Дашкольная і агульная сярэдняя адукацыя
Дашкольная адукацыя
У Беларусі добра развіта сістэма дашкольнай адукацыі. І хоць яна не з'яўляецца абавязковай, большасць дзяцей, перш чым пайсці ў школу, наведваюць установы дашкольнай адукацыі.
У рэспубліцы функцыянуе 2 760 устаноў дашкольнай адукацыі, а таксама 961 установа адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйную праграму дашкольнай адукацыі і адукацыйныя праграмы спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі. Колькасць выхаванцаў у іх склала 338,3 тыс. дзяцей.
Умацаваны лідзіруючыя пазіцыі сярод дзяржаў - удзельніц СНД па ахопе дзяцей ва ўзросце ад 1 года да 6 гадоў, якія наведваюць установы дашкольнай адукацыі. У 2024 годзе ён склаў 88,1%.
Захоўваецца дасягнуты ў папярэднія гады 100%-ы ахоп дзяцей пяцігадовага ўзросту падрыхтоўкай да школы.
Агульная сярэдняя адукацыя
Навучанне дзяцей у Беларусі пачынаецца з 6 гадоў. Агульная сярэдняя адукацыя прадугледжвае тры ступені: пачатковую, базавую і сярэднюю. Курс базавай школы разлічаны на 9 гадоў, сярэдняй - на 11 гадоў. Атрымаўшы агульную базавую адукацыю, маладыя людзі маюць магчымасць прадоўжыць навучанне не толькі ў X-XI класах сваёй школы або гімназіі, але і ў каледжах, ліцэях і прафесійна-тэхнічных вучылішчах, дзе адначасова атрымліваюць агульную сярэднюю адукацыю і прафесійную падрыхтоўку. Атэстат аб агульнай сярэдняй або сярэдняй спецыяльнай адукацыі з'яўляецца асноўным дакументам, які дае права на паступленне ва ўстановы вышэйшай адукацыі.
На пачатак 2024/2025 навучальнага года ў краіне функцыянавала 2 656 устаноў агульнай сярэдняй адукацыі, а таксама 187 устаноў спецыяльнай адукацыі і 5 іншых устаноў адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйную праграму агульнай сярэдняй адукацыі. Колькасць навучэнцаў у іх склала 1 080,4 тыс. чалавек.
Функцыянуюць класы прафесійнай накіраванасці, навучэнцы якіх, акрамя прадметаў на павышаным узроўні, абавязкова наведваюць факультатыўныя заняткі: класы педагагічнай, спартыўна-педагагічнай, аграрнай, інжынернай, медыцынскай, ваенна-патрыятычнай накіраванасці.
Для навучэнцаў X-XI класаў, якія вывучаюць усе вучэбныя прадметы на базавым узроўні, уведзены прадмет "Працоўнае навучанне", у рамках якога рэалізуецца адукацыйная праграма прафесійнай падрыхтоўкі рабочых (служачых). Асноўнай мэтай працоўнага навучання вучняў III ступені агульнай сярэдняй адукацыі з'яўляецца прадастаўленне ім магчымасці атрымаць прафесійныя ўменні і навыкі, асвоіць пэўную прафесію.
У адукацыйны працэс агульнай сярэдняй адукацыі трывала ўвайшлі сучасныя інфармацыйныя тэхналогіі. Ідзе фарміраванне воблачнага інфармацыйна-адукацыйнага асяроддзя, якое змяшчае якасныя рэсурсы і паслугі і грунтуецца на сучасных тэхнічных сродках інфармацыі, укараняецца штучны інтэлект як інструмент удасканалення працэсу навучання.
Ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі Рэспублікі Беларусь рэалізуецца прынцып роўнага доступу да атрымання адукацыі. Важнай умовай рэалізацыі гэтага прынцыпу з'яўляецца навучанне на дзвюх дзяржаўных мовах - беларускай і рускай. Абавязковым для вывучэння з'яўляецца таксама адна з замежных моў - англійская, нямецкая, французская, іспанская або кітайская.
Прадаўжаецца ўдасканаленне змястоўнай часткі агульнай сярэдняй адукацыі, у сувязі з чым абноўлены вучэбныя планы і вучэбныя праграмы, падручнікі і вучэбна-метадычныя дапаможнікі.
У новых дапаможніках рэалізуецца тэхналогія дадатковай рэальнасці, распрацоўваюцца электронныя дадаткі, якія даюць магчымасць працаваць з навучальным дапаможнікам у інтэрактыўным рэжыме; электронныя версіі новых падручнікаў дапоўнены гіперспасылкамі на электронныя адукацыйныя рэсурсы. Электронныя версіі ўсіх падручнікаў, якія выкарыстоўваюцца ў адукацыйным працэсе, размешчаны на Нацыянальным адукацыйным партале.
Адукацыйны працэс ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі арганізуецца ў рэжыме шасцідзённага школьнага тыдня, які ўключае пяцідзённы вучэбны тыдзень і адзін дзень (шосты) для правядзення з навучэнцамі спартыўна-масавых, фізкультурна-аздараўленчых, іншых выхаваўчых мерапрыемстваў, арганізацыі працоўнага навучання.
Спецыяльная адукацыя
Адным з прыярытэтаў сучаснай сістэмы адукацыі з'яўляецца забеспячэнне даступнасці і якасці адукацыі для кожнага дзіцяці.
Рэалізацыя прынцыпу інклюзіі ў адукацыі забяспечвае роўны доступ да атрымання адукацыі для ўсіх навучэнцаў з улікам разнастайнасці асаблівых індывідуальных адукацыйных патрэбнасцей і індывідуальных магчымасцей кожнага навучэнца (адоранага, таленавітага, навучэнца, індывідуальныя патрэбнасці якога абумоўлены яго жыццёвай сітуацыяй, станам здароўя, іншымі акалічнасцямі).
У Беларусі склалася комплексная сістэма суправаджэння дзяцей з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця, у тым ліку інвалідаў, і іх сем'яў ад нараджэння і да атрымання імі прафесійнай адукацыі, якая забяспечваецца ўзаемадзеяннем сістэм адукацыі, аховы здароўя і сацыяльнай абароны.
Каардынатарамі дзейнасці ў сферы спецыяльнай і інклюзіўнай адукацыі ў рэгіёнах з'яўляюцца цэнтры карэкцыйна-развіваючага навучання і рэабілітацыі, якія ва ўзаемадзеянні з цэнтрамі ранняга ўмяшання сістэмы аховы здароўя і ўстановамі сацыяльнага абслугоўвання забяспечваюць стварэнне комплекснай сістэмы псіхолага-медыка-педагагічнай дапамогі навучэнцам з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця.