Сустрэча, прымеркаваная да 30-годдзя Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь

Канстытуцыя Беларусі стала сапраўды народным дзяржаваўтваральным дакументам. Аб гэтым Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка заявіў 15 сакавіка на сустрэчы, прымеркаванай да 30-годдзя Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь.

На маштабным мерапрыемстве ў Палацы Незалежнасці прысутнічалі суддзі Канстытуцыйнага Суда, асобы, якія ўнеслі ўклад у станаўленне суверэннай Беларусі, прадстаўнікі палітычных партый і грамадскіх арганізацый, парламентарыі, вучоныя.

Аляксандр Лукашэнка на мерапрыемстве выступіў з прамовай, у якой закрануў як гістарычныя асновы беларускага канстытуцыйнага заканадаўства, так і сучаснага этапу, абазначыў дасягненні суверэннай Беларусі і падкрэсліў яе самастойны шлях развіцця.

"Сёння наша краіна адзначае Дзень Канстытуцыі. Нагода пагаварыць пра сур'ёзныя рэчы і, па-другое, аддаць даніну павагі гэтаму асноўнаму дакументу нашага жыцця. 30 гадоў таму ў гэты дзень пачаўся адлік новага этапу гісторыі сучаснай Беларусі - суверэннай і палітычна незалежнай. Менавіта тады былі закладзены фундаментальныя прававыя асновы развіцця нашай дзяржавы і грамадства", - сказаў Прэзідэнт.

"Удумайцеся: 30 гадоў таму. У гісторыі свету, чалавецтва - гэта ўсяго толькі імгненне. А для нас - тых, хто ўсе гэтыя гады будаваў нашу краіну, - цэлае жыццё. Складанае, супярэчлівае, часам на мяжы магчымасцей, але, безумоўна, цікавае і галоўнае - без астатку аддадзенае любімай краіне жыццё. І на гэтым шляху Канстытуцыя Беларусі стала нашым арыенцірам, сапраўды народным дзяржаваўтваральным дакументам, што асабліва праявілася ў ходзе рэферэндумаў", - заявіў на сустрэчы Аляксандр Лукашэнка. - Нам ёсць што ўспомніць, ёсць што сказаць тым, хто ўвесь гэты час сталеў, а сёння ўжо стаіць побач з намі, падзяляючы адказнасць за будучыню Беларусі".

Сярод удзельнікаў сустрэчы былі прадстаўнікі розных пакаленняў і розных сфер дзейнасці. Кожны з іх у розныя гады прама ці ўскосна ўдзельнічаў у распрацоўцы і ўдасканаленні першай і адзінай Канстытуцыі суверэннай Беларусі, укараненні яе палажэнняў ва ўсе сферы дзяржаўнага і грамадскага жыцця. "За намі тысячы і тысячы людзей, такіх жа актыўных удзельнікаў працэсу", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Прэзідэнт заўважыў, што разам з Асноўным Законам у гісторыю станаўлення нацыянальнай дзяржаўнасці ўвайшло і пакаленне сучасных беларусаў. Але ў той жа час гэты важнейшы дакумент нарадзіўся не на бясплоднай пустой глебе.

"Я беражліва стаўлюся да пераемнасці і заўсёды гаварыў, што без традыцый няма нацыі, няма дзяржавы. Гэта пытанне бесперапыннасці гісторыі народа і захавання культурнага кода, - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка. - Гэта пытанне нашай сакральнай сувязі з папярэднімі пакаленнямі і тымі, хто прыйдзе пасля нас".

"Няхай Беларусь і маладая дзяржава, але беларусы - абсалютна сталая нацыя. Аспрэчыць гэты статус немагчыма. Як і тое, што наша Канстытуцыя ўвасабляе ў сабе дасягненні многіх эпох", - канстатаваў Прэзідэнт.

З аднаго боку, гэты дакумент - практычна равеснік суверэннай Беларусі. З другога - вынік шматвяковага вопыту развіцця прававых традыцый, дзяржаўнага будаўніцтва на беларускай зямлі. Таму 30-годдзе Асноўнага Закона дае падставу прааналізаваць увесь пройдзены шлях, асабліва цяпер, калі чалавецтва стаіць на парогу глабальнай змены эпох, як і трэць стагоддзя таму, адзначыў Кіраўнік дзяржавы.

Аляксандр Лукашэнка перакананы, што на сучасным этапе вельмі важна не толькі ведаць, разумець, але і дакладна агучваць гістарычныя факты, якія з'яўляюцца часткай нацыянальнай самасвядомасці беларусаў: "Пастаянна паўтараць як для сябе, так і для тых, хто ідзе за намі". Такіх фактаў, паводле яго слоў, шмат, усе яны важныя. У сваім выступленні на сустрэчы Прэзідэнт звярнуўся да некаторых з іх.

У прыватнасці, была згадана традыцыя Полацкага веча, часцінка якога, безумоўна, ёсць у Асноўным Законе Беларусі. З пазіцыі сённяшняга дня гэта традыцыя, магчыма, здаецца не самай дэмакратычнай. "Удзел у народным сходзе прымалі выключна мужчыны, але гэта былі прадстаўнікі глыбіннага народа. І ў вострыя моманты гісторыі яны вырашалі, каму кіраваць, каму гандляваць, а з кім ваяваць. Выказваючыся сучаснай мовай, менавіта на веча прымаліся важнейшыя рашэнні стратэгічнага развіцця - не воляй аднаго чалавека, князя, а са згоды жыхароў", - нагадаў Аляксандр Лукашэнка.

Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што можна правесці гістарычныя паралелі паміж старажытным веча і Усебеларускім народным сходам. Паўнамоцтвы, аналагічныя тым, што былі тады, цяпер канстытуцыйна замацаваны за дэлегатамі УНС. "Зрабілі гэта таксама са згоды людзей - абсалютнай большасцю галасоў. Фактычна тым самым стварылі механізм, які ў будучым не дазволіць уладзе адарвацца ад народа", - звярнуў увагу беларускі лідар.

"Мы паставілі канстытуцыйную заслону супраць так званай элітарнасці, што адхіляецца беларусамі на генетычным узроўні з таго самага часу, калі нашы продкі апынуліся пад уладай літоўскіх і польскіх эліт, страціўшы традыцыі народнага кіравання", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

"Шмат шуму было вакол статутаў ВКЛ ужо ў наш час. Так, для таго перыяду яны былі прагрэсіўныя (гэтыя статуты) і істотна паўплывалі на развіццё заканадаўства ўсіх еўрапейскіх дзяржаў, - адзначыў Прэзідэнт. - Але ў гісторыі гэтыя дакументы так і засталіся як законы, якія адлюстроўваюць інтарэсы выключна багатых і знатных людзей, якія яшчэ больш узмацнілі сацыяльную няроўнасць. Зразумела, не па форме, а па факце".

"Пра Канстытуцыю Рэчы Паспалітай, дзе гарантыям правоў нашага народа ў прынцыпе не знайшлося месца, я наогул маўчу, - прадоўжыў Кіраўнік дзяржавы. - Ды і перыяд знаходжання нашых зямель у складзе Расійскай імперыі не пакінуў сур'ёзнага следу ў беларускай прававой традыцыі".

Прэзідэнт лічыць важным памятаць, што ідэйна і канцэптуальна Канстытуцыя суверэннай Беларусі з'яўляецца пераемнікам Канстытуцыі Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусь - рэвалюцыйнага, прагрэсіўнага і, галоўнае, справядлівага дакумента.

"Тады, ў 1919 годзе, упершыню ў сусветнай гісторыі прыродныя багацці роднай зямлі былі прызнаны здабыткам усяго народа. Менавіта савецкая Канстытуцыя, таксама ўпершыню ў гісторыі, аб'явіла па-за законам эксплуатацыю чалавека чалавекам і тым самым паставіла пад абарону жыццё і годнасць людзей незалежна ад этнічнага паходжання, сацыяльнага статусу і веравызнання. Гэта і ёсць прынцып сацыяльнай справядлівасці, які быў падтрыманы ўсімі савецкімі канстытуцыямі, які і мы захавалі як асноўны ў сваім жыцці", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

Размова ішла, вядома, і аб Канстытуцыі 1994 года, прынятай Вярхоўным Саветам, і ў сувязі з гэтым немагчыма было не згадаць пра перайманне вопыту перадавых краін. "Помніце, тады мы наогул беглі за перадавымі краінамі свету, капіруючы іх, - сказаў Прэзідэнт. - Праз некалькі дзясяткаў гадоў мы зразумелі, што бегчы і не трэба было за імі, мы ўбачылі сапраўдны твар гэтых краін, іх сапраўдную "дэмакратыю". Толькі сляпы гэтага не бачыць".

Важнейшыя атрыбуты дэмакратычнага ладу, такія як падзел улады, законнасць у дзейнасці дзяржаўных органаў, дадатковыя гарантыі рэалізацыі правоў і свабод чалавека, - усё гэта было адлюстравана ў тэксце тагачаснай Канстытуцыі Беларусі. Для кантролю за канстытуцыйнасцю нарматыўных актаў быў створаны Канстытуцыйны Суд. Абарона канстытуцыйнага парадку стала важнейшым элементам палітычнай сістэмы.

"Кіруючыся Асноўным Законам, практычна з нуля выбудавалі збалансаваную і эфектыўную вертыкаль кіравання. Не адразу. Не без эмоцый. І не без спроб замежных "памочнікаў" узяць працэс пад свой кантроль, - дадаў Кіраўнік дзяржавы. - Сёння, калі гаварыць пра Канстытуцыю, мы бачым дакумент, які адлюстроўвае нашы нацыянальныя інтарэсы. Але гэта сёння".

Многія прысутныя ў зале напэўна павінны памятаць, што адбывалася, калі пісаліся і абмяркоўваліся навелы Канстытуцыі 1994 года, што адбывалася на вуліцах, у калідорах улады, дзе ішла ў тым ліку і барацьба за партфелі. "Удумайцеся: парламенцкая рэспубліка, краіны яшчэ няма. Гэта значыць, няма ідэалогіі нацыянальнага развіцця, не пастаўлены мэты гэтага развіцця. Няма сістэмы кіравання. Не распрацаваны механізмы ўзаемадзеяння розных структур. І ў такіх рэаліях фактычна краінай кіруюць 360 дэпутатаў, у тым ліку і я. Абсалютна размытая адказнасць, гэта я бачыў знутры", - нагадаў Аляксандр Лукашэнка. Мала каго з тых народных выбраннікаў па-сапраўднаму хвалявала тое, што людзі на вытворчасцях месяцамі не атрымлівалі зарплату, а ў магазінах пуставалі паліцы.

"У той жа час пры татальнай беднасці насельніцтва мы мелі прыродныя рэсурсы, значны вытворчы патэнцыял. І былі створаны зручныя ўмовы для прыватызацыі гэтага багацця не нашым - заходнім капіталам: у краіне беспарадак, а беларусы яшчэ не паспелі задумацца аб нацыянальных інтарэсах, аб сутнасці суверэнітэту. Такімі катэгорыямі ў народзе амаль ніхто і не разважаў: адны думалі, як дзяцей накарміць, другія - як захаваць працоўныя месцы, пасады", - звярнуў увагу Кіраўнік дзяржавы.

"Якія ў нас былі шанцы захаваць сваю культурную, эканамічную, палітычную суб'ектнасць? Пытанне рытарычнае", - сказаў ён. Зрэшты, у гэты святочны дзень Прэзідэнт не стаў прадаўжаць размову пра асаблівасці таго няпростага гістарычнага перыяду: "Не буду далей паглыбляцца ў падрабязнасці. Многія з вас усё гэта бачылі, як у народзе кажуць, праходзілі, ведаеце".

Гаворачы пра перыяд станаўлення сучаснай Беларусі, Аляксандр Лукашэнка чарговы раз выказаў словы ўдзячнасці беларускаму народу, "які паверыў нам, рамантыкам, падтрымаў нас на рэферэндумах і ў канчатковым выніку спыніў падрыхтаваны для нас сцэнарый перманентнага знішчэння нацыі і нацыянальнай дзяржаўнасці".

У прынятых народам рашэннях адлюстравалася ўся сутнасць гістарычнага моманту, які ахапіў трэць стагоддзя. "У гэтым ходзе падзей праявілася і сутнасць нацыянальнага характару беларусаў - разважлівых, адказных, дальнабачных", - лічыць Кіраўнік дзяржавы.

З пазіцыі сённяшняга дня Прэзідэнт задаў шэраг рытарычных пытанняў, адказы на якія відавочныя: "У чым мы не мелі рацыю, прымаючы ў сваё жыццё перадавы вопыт канстытуцыйнага будаўніцтва і праламляючы яго праз вопыт, гістарычна пройдзены нашымі продкамі? І што мы зрабілі не так, абараняючы сваю гісторыю, каштоўнасці, традыцыі, сваю гістарычную памяць?" Паводле яго слоў, усе пераўтварэнні ішлі ад жыцця, былі прадыктаваны часам.

"Мы заўсёды раіліся з людзьмі. І на кінутыя краіне выклікі народ адказваў, выходзячы на рэферэндумы, галасуючы на выбарах. Адказваў абсалютнай большасцю галасоў. І выконваючы закон. Усё больш чым дэмакратычна", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

"Ангажыраваныя палітыкі навязвалі грамадству схему сістэмнага хаосу і фактычнага безуладдзя - форму парламенцкай рэспублікі. Але народ зрабіў выбар на карысць моцнай улады", - дадаў ён.

Прэзідэнт таксама згадаў пра спробы падзяліць народ па моўным і этнічным прынцыпе, але беларусы выступілі адзіным народам у падтрымку дзяржаўнага статусу дзвюх моў.

"Нас хацелі адрэзаць ад каранёў, дыскрэдытуючы савецкае мінулае, але людзі, разумеючы, што з'яўляюцца наследнікамі гераічнага пакалення пераможцаў, вярнуліся да сімвалаў вялікай эпохі, - нагадаў беларускі лідар. - У якія толькі саюзы ні цягнулі беларусаў, каб разарваць дружалюбныя і цесныя інтэграцыйныя сувязі, перш за ўсё з Расіяй, але народ не дазволіў. А дзе цяпер тыя, хто адарваўся ад усходнеславянскай сям'і?"

Беларусы самі стваралі сваю гісторыю і свае законы таксама пісалі самі, што стала адной з прычын, чаму ўжо трэць стагоддзя яны зведваюць інфармацыйны, палітычны, эканамічны націск звонку.

"Увесь гэты час за кардонам толькі лянівы не называў Лукашэнку дыктатарам і аўтарытарным Прэзідэнтам. Няхай называюць. Важна тое, што мы ў выніку маем: неразбазараныя народныя багацці, захаваны суверэнітэт, бяспеку і мір на роднай зямлі, рост дабрабыту нашых грамадзян. Мір, спакой і цішыню для звычайных людзей", - заявіў Аляксандр Лукашэнка.

Што датычыцца ўдасканалення Асноўнага Закона ў 2021-2022 гадах, то гэта таксама быў адказ беларускага народа на выклікі часу. "Людзі ўбачылі, што ўзраслі рызыкі страты інстытута традыцыйнай сям'і, нашых маральных установак, гістарычнай памяці, і паставілі гэтыя каштоўнасці пад абарону на найвышэйшым узроўні - узроўні Асноўнага Закона", - падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы.

Вядома, усе разумеюць, што мала прапісаць у прававых навелах гарантыі, адказнасць, паўнамоцтвы і гэтак далей. Трэба зрабіць іх рэальнай практыкай. У Беларусі так і адбываецца - выконваецца ўсё, што было абяцана 30 гадоў таму, таму што ёсць з каго запатрабаваць і каму адказаць.

"Мы канстытуцыйна замацавалі права кожнага на дастойны ўзровень жыцця. І гэта не дэкларацыі, а наша рэальная палітыка і рэальныя дасягненні", - заявіў Прэзідэнт і прывёў шэраг канкрэтных фактаў.

За тры дзесяцігоддзі грашовыя даходы насельніцтва выраслі больш як у дзевяць разоў (у параўнанні з сярэдзінай 1990-х гг.), а заработная плата - у 12 разоў.

"Вы памятаеце, якая гіперінфляцыя была ў нас пасля развалу Савецкага Саюза. Сёння яе ўзровень не перавышае 6%", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.

Расце забяспечанасць грамадзян жыллём: колькасць квадратных метраў у разліку на аднаго жыхара павялічылася ў 1,6 раза.

У Беларусі адзін з самых нізкіх узроўняў беднасці насельніцтва. Прычым не толькі сярод краін СНД, але і сярод дзяржаў Еўрапейскага саюза. З пачатку 1990-х гг. у краіне ў 10 разоў зменшылі гэты паказчык, значна знізілі ўзровень беспрацоўя. "Сёння мы ўжо не гаворым пра беспрацоўе. Мы гаворым пра дэфіцыт рабочай сілы", - заўважыў Кіраўнік дзяржавы.

Беларусь адносіцца да краін з высокім узроўнем чалавечага развіцця. Беларусы прызнаны высокаінтэлектуальнай нацыяй, у тым ліку паводле даных розных структур. "Усё гэта даныя не нашы, а іх - нашых непрыяцеляў", - падкрэсліў беларускі лідар.

Краіна рацыянальна інвесціруе ў інавацыі і тэхналогіі будучага, тым самым павышаючы канкурэнтаздольнасць беларускай эканомікі.

Пабудавана Беларуская атамная электрастанцыя, паспяхова завершаны першы этап будаўніцтва Беларускай нацыянальнай біятэхналагічнай карпарацыі. Асвоены масавы выпуск новай прадукцыі: легкавых аўтамабіляў, электробусаў і электрапаяздоў, беспілотных кар'ерных самазвалаў. Будуюцца і пастаянна ўводзяцца ў эксплуатацыю новыя лініі метро.

"Мы рацыянальныя ў фінансавых пытаннях, не дазваляем накопліваць і перакладваць свае даўгі на будучыя пакаленні. Наш дзяржаўны доўг не перавышае 32% валавога ўнутранага прадукту. Не сакрэт, што ў шэрагу высокаразвітых краін гэты паказчык у разы вышэйшы", - прадоўжыў Кіраўнік дзяржавы.

Аграрны сектар краіны з'яўляецца сучасным і высокапрадукцыйным, дзякуючы чаму Беларусь уваходзіць у топ-5 экспарцёраў малочных прадуктаў і знаходзіцца ў ліку сусветных лідараў па вытворчасці мяса на душу насельніцтва (уваходзіць у дзясятку).

Амаль 65% беларускай прамысловай прадукцыі пастаўляецца на экспарт.

"Такая дынаміка развіцця суверэннай Беларусі наўрад ці адпавядае планам і чаканням тых, хто называе нашу краіну "недастаткова дэмакратычнай", - падагульніў Прэзідэнт. - Мы цяпер зразумелі, што такое дэмакратыя ў іх разуменні. Мы памятаем, што значыць быць "дэмакратычнай" краінай у вачах гэтага самага Захаду - як у пачатку дзевяностых, быць слабымі, беднымі, зняважанымі. Потым бегаць, як некаторыя нашы суседзі, па плошчах, вуліцах, мяняючы ўладу як пальчаткі, жыць па адмашцы з Вашынгтона... І калі выбіраць паміж прыхільнасцю заходнееўрапейскіх палітыкаў і якасцю жыцця беларусаў, нашай нацыянальнай годнасцю і суверэнітэтам, то выбар відавочны".

Падышоўшы да круглай даты 30-годдзя Канстытуцыі, калі пачаўся адлік гісторыі незалежнай Беларусі, трэба азірнуцца на пройдзены шлях, каб больш упэўнена ступіць у заўтрашні дзень, адзначыў кіраўнік дзяржавы. "Вельмі важна бачыць рэальныя і канкрэтныя вынікі прынятых намі рашэнняў. Яшчэ важней бачыць перспектыву", - сказаў ён.

"Наша Канстытуцыя дае магчымасць дастойна жыць, развівацца, адчуваць сябе ў бяспецы, рэалізаваць самыя смелыя планы і пачынанні на роднай зямлі. Так і павінна быць у сучаснай дэмакратычнай, па-сапраўднаму дэмакратычнай, краіне. І галоўнае - мы зрабілі ўсё, каб нашы дзеці змаглі перасягнуць гэтыя дасягненні і поспехі. Будзем дапамагаць і ў далейшым. Цяпер справа за новымі пакаленнямі", - заявіў Прэзідэнт.

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што, нягледзячы на сённяшнія цяжкасці і ўсе перапетыі, у яго ёсць важкія падставы ўпэўнена глядзець у будучыню: "Усяляе гэту ўпэўненасць наша дружная работа над апошнімі канстытуцыйнымі змяненнямі, наша нядаўняя актыўная выбарчая кампанія, наша разважлівае ўспрыманне сусветных палітычных узрушэнняў і ваенных канфліктаў".

"Нам разам трэба будзе прадоўжыць больш прадметную размову аб новых задачах, якія ставіць перад намі час. Так ці інакш усе яны датычацца пытанняў захавання нашых каштоўнасцей, культурных, духоўных прыярытэтаў, вызначэння мэт развіцця дзяржавы ва ўмовах новых геапалітычных рызык. Яны немалыя, мы аб гэтым шмат гаворым", - звярнуў увагу беларускі лідар. Паводле яго слоў, зрабіць гэта давядзецца ў ходзе работы УНС, сфарміраванага ў адпаведнасці з абноўленай Канстытуцыяй. "Словам, спраў у нас нямала, велізарная колькасць", - заўважыў Аляксандр Лукашэнка.

На цяперашняй сустрэчы Прэзідэнт хацеў бы пачуць ад прысутных, як яны ацэньваюць пройдзены шлях і як бачаць краіну ў будучым. "Гэта можа быць пачатак вялікай размовы, якая будзе прадоўжана на УНС - вельмі адказны, рашучы момант у нашай гісторыі", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Удзельнікі сустрэчы, якія ў розны час прымалі ўдзел у фарміраванні канстытуцыйных і прававых асноў, будаўніцтве суверэннай беларускай дзяржавы, выступілі з дакладамі. Размова ішла аб дзейнасці Канстытуцыйнага Суда па абароне канстытуцыйных каштоўнасцей, значэнні Асноўнага Закона ў развіцці краіны, фарміраванні ідэалогіі беларускай дзяржавы на аснове канстытуцыйных каштоўнасцей і мэт, ролі Прэзідэнта ў пытаннях дзяржаўнага і грамадскага развіцця, задачах грамадзянскай супольнасці па ўмацаванні дэмакратычных асноў, ролі моладзі ў захаванні і прымнажэнні традыцый краіны беларускай дзяржавы.

Аляксандр Лукашэнка на сустрэчы выказаўся на тэму работы з моладдзю. Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў, што ў гэтым пытанні патрэбны ў першую чаргу сумленнасць і адкрыты падыход.

"Моладзь у нас такая, якая ёсць. Добрая яна ці дрэнная - час пакажа. Час - крытэрый усяго. Паглядзім, што з гэтага атрымаецца. Тое, што іншай моладзі няма і з такой моладдзю трэба працаваць, - гэта таксама факт", - канстатаваў Кіраўнік дзяржавы.

Аляксандр Лукашэнка адзначыў празмернае захапленне многіх маладых людзей нейкімі рэчамі ў інтэрнэце, што часам перашкаджае рэальнаму ўспрыманню жыцця: "З гэтым трэба калі і не згадзіцца, то зрабіць нешта такое, каб моладзь нарэшце зразумела, што яблыкі на яблыні растуць, а перш чым падсмажыць бульбу, трэба шмат папрацаваць. Таму трэба моладзі і яе дзеянням даваць аб'ектыўную рэальную ацэнку. Не крыўдзячы, не проціпастаўляючы сабе: "Вось, мы такія, а вы ніякія..." Мы маладыя таксама былі не такімі".

"Трэба гаварыць шчыра і адкрыта. Не трэба хлусіць: "Ох, якія вы святыя!". Мы не былі святымі (мы і цяпер не святыя), і яны таксама не святыя. Аб гэтым таксама трэба гаварыць. Іх памылкі - мы таксама павінны аб гэтым адкрыта гаварыць. Не трэба нічога хаваць. Гэта - галоўны прынцып", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

Гаворачы аб пагрозах, звязаных з інтэрнэтам і штучным інтэлектам, Прэзідэнт падкрэсліў рэальнасць адпаведных выклікаў. З імі трэба змагацца, але перамагчы ў гэтай барацьбе вельмі складана. Тым не менш Аляксандр Лукашэнка даў дзейсны рэцэпт: ісці да людзей з жывым словам.

"Іншага выйсця няма. Калі мы прывучым наш народ, што вось нашы асноўныя тэлевізійныя каналы, якія не хлусяць, адкрыта гавораць; калі мы будзем, сустракаючыся з людзьмі, гаварыць аб нечым, у нашы вусны не ўкладзеш іншую рыторыку. Таму трэба сустракацца з людзьмі, размаўляць з імі. Хаця б дайсці да палавіны грамадства. А палавіна, якая менш цікавіцца палітыкай, калі смажаны певень дзеўбане, у некага спытае", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

"Таму трэба выпрацаваць механізм жыцця ў гэтым грамадстве, у гэтай сітуацыі. А далей паглядзім, як гэта будзе складвацца. Нам як ніколі патрэбна гэта адзінства. Каб выстаяць", - падкрэсліў беларускі лідар.

Паводле слоў Аляксандра Лукашэнкі, у Беларусі шмат зайздроснікаў, паколькі на нашай зямлі ўдаецца захоўваць мір і спакой, у той час як вакол ваююць і ўзбройваюцца. "Не без гэтага і ў нас па ўзбраеннях. Але не так ашалела, як усе вакол", - адзначыў ён.

Што датычыцца далейшага развіцця і ўладкавання краіны, Прэзідэнт звярнуў увагу на тое, што трэба дзейнічаць акуратна: "Зрабіў крок - паглядзі. Нас ніхто ў карак не гоніць. Гэта не тыя часы - 30 гадоў таму, - калі людзі прасілі. Сёння наш народ крыху забыў тыя часы. А моладзь не памятае, чаго гэта каштавала, калі людзі гатовы былі суткамі працаваць за 30 долараў, але не было дзе. А цяпер ідзі, калі ласка, працуй і заробіш добрыя грошы. Ужо не ўсе хочуць гэтага".

На сустрэчы Аляксандр Лукашэнка прапанаваў пакуль пакінуць адкрытым пытанне аб пераліку суб'ектаў грамадзянскай супольнасці ў Беларусі.

Прэзідэнт адзначыў, што раней паняцце "грамадзянская супольнасць" і ўсё, што яго напаўняе, было прыцягнута да разумення гэтай грамадзянскай супольнасці Захадам. "І вы разумееце, каго яны малі на ўвазе састаўнымі часткамі гэтай грамадзянскай супольнасці. У свой час я настойліва прапаноўваў нам вызначыцца. Грамадзянская супольнасць - нармальнае паняцце. Але галоўнае - што гэта такое. На гэты момант мы вызначыліся. І далі магчымасць прадстаўнікам суб'ектаў грамадзянскай супольнасці быць актыўнымі будаўнікамі нашай дзяржавы і ўсяго грамадскага ўкладу нашай краіны", - сказаў ён.

Кіраўнік дзяржавы нагадаў, што асабліва дэбатавалі па гэтым пытанні пры распрацоўцы паправак у Канстытуцыю.

"Але я ўсё больш думаю аб тым: гэта пытанне закрыта ці не? Думаю, што не. Яго закрываць не трэба. Магчыма, з'явяцца новыя суб'екты грамадзянскай супольнасці. Ну і потым, калі ісці ад жыцця - гэта наогул мой прынцып, - што нас падштурхоўвае сёння да таго, каб гэта пытанне закрыць? Таму давайце яго пакінем пакуль адкрытым. Прыйдзе час - мы канчаткова, калі ў гэтым будзе неабходнасць, вызначымся", - заявіў беларускі лідар.

Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што ў Беларусі трэба акуратна выбудаваць сістэму прыходу да ўлады новага пакалення.

"Мы акуратна павінны выбудаваць сістэму не пераходу ўлады ад Лукашэнкі да Пятрова, Сідарава… Не. А прыходу да ўлады новага пакалення. Хто тут сядзіць - гэта новыя людзі. Фактычна ва ўладзе. І кіраўнікі партый, і дэпутаты, і маладыя дэпутаты. Людзі, што паказалі сябе патрыётамі, якія могуць утрымаць краіну, могуць яе далей удасканальваць. Удасканальваючы, захаваць, - сказаў Прэзідэнт. - Я вельмі спадзяюся, што яны... Не, не захаваюць такую Беларусь, як цяпер. І не трэба яе такую захоўваць. Яна ўсё роўна будзе па жыцці іншай і будзе ўдасканальвацца. Але я вельмі спадзяюся, што гэта будуць акуратныя, разумныя людзі, якія, удасканальваючы, будуць ісці ад жыцця. Гэта важнейшы прынцып - эвалюцыйны прынцып".

Аляксандр Лукашэнка падзяліўся ўласным вопытам у вырашэнні складаных пытанняў: "Я заўсёды станавіўся на грэшную зямлю і думаў: вось гэты крок зробім, да чаго мы прыйдзем? Калі не ведаеш, што рабіць, - ідзі да людзей. Яны табе падкажуць".

"Часта мне задаюць пытанне, ці задаволены я тым, што мы зрабілі, пабудавалі. Я задаволены. Упэўнены, і вы задаволены. Мы пабудавалі, як умелі, як маглі. Мы шчыра ставіліся да гэтага будаўніцтва. Прыйдуць новыя людзі - зробяць лепш, магчыма. І наша пакаленне павінна зрабіць усё, каб новае пакаленне, якое прыйдзе да ўлады, ішло акуратна, нічога не ламаючы", - дадаў Прэзідэнт.

У час сустрэчы Аляксандр Лукашэнка заявіў, што Прэзідэнту давядзецца лічыцца з рашэннямі Усебеларускага народнага сходу - органа, які атрымаў канстытуцыйныя паўнамоцтвы. Але пры гэтым важна не дапусціць канфлікту.

"УНС - гэта сур'ёзны народны канстытуцыйны кантроль над усімі працэсамі ў краіне. І Прэзідэнту, які б там ні быў Прэзідэнт, давядзецца лічыцца з тымі рашэннямі, якія будуць вынесены на Усебеларускім народным сходзе. Мая цяпер задача - не дапусціць канфлікту гэтага. У гісторыі было заўсёды так - канфліктавалі. А нам нельга дапусціць гэтага. Я ўпэўнены, што з вашай дапамогай, людзей адукаваных, прагрэсіўных, нам удасца гэта зрабіць. Нам трэба ўтрымаць краіну", - заявіў беларускі лідар.

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што УНС у якасці калектыўнага розуму выбера аптымальны варыянт развіцця: "Адзін чалавек, які б ён ні быў, з такой жорсткай уладай, як цяпер... Хто яго ведае, справіцца - не справіцца. Таму, не перашкаджаючы Прэзідэнту, як я і ставіў задачу перад Канстытуцыйнай камісіяй (ён - Кіраўнік дзяржавы, ён за многае будзе адказваць), УНС павінен акуратна знайсці сваё месца ў нашым грамадскім ладзе. Гэта мы з вамі павінны зрабіць. Таму будзем гаварыць аб гэтым на чарговым Усебеларускім народным сходзе".

Прэзідэнт таксама звярнуўся да вопытных людзей, папрасіўшы іх не адыходзіць ад гэтага працэсу. "Вы не адыходзьце. Мы адыдзем тады, калі моладзі перададзім у спадчыну тое, што мы з вамі пабудавалі", - сказаў ён.

Аляксандр Лукашэнка ў час сустрэчы зноў звярнуўся да тэмы выпрацоўкі ў краіне дзяржаўнай ідэалогіі.

"Я падтрымліваю прапанову Вадзіма Гігіна (гендырэктар Нацыянальнай бібліятэкі і кіраўнік РДГА "Веды". - Заўвага) аб тым, што так, нам трэба выпрацаваць дзяржаўную ідэалогію. І, вядома ж, мы будзем абмяркоўваць на самым высокім узроўні - на Усебеларускім народным сходзе - канцэпцыю, магчыма. Магчыма, нейкія канкрэтныя планы. А, можа, гэту тэорыю цалкам - дзяржаўнай ідэалогіі. Калі атрымаецца, - сказаў Кіраўнік дзяржавы. - Але я заўсёды гаварыў аб тым, што спяшацца тут нельга. Калі мы ўжо адчуем, што вось - у нас (ёсць. - Заўвага) гэта канцэпцыя хаця б дзяржаўнай ідэалогіі, тады, напэўна, трэба гэта рэалізоўваць, не вагаючыся. Але памылкі не павінна быць".

"Гэта дзяржаўная ідэалогія павінна захапіць увесь народ. І там ужо не будзе эліты і сялян і рабочых - яна павінна захапіць увесь народ", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

Ён згадзіўся з тым, што 2020 год з яго цяжкасцямі і выклікамі трэба было б прыдумаць, калі б усяго гэтага не адбылося. "Я часта пра гэта гавару. Мы шмат чаго ўбачылі. Саміх сябе ў люстэрку ўбачылі. Але ці гатовы мы да таго, каб сказаць, што ў нас ёсць ідэі для гэтай ідэалогіі? Не ведаю. Перш за ўсё вы мяне павінны ў гэтым пераканаць. Калі я буду перакананы, я гатовы пайсці наперадзе, арганізоўваць працэс", - сказаў Прэзідэнт.

Кіраўнік дзяржавы прапанаваў далей працаваць над гэтым пытаннем і яшчэ раз падкрэсліў, што краіне вельмі патрэбна дзяржаўная ідэалогія.

Паводле слоў Аляксандра Лукашэнкі, яе стаўпамі маглі б у тым ліку стаць нейкія біблейскія пастулаты і законы - хрысціянскія каштоўнасці, а таксама цяперашняя Канстытуцыя. "Яна ж вынік усяго пражытага намі. Яны павінны быць нейкім стаўпом. Я не хачу сказаць, што ўсёй асновай. Стаўпом для нашай ідэалогіі - гэта дакладна. Будзем сустракацца, абмяркоўваць гэтыя праблемы. Асабліва што датычыцца будучыні нашай дзяржавы", - падкрэсліў беларускі лідар.

"Бог нам дапамог у 2020 годзе (размова пра няўдалую спробу мяцяжу. - Заўвага). Калі б мы тады не выстаялі, тут была б вайна. Яны (апаненты. - Заўвага) сюды зацягнулі б войскі НАТА. Уявіце рэакцыю Расіі - пад Смаленскам войскі НАТА. Гэта ж ядзерная вайна была б, - сказаў Прэзідэнт. - Мы выстаялі. Бог дапамог. Не Прэзідэнт, які бегае з аўтаматам там, з дзіцем... Ніхто. Бог - ён нас проста абараніў".

"Сёння яшчэ больш небяспечная сітуацыя. Больш небяспечная тым, што мы яе не бачым. Напалову не бачым. І я ў тым ліку, маючы большы аб'ём інфармацыі. Таму трэба акуратна. Ідзём па тонкім лёдзе. Лішні няправільны крок - правалімся. Нас ніхто не выратуе. А самі абараніцца і сябе выратаваць мы не зможам. Акулы вакол такія, што не паспеем азірнуцца - з'ядуць", - папярэдзіў беларускі лідар.

"Зайздроснікаў шмат. Таму час выбраў нас. Давайце трымацца ў імя выратавання нашай краіны. Яшчэ раз хачу сказаць: ад мяне вы не чакайце ні здрады, ні змены нейкага курсу налева-направа. Разам з вамі вызначымся па ўсіх пытаннях. Я вам гэта абяцаю", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

"Вы павінны цвёрда быць упэўнены, ужо адкрыта аб гэтым гаварыў напярэдадні УНС: уладу растапыранымі рукамі ніхто не трымае. Ніхто ў свеце", - падкрэсліў беларускі лідар.

Ён прывёў у якасці прыкладу ЗША і іх пазіцыянаванне сябе ў якасці ўзору дэмакратыі. "Якая была дэмакратыя... Апошнія выбары паказалі, якая "дэмакратыя". Пісталет з-за пояса - і страляе, не гледзячы, - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Дзяўчына, якая абараняла амерыканскія інтарэсы - расстралялі і ўсё (забойства 6 студзеня 2021 года ў Капітоліі былой амерыканскай ваеннаслужачай Эшлі Бэбіт. - Заўвага). І нямала такіх. Дык гэта - што мы бачылі ў прамым эфіры".

"Таму я адкрыта сказаў, каб заходнікі і іншыя разумелі, што ў Беларусі ёсць моцная ўлада. Мы часта аб гэтым гаворым. Але растапыранымі пальцамі ніхто яе трымаць не будзе", - падкрэсліў Кіраўнік беларускай дзяржавы.

У гэтым плане ён згадаў аб праведзеных нядаўна выбарах дэпутатаў розных узроўняў і некаторых прэтэнзіях з боку апанентаў. "Некаторыя гавораць: "Ведаеце, там чагосьці не так было на нейкім участку, там вось тыя, не гэтыя... тут "лукашысты" ў гарсавет або абласныя, раённыя саветы прыйшлі". А чаго вы хацелі? Вы ж нас навучылі. Вы ж нас наогул падвялі да таго, што мы павінны жорстка дзейнічаць, выбудоўваючы вертыкаль улады і фарміруючы вакол яе моцных людзей. Што ж вы хацелі? Вы ж нам "дэмакратыю" падкінулі, а самі па гэтым шляху не пайшлі. Мы сёння ў гэтым перакананы ўжо", - заявіў Аляксандр Лукашэнка ў адрас апанентаў.

Старшыня Канстытуцыйнага Суда ўручыў Кіраўніку дзяржавы Аляксандру Лукашэнку падарачны экзэмпляр Навукова-практычнага каментарыя да Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь. Гэты дакумент падрыхаваны ў выкананне даручэння Прэзідэнта ад 1 красавіка 2022 года калектывам аўтараў з высокакваліфікаваных юрыстаў для растлумачэння канстытуцыйна-прававога сэнсу і зместу канстытуцыйных прынцыпаў і норм, правільнага разумення і няўхільнага выканання Канстытуцыі.

"Калектывам аўтараў праведзена значная работа, каб з захаваннем юрыдычнай дакладнасці, у даступнай форуме растлумачыць канстытуцыйныя палажэнні, па якіх функцыянуе дзяржава, жыве і развіваецца наша грамадства, усе грамадзяне краіны", - расказаў Пётр Міклашэвіч.

Аляксандр Лукашэнка ў сувязі з гэтым адзначыў: "Калі б мы ўсе і заўсёды па ўсіх напрамках так выконвалі даручэнні Прэзідэнта, мы багацейшымі былі б у два разы. Але ліха бяда пачатак. Будзем лічыць, што нашы вучоныя, практыкі, суддзі Канстытуцыйнага Суда з'яўляюцца прыкладам для ўсіх дзяржслужачых. Калі шчыра, я паглядзеў ужо ўважліва на гэты важны дакумент, прачытаў і зразумеў, што ў нейкай ступені гэта ўсё прайшло праз сэрца - гэтак жа, як і ва ўсіх, хто працаваў над змяненнямі і дапаўненнямі нашай Канстытуцыі".