транзіту знешнегандлёвых грузаў, развіцця супрацоўніцтва паміж суб'ектамі прадпрымальніцтва, прыватнага сектара і рэгіёнамі дзвюх краін", - гаворыцца ў дакуменце.

Прэзідэнты таксама канстатавалі неабходнасць стварэння спрыяльных умоў для актыўнага развіцця механізмаў падтрымкі экспартна-імпартных аперацый, а таксама для правядзення на рэгулярнай аснове выставак прамысловай, сельскагаспадарчай, харчовай і тэхналагічнай прадукцыі, бізнес-форумаў, сустрэч і перагавораў паміж дзелавымі коламі.

Адным з прыярытэтных напрамкаў двухбаковага супрацоўніцтва прэзідэнты назвалі ўзаемадзеянне паміж рэгіёнамі. Падкрэслена прыярытэтнае значэнне супрацоўніцтва ў сельскай гаспадарцы, комплексным развіцці сувязей па лініі аграпрамысловых комплексаў, забеспячэння харчовай бяспекі.

Кіраўнікі дзяржаў таксама пацвердзілі прыхільнасць да далейшага ўмацавання двухбаковых сувязей у культуры, адукацыі, навуцы, мастацтве, кінематаграфіі, турызме, маладзёжнай палітыцы і спорце. У 2024-2025 гадах бакі маюць намер арганізаваць Дні культуры Беларусі ва Узбекістане і Дні культуры Узбекістана ў Беларусі.

Аляксандр Лукашэнка і Шаўкат Мірзіёеў адзначылі неабходнасць нарошчвання супрацоўніцтва ў барацьбе з тэрарызмам, незаконным абаротам наркотыкаў і зброі, распаўсюджваннем зброі масавага знішчэння, іншымі выклікамі і пагрозамі рэгіянальнай і міжнароднай бяспецы. Бакі дамовіліся прадоўжыць узаемадзеянне на міжнароднай арэне і выказалі ўзаемнае імкненне да развіцця супрацоўніцтва ў ААН, СНД, ШАС і іншых глабальных і рэгіянальных структурах.

Акрамя таго, бакі падпісалі вялікі пакет двухбаковых дакументаў. Галоўныя дамоўленасці замацавалі ў плане мерапрыемстваў (дарожнай карце) па развіцці супрацоўніцтва паміж краінамі на 2024-2025 гады. Таксама былі заключаны міжурадавае пагадненне аб прымяненні электронных сістэм сертыфікацыі паходжання тавараў, пагадненне паміж Міністэрствам антыманапольнага рэгулявання і гандлю Беларусі і Камітэтам па развіцці канкурэнцыі і абароне правоў спажыўцоў Узбекістана аб супрацоўніцтве ў сферы развіцця канкурэнцыі, абароны правоў спажыўцоў і рэгулявання рынку рэкламы, пратакол аб супрацоўніцтве ў сферы інтэлектуальнай уласнасці.

Бакі падпісалі пагадненне аб навукова-вытворчым супрацоўніцтве, дарожную карту па развіцці супрацоўніцтва ў галіне аграпрамысловага комплексу на 2024-2026 гады, план сумесных мерапрыемстваў па развіцці супрацоўніцтва ў галіне інтэграцыі інфармацыйных сістэм у сферы каранціну раслін. Заключаны праграмы супрацоўніцтва ў сферах культуры і мастацтва, спорту і турызму, адукацыі. Паміж Мінскам і Ташкентам падпісана пагадненне аб устанаўленні пабрацімскіх сувязей і развіцці шматпланавага супрацоўніцтва.

Па выніках перагавораў Аляксандр Лукашэнка заявіў журналістам, што Беларусь і Узбекістан пацвердзілі прынцыповую нацэленасць на выбудоўванне супрацоўніцтва ва ўсіх напрамках. Кіраўнік дзяржавы расказаў, што перагаворы прайшлі ў выключна адкрытай, дружалюбнай абстаноўцы, былі змястоўнымі і рэзультатыўнымі.

"Мы разгледзелі шырокі спектр пытанняў і пацвердзілі прынцыповую нацэленасць на выбудоўванне супрацоўніцтва ва ўсіх напрамках, дзе ў Мінска і Ташкента ёсць сумесныя праекты", - заявіў Аляксандр Лукашэнка.

Паводле яго слоў, у першую чаргу размова ідзе аб гандлёва-эканамічнай сферы. У цэлым краіны маюць тут нядрэнныя вынікі. За мінулы год тавараабарот перасягнуў новы гістарычны максімум у памеры паўмільярда долараў.

"Тым не менш разумеем, што рэзервы вялікія", - падкрэсліў Прэзідэнт.

Адзін з іх - стварэнне новых і пашырэнне ўжо існуючых партнёрскіх сувязей на ўзроўні абласцей дзвюх краін. "І форум рэгіёнаў, які прайшоў напярэдадні ў Ташкенце, гэта пацвердзіў. На жаль, за перыяд пандэміі кантакты недзе аслаблі. Але цяпер самы час іх аднавіць і напоўніць канкрэтнымі праектамі. Іх нямала", - заўважыў беларускі лідар.

У якасці прыярытэтных пытанняў у час перагавораў абмяркоўвалася паглыбленне вытворчай кааперацыі, стварэнне сумесных прадпрыемстваў, забеспячэнне спрыяльных умоў для абмену таварамі і паслугамі.

"Пры гэтым у арганізацыі сумесных вытворчасцей мы нацэлены на доўгатэрміновае супрацоўніцтва і планамерную іх лакалізацыю, што забяспечыць стварэнне новых працоўных месцаў ва Узбекістане. Галоўныя арыенціры - імпартазамяшчэнне і тэхналагічны суверэнітэт, - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - З улікам вытворчых і інтэлектуальных рэсурсаў нашых краін бачым велізарны патэнцыял у машынабудаванні, аграпрамысловым комплексе, лёгкай прамысловасці. Мы асобна спыніліся на тэме паглыблення кааперацыі ў сферы фармацэўтыкі, уключаючы пытанні вырабу ва Узбекістане беларускіх лекавых прэпаратаў і стварэння новых сумесных вытворчасцей".

Паводле слоў Кіраўніка дзяржавы, у час перагавораў размова ішла ў тым ліку аб супрацоўніцтве з трэцімі краінамі, у прыватнасці, з Афганістанам. Гэтай тэме прэзідэнты ўдзялілі шмат увагі.

"Суседнія дзяржавы, асабліва шматпакутны Афганістан (аб чым шмат мне расказваў Шаўкат Мірамонавіч), маюць патрэбу ў нашай дапамозе і падтрымцы. А гэта перш за ўсё лекавыя прэпараты, прадукты харчавання і адзенне - тое, што патрэбна чалавеку. Мы шмат у гэтым напрамку можам зрабіць і працаваць з Афганістанам. Усе ўмовы для гэтага ва Узбекістане створаны. Для нас гэта вельмі цікавая тэма", - заявіў Аляксандр Лукашэнка.

"Вось мы дамовіліся аб будаўніцтве фабрык па вытворчасці мяса курыцы, яйка. І не таму, што чагосьці не хапае ва Узбекістане, а таму, што мы (Прэзідэнт прапанаваў) можам гэта прадаць суседзям, - падкрэсліў беларускі лідар. - Звычайны зямны падыход, мы яго прытрымліваемся. І гатовы разам працаваць. Гэта значыць, мы зыходзілі ў перагаворах ад зямнога і ішлі ад запатрабаванняў узбекскага народа, беларускага і суседзяў, а іх, як вядома, не выбіраюць, яны ад Бога. І я падтрымліваю палітыку Прэзідэнта Узбекістана, які стараецца па-чалавечы выбудоўваць адносіны са сваім паўднёвым суседам - Афганістанам".

Абедзве рэспублікі надаюць важнае значэнне пашырэнню ўзаемадзеяння ў культурна-гуманітарнай сферы. Краіны цяпер актыўна супрацоўнічаюць у галіне навукі і адукацыі, рэалізуюць сумесныя праекты па абмене вопытам, навучанні і стажыроўцы спецыялістаў.

У беларускіх ВНУ і па сумесных праграмах навучаюцца больш за 5 тыс. узбекскіх студэнтаў, а некалькі гадоў таму іх было ўсяго некалькі дзясяткаў.

"Я паабяцаў свайму сябру, блізкаму чалавеку, што мы зробім усё, што ён пажадае, у галіне адукацыі. У тым ліку і створым тут філіялы нашых школ і ВНУ пры неабходнасці, - заявіў Кіраўнік беларускай дзяржавы. - Мы таксама гатовы да рэалізацыі планаў па навуковых абменах. Форум рэктараў ВНУ і медыцынскі форум, якія прайшлі ў канцы мінулага года, паказваюць запатрабаванасць і вялікія перспектывы нашага супрацоўніцтва ў гэтых сферах".

Ён таксама адзначыў пашырэнне ўзаемадзеяння ў галіне спорту і турызму. Беларускі бок гатовы развіваць кантакты і паміж моладдзю дзвюх дзяржаў, актывізаваць правядзенне сумесных мерапрыемстваў, тым больш што ў гэтым годзе Ташкент стаў маладзёжнай сталіцай СНД.

"Мы не маглі абмінуць міжнародны парадак дня і будзем далей развіваць наша супрацоўніцтва на міжнародных пляцоўках. Мы ўдзячныя ўзбекскаму боку і асабіста Прэзідэнту за пастаянную падтрымку Беларусі ў міжнародных арганізацыях", - сказаў беларускі лідар.

Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў, што перагаворы ў вузкім складзе можна назваць сустрэчай не проста сяброў, а вельмі блізкіх сяброў і братоў. "Мы разумеем адзін аднаго. Мы разумеем, што мы ўпусцілі (у ранейшыя гады. - Заўвага). Нам трэба даганяць. Вы ведаеце маё стаўленне да вас, да ўзбекскага народа, - адзначыў Аляксандр Лукашэнка. - Я яму (Прэзідэнту Узбекістана Шаўкату Мірзіёеву. - Заўвага) сказаў: усё, што ўбачыш у Беларусі, і табе трэба будзе, - мы гатовы прыйсці на дапамогу з высокімі тэхналогіямі і зрабіць тое, што папросіш. Мы гатовы да гэтага".

Прэзідэнт запрасіў свайго калегу наведаць Беларусь з візітам ужо ў гэтым годзе і выказаў упэўненасць у тым, што пасля праведзеных у Ташкенце падрабязных і прынцыповых перагавораў бакі змогуць значна зрушыць наперад двухбаковае супрацоўніцтва на працягу года.

"Думаю, мы за год значна больш зробім. Сёння ўсе зразумелі, у якім напрамку рухацца і як хутка трэба рухацца і вырашаць пытанні. Будзем падтрымліваць узбекскі народ і Узбекістан наколькі мы можам. Толькі каб вы дасягнулі мэт, якія вы перад сабой паставілі", - сказаў Кіраўнік беларускай дзяржавы.

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што Беларусь у супрацоўніцтве з іншымі краінамі прапануе шырокі парадак дня і асабліва пытанні, звязаныя з абменам тэхналогіямі. У той жа час апаненты і нядобразычліўцы часам ставяць пад сумненне тое, што Беларусь, з’яўляючыся  невялікай сранай, прапануе нейкія тэхналогіі. Кіраўнік дзяржавы ў сувязі з гэтым нагадаў, што ў Беларусі высокатэхналагічныя галіны былі развіты яшчэ з часоў Савецкага Саюза - так склаліся падзел працы і вытворчая спецыялізацыя ў той агульнай дзяржаве.

"Мы не растрацілі гэта за перыяд 1990-х гадоў і цяпер. Прэзідэнт (Узбекістана. - Заўвага) гэта добра ведае, ён вельмі добра ведае Беларусь", - падкрэсліў беларускі лідар.

Аляксандр Лукашэнка прывёў у прыклад магутную баваўняную вытворчасць у Беларусі, сыравінай для якой была якраз бавоўна з Узбекістана: "Адсюль атрымлівалі, перапрацоўвалі і пастаўлялі на экспарт, г.зн. мы пералапачвалі вялікую колькасць экспартнай прадукцыі. А для гэтага патрэбны былі высокія тэхналогіі. Таму што за мяжой не купяць, калі дрэнна. Нам пашанцавала ў гэтым плане".

Кіраўнік дзяржавы таксама нагадаў, што Беларусь моцна пацярпела ў гады Вялікай Айчыннай вайны, і іншыя рэспублікі Саюза дапамагалі аднавіцца ў пасляваенныя гады, агульнымі намаганнямі была створана асноўная высокатэхналагічная індустрыяльная база. Усё гэта захавана і ў асноўным знаходзіцца ў руках дзяржавы. Пэўныя высокія вынікі дасягнуты і ў сельскай гаспадарцы.

"Я гэта гавару да таго, што сёння Беларусь мае ўсё тое, што сёння і заўтра трэба тэхналагічна Узбекістану. Гэта таму, што мы стаім на плячах гігантаў, якія стварылі тое, што мы сёння маем у Беларусі. І мы брацкія рэспублікі. Правільна сказаў Прэзідэнт - беларусы і ўзбекі вельмі падобныя народы - талерантныя, гібкія, яны не глядзяць у агарод чужым людзям, ні ў каго нічога не адбіраюць, не збіраюцца ваяваць. Мы працавітыя народы і гатовы сваё шчасце самі шукаць і знаходзіць".

Аляксандр Лукашэнка ўпэўнены, што дасягнутыя ў час перагавораў дамоўленасці адкрыюць добрыя перспектывы для выбудоўвання доўгатэрміновага раўнапраўнага партнёрства Беларусі і Узбекістана.

Завяршыліся перагаворы яшчэ адной традыцыйнай цырымоніяй – сумеснай пасадкай дрэва на Алеі ганаровых гасцей. Затым Аляксандр Лукашэнка і Шаўкат Мірзіёеў наведалі вытворчы комплекс TEXNOPARK у Ташкенце.