Занятасць насельніцтва

• забеспячэнне роўных магчымасцей працаўладкавання ўсім грамадзянам і замежным грамадзянам, асобам без грамадзянства, якія пастаянна пражываюць на тэрыторыі краіны незалежна ад полу, нацыянальнасці, узросту, сацыяльнага становішча і веравызнання;
• захаванне добраахвотнасці працы, свабоднага волевыяўлення грамадзян пры  выбары віду занятасці;
• забеспячэнне сацыяльнай абароны ў галіне занятасці;
• каардынацыя дзейнасці ў галіне занятасці насельніцтва з дзейнасцю па іншых напрамках эканамічнай і сацыяльнай палітыкі.

Пачынаючы з 2016 года ўзровень беспрацоўя, разлічаны па метадалогіі Міжнароднай арганізацыі працы, паступальна зніжаецца з 5,8% у 2016 годзе да 3,5% у 2023 годзе.

Адначасова ў Беларусі існуе ўстойлівы попыт на рабочую сілу. На 1 студзеня 2024 года ў Агульнарэспубліканскім банку вакансій прапаноўвалася каля 135 тыс. свабодных працоўных месцаў.

Для рэалізацыі дзяржаўнай палітыкі ў галіне садзейнічання занятасці насельніцтва і забеспячэння грамадзянам адпаведных гарантый створана Дзяржаўная служба занятасці насельніцтва. Усе паслугі, што прадастаўляюцца службай занятасці саіскальнікам работы і работадаўцам, аказваюцца на бязвыплатнай аснове.

Па выніках 2023 года пры садзейнічанні службы занятасці працаўладкавана больш за 130 тыс. грамадзян, або амаль 83% ад маючых патрэбу ў працаўладкаванні.

Навучанне беспрацоўных накіравана на павышэнне іх працоўнай актыўнасці, канкурэнтаздольнасці на рынку працы і арганізуецца ў мэтах прадастаўлення магчымасці атрымання неабходных ведаў, уменняў і навыкаў для аднаўлення або пачатку прафесійнай дзейнасці.

Дзяржава гарантуе беспрацоўным бясплатную прафесійную арыентацыю, навучанне з улікам грамадскіх патрэбнасцей і ў адпаведнасці з існуючымі схільнасцямі, здольнасцямі, навыкамі і асаблівасцямі іх псіхафізічнага развіцця.

Перыяд навучання беспрацоўных па накіраванні органаў дзяржаўнай службы занятасці ў дзённай форме навучання залічваецца ў стаж работы, аб чым робіцца запіс у працоўнай кніжцы.

Акрамя беспрацоўных на навучанне могуць быць накіраваны грамадзяне, якія ажыццяўляюць догляд дзіцяці ва ўзросце да 3 гадоў. На перыяд навучання выплачваецца стыпендыя.

У мэтах садзейнічання занятасці беспрацоўным грамадзянам і забеспячэння наймальнікаў работнікамі рэалізуюцца мерапрыемствы па стымуляванні працоўнай мабільнасці грамадзян.

Службай занятасці па жаданні беспрацоўнага ажыццяўляецца садзейнічанне ў перасяленні беспрацоўных і членаў іх сем’яў на новае месца жыхарства і працы з выплатай ім грашовых сродкаў у памеры  сямікратнай велічыні бюджэту пражытачнага мінімуму ў сярэднім на душу насельніцтва. Дадаткова праводзіцца выплата грашовых сродкаў беспрацоўным у памеры двухкратнай  велічыні бюджэту пражытачнага мінімуму пры перасяленні беспрацоўных з гарадоў на новае месца жыхарства і працы ў малыя, сярэднія гарадскія паселішчы, у сельскую мясцовасць, а таксама гарады-спадарожнікі.

Наяўнасць  інваліднасці або іншай цяжкай жыццёвай сітуацыі, адсутнасць практычнага вопыту работы, страта кваліфікацыі з-за працяглага перапынку ў працоўнай дзейнасці абмяжоўваюць магчымасці грамадзян знайсці прыдатную работу.

Для працаўладкавання такіх катэгорый грамадзян штогод наймальнікам устанаўліваецца броня для прыёму на работу грамадзян, маючых патрэбу ў сацыяльнай абароне.

Забяспечана адаптацыя да працоўнай дзейнасці інвалідаў, а таксама фінансаванне наймальнікаў, якія ствараюць і захоўваюць працоўныя месцы для інвалідаў. У мэтах набыцця вопыту практычнай работы па атрыманай прафесіі (спецыяльнасці) аказваецца садзейнічанне ў працаўладкаванні беспрацоўных на часовыя працоўныя месцы. Забяспечваецца часовая працоўная занятасць навучэнцаў і студэнтаў у свабодны ад вучобы час. Ажыццяўляецца частковая кампенсацыя затрат наймальнікаў, якія прадастаўляюць працоўныя месцы для працаўладкавання грамадзян, вызваленых з папраўчых устаноў, па аплаце працы такіх асоб.

У мэтах рэабілітацыі і далейшага працаўладкавання рэалізуецца праграма па адаптацыі інвалідаў да працоўнай дзейнасці, якая накіравана на:

• набыццё і  ўдасканаленне інвалідамі прафесійных ведаў, уменняў і навыкаў работы з улікам атрыманай або існуючай у іх спецыяльнасці (прафесіі);
• набыццё, аднаўленне і развіццё існуючых у інвалідаў працоўных здольнасцей і замацаванне іх у працэсе ажыццяўлення працоўнай дзейнасці;
• павышэнне канкурэнтаздольнасці інвалідаў на рынку працы.

Адаптацыя інвалідаў да працоўнай дзейнасці ажыццяўляецца па існуючай у іх прафесіі ў адпаведнасці з індывідуальнай праграмай рэабілітацыі, абілітацыі і можа праводзіцца ў залежнасці ад здольнасцей ад шасці месяцаў да аднаго года, а для інвалідаў з інтэлектуальнымі парушэннямі - да двух гадоў. Пры правядзенні мерапрыемстваў па адаптацыі дзяржава выдзяляе наймальнікам сродкі на набыццё абсталявання, матэрыялаў, сродкаў індывідуальнай аховы, а таксама часткова кампенсуе затраты па аплаце працы.

Праграма набыцця вопыту практычнай работы прадугледжвае прыём наймальнікамі на часовую работу беспрацоўных, якія ўжо валодаюць неабходнай спецыяльнасцю, але не маюць вопыту работы. У сваю чаргу наймальніку кампенсуецца частка затрат на аплату працы такога работніка.

У мэтах усебаковага інфармавання грамадзян і юрыдычных асоб аб паслугах, што прадастаўляюцца органамі дзяржаўнай службы занятасці, аб правах і абавязках грамадзян і наймальнікаў у галіне забеспячэння занятасці насельніцтва функцыянуе Партал дзяржаўнай службы занятасці насельніцтва.

Партал дае магчымасць:

• ствараць для кожнага кліента службы занятасці "асабісты кабінет";
• атрымліваць звесткі аб наяўнасці вакансій у любым рэгіёне. Інфармацыя аб вакансіях абнаўляецца ў рэжыме рэальнага часу спецыялістамі  службы занятасці і наймальнікамі;
• забяспечваць наймальнікам доступ да прагляду рэзюмэ, запоўненых грамадзянамі, якія шукаюць работу на партале, або перададзенымі на партал па жаданні беспрацоўных органамі дзяржаўнай службы занятасці;
• забяспечваць інфармаванне грамадзян і арганізацый аб сітуацыі  на рынку працы рэспублікі, праводзімых мерапрыемствах, паслугах, што аказваюцца дзяржаўнай службай занятасці;
• атрымліваць доступ да нарматыўна-прававых актаў, якія рэгламентуюць дзейнасць дзяржаўнай службы занятасці ў галіне забеспячэння занятасці насельніцтва;
• наймальнікам самастойна ў анлайн-рэжыме размяшчаць звесткі аб наяўнасці ў іх свабодных працоўных месцаў (вакансій).

З 2022 года функцыянуе тэматычны раздзел "Часовая занятасць моладзі", у рамках якога сфарміраваны пералік арганізацый, гатовых прымаць на работу моладзь у вольны ад вучобы час, у тым ліку непаўналетніх грамадзян.

З 2023 года арганізаваны лічбавы прафарыентацыйны сэрвіс "Крок у прафесію", у якім рэалізавана інтэрактыўная анлайн-дыягностыка, якая ўключае 30 камплектаў тэстаў (33 методыкі), а таксама прадастаўленне актуальнай інфармацыі аб прафесіях, іх запатрабаванасці на рынку працы.

У 2019 годзе ў работу службы занятасці ўкаранёны новы інструмент "Электронны кірмаш вакансій" (http://e-vacancy.by), які дае магчымасць сувязі непасрэдна саіскальнікам работы з наймальнікамі і дазваляе ім дыстанцыйна ўзаемадзейнічаць,  накіраваць рэзюмэ, дамовіцца аб сустрэчы для прыняцця канчатковага рашэння аб працаўладкаванні.

Прадастаўленне грамадзян паслуг па садзейнічанні ў працаўладкаванні на тэрыторыі краіны можа ажыццяўляцца толькі тымі юрыдычнымі асобамі і індывідуальнымі прадпрымальнікамі, якія ўключаны ў Рэестр агенцтваў па працаўладкаванні (на сённяшні дзень - 215 агенцтваў). 

Для агенцтваў вызначаны парадак прадастаўлення паслуг, а плата за паслугу ажыццяўляецца грамадзянамі толькі па факце яе прадастаўлення.