Прынцыпы інвестыцыйнай палітыкі і інстытуты падтрымкі інвестыцый

Асноўныя прынцыпы ажыццяўлення інвестыцый вызначаны Законам Рэспублікі Беларусь "Аб інвестыцыях".

Згодна з гэтым законам, ажыццяўленне інвестыцый у Рэспубліцы Беларусь грунтуецца на наступных прынцыпах:

  • інвестары, а таксама дзяржава, яе органы i службовыя асобы дзейнiчаюць у межах Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь і прынятых у адпаведнасці з ёй актаў заканадаўства Рэспублікі Беларусь (прынцып вяршэнства права);
  • інвестары роўныя перад законам і карыстаюцца правамі без усякай дыскрымінацыі (прынцып роўнасці інвестараў);
  • інвестары ажыццяўляюць інвестыцыі добрасумленна і разумна без прычынення шкоды іншай асобе, навакольнаму асяроддзю, гісторыка-культурным каштоўнасцям, ушчамлення правоў і інтарэсаў іншых асоб, якія абараняюцца законам, або злоўжывання правамі ў іншых формах (прынцып добрасумленнасці і разумнасці ажыццяўлення інвестыцый);
  • умяшанне ў прыватныя справы не дапускаецца, за выключэннем выпадкаў, калі яно ажыццяўляецца на падставе заканадаўчых актаў Рэспублікі Беларусь у інтарэсах нацыянальнай бяспекі (у тым ліку аховы навакольнага асяроддзя, гісторыка-культурных каштоўнасцей), грамадскага парадку, абароны маральнасці, здароўя насельніцтва, правоў і свабод іншых асоб (прынцып недапушчальнасці адвольнага ўмяшання ў прыватныя справы);
  • інвестарам гарантуецца ажыццяўленне абароны правоў і законных інтарэсаў у судзе і іншымі спосабамі, прадугледжанымі заканадаўствам Рэспублікі Беларусь, у тым ліку міжнароднымі дагаворамі Рэспублікі Беларусь (прынцып забеспячэння аднаўлення парушаных правоў і законных інтарэсаў, іх судовай абароны).

У Беларусі функцыянуе шырокая сфера дзейнасці розных прэферэнцыйных рэжымаў – ад стымулявання высокатэхналагічных і накіраваных на экспарт вытворчасцей да развіцця рэгіёнаў. Пры гэтым рэжымы, якія дзейнічаюць у краіне, не падмяняюць, а ўзаемна дапаўняюць адзін аднаго.

Асноўныя прэферэнцыйныя рэжымы:

  • свабодныя эканамічныя зоны;
  • індустрыяльны парк "Вялікі камень";
  • асобая эканамічная зона "Брэміна–Орша";
  • Парк высокіх тэхналогій;
  • інвестыцыйны дагавор;
  • сярэднія, малыя гарадскія паселішчы, сельская мясцовасць;
  • Аршанскі раён Віцебскай вобласці;
  • Паўднёва-ўсходні рэгіён Магілёўскай вобласці (ПУР);
  • рэалізацыя інвестыцыйных праектаў з прымяненнем механізмаў дзяржаўна-прыватнага партнёрства.

Калі размова ідзе аб рэалізацыі прыярытэтных для краіны праектаў, інвестар можа заключыць інвестыцыйны дагавор з Рэспублікай Беларусь, што прадаставіць яму льготныя ўмовы і прэферэнцыі на стадыях будаўніцтва аб’екта і вытворчай дзейнасці пры абавязацельствах інвестара ажыццявіць інвестыцыі ў вызначаныя дагаворам тэрміны і аб’ёмах.

Права выбару камфортнага рэжыму гаспадарання з улікам асаблівасцей і сферы рэалізацыі інвестыцыйнага праекта – за інвестарам.

Свабодныя эканамічныя зоны функцыянуюць у Беларусі з 1996 года.

Яны выконваюць важную ролю ў вырашэнні актуальных задач развіцця краіны – прыцягненні інвестыцый, актывізацыі знешнеэканамічнай дзейнасці, стварэнні новых працоўных месцаў.

Сёння прыкладна 425 прадпрыемстваў з больш як 30 краін, на якіх занята звыш 136 тыс. чалавек, рэалізуюць у СЭЗ свае інвестыцыйныя праекты з прыцягненнем інвестыцый на суму каля $7 млрд.

Свабодныя эканамічныя зоны займаюць 0,13% тэрыторыі краіны, у іх працуюць 5,3% работнікаў ад сярэдняспісачнай колькасці па рэспубліцы. Пры гэтым на долю СЭЗ паводле папярэдняй ацэнкі ў рэспубліканскіх паказчыках за 2023 год прыпадае 5,3% валавога ўнутранага прадукту, 18% вытворчасці прамысловай прадукцыі, 20,7% экспарту тавараў і 19,1% прамых замежных інвестыцый на чыстай аснове.

Стварэнне СЭЗ дало магчымасць забяспечыць развіццё асобных відаў эканамічнай дзейнасці і прыцягнуць стратэгічна значных інвестараў у эканоміку рэгіёнаў.

У рамках узаемадзеяння Кітая і Беларусі рэалізуецца маштабны праект – стварэнне індустрыяльнага парка "Вялікі камень" са статусам асаблівай эканамічнай зоны.

Лідары дзвюх краін дасягнулі дамоўленасці аб яго развіцці ў якасці міжнароднай платформы для рэалізацыі высокатэхналагічных, канкурэнтаздольных інавацыйных праектаў з высокім экспартным патэнцыялам, паўнапраўнага Smart City з акцэнтам на трох галоўных напрамках – экалогія, вытворчасць, жыццё.

"Вялікі камень" размешчаны за 25 км ад сталіцы Рэспублікі Беларусь ва ўнікальным прыродным комплексе і непасрэднай блізкасці ад міжнароднага аэрапорта, чыгуначных пуцей і транснацыянальнай аўтамабільнай магістралі Берлін – Масква. Ён займае плошчу больш за 11 тыс. га.

З пачатку рэалізацыі інвестыцыйнага праекта ў парк інвесціравана каля $557 млн, з іх у інфраструктуру ўкладзена больш за $243 млн. На пачатак 2024 года ў Парку зарэгістравана 120 рэзідэнтаў з заяўленым аб’ёмам інвестыцый каля $1,2 млрд і планамі па стварэнні 5,3 тыс. новых высокапрадукцыйных працоўных месцаў. Яны рэалізуюць інвестыцыйныя праекты ў сферах электронікі і тэлекамунікацый, фармацэўтыкі і медыцынскай прадукцыі, машынабудавання, новых матэрыялаў, комплекснай лагістыкі і электроннай камерцыі, захоўвання і апрацоўкі вялікіх аб’ёмаў даных, НДВКП.

З 22 чэрвеня 2019 года на тэрыторыі Аршанскага раёна пачала функцыянаваць асобая эканамічная зона "Брэміна–Орша". Асноўнымі напрамкамі яе дзейнасці з’яўляюцца аптовы гандаль, электронная камерцыя, лагістычныя паслугі, паслугі паштовай сувязі, дзейнасць у галіне інфармацыйнага абслугоўвання, НДВКП і іншыя.

Беларусь стала першай у свеце юрысдыкцыяй з комплексным прававым рэгуляваннем бізнесаў на аснове тэхналогіі блокчэйн. Амаль 2 гады дзейнічае рэвалюцыйны Дэкрэт Прэзідэнта № 8, накіраваны на пабудову сучаснай лічбавай эканомікі ў Рэспубліцы Беларусь. Льготныя ўмовы гаспадарання ў Парку высокіх тэхналогій з увядзеннем асобных інстытутаў англійскага права на прынцыпе экстэрытарыяльнасці для рэзідэнтаў будуць дзейнічаць да 1 студзеня 2049 года. Створаны прававыя ўмовы для правядзення ICO, выкарыстання крыптавалюты і ўкаранення смарт-кантрактаў. Стымулююцца распрацоўкі для біятэхналогій, медыцынскіх, авіяцыйных і касмічных тэхналогій і кіберспорту.

Незалежна ад прэферэнцыйнага рэжыму, выбранага інвестарам, дзяржава аказвае кансультацыйную падтрымку па шыроким коле пытанняў. Асноўным інстытутам – "адным акном" для інвестараў з’яўляецца Нацыянальнае агенцтва інвестыцый і прыватызацыі.

З мэтай аптымальнага забеспячэння інфраструктуры падтрымкі інвестыцый у Рэспубліцы Беларусь таксама дзейнічаюць:

  • адміністрацыі свабодных эканамічных зон;
  • Беларуская гандлёва-прамысловая палата;
  • Нацыянальны цэнтр маркетынгу і кан’юнктуры цэн;
  • Беларуская ўніверсальная таварная біржа;
  • цэнтры стандартызацыі і сертыфікацыі;
  • суб’екты інавацыйнай інфраструктуры (навукова-тэхналагічныя паркі, цэнтры трансферу тэхналогій, венчурныя арганізацыі), а таксама суб’екты падтрымкі малога і сярэдняга прадпрымальніцтва;
  • рэгіянальныя агенцтвы развіцця інвестыцый, страхавыя, юрыдычныя і кансалтынгавыя кампаніі, у тым ліку міжнародныя.