Нарада аб праекце Закона "Аб змяненні законаў па пытаннях банкаўскай дзейнасці"

Плануемыя змяненні законаў па пытаннях банкаўскай дзейнасці сталі тэмай нарады ў Прэзідэнта Беларусі Аляксандра Лукашэнкі.

"Тэма сённяшняй нарады - пытанні далейшага ўдасканалення банкаўскага заканадаўства, - сказаў Кіраўнік дзяржавы ў пачатку мерапрыемства. - Як звычайна, першае пытанне - навошта, каму патрэбна, ці трэба гэта цяпер?"

Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што не задаволены работай Урада і банкаў па праходжанні плацяжоў пры ажыццяўленні знешнегандлёвых аперацый.

"Мы нібыта прадукцыю можам паставіць і іншае... Але гэта ў бліжэйшы час мы разгледзім, Урад і банкі зробяць справаздачу, як яны працуюць па плацяжах. Проста трэба ўпірацца і працаваць, - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка. - Таму трэба спецыялістам Нацыянальнага банка і ўвогуле банкам падключацца да вырашэння праблемы праходжання плацяжоў. Гэтай праблемы быць не павінна. Яе няма: мы проста дрэнна працуем. І асобныя нашы прыватнікі паказваюць, як трэба працаваць".

Прэзідэнт звярнуў увагу, што ні ў якім разе нельга ісці шляхам рэкамендацый, якія дадзены, вобразна кажучы, у мінулым стагоддзі. Напрыклад, аб тым, што банкі нібыта павінны быць дзяржавай у дзяржаве, абсалютна незалежнымі. "Класіка: няма ў свеце нічога незалежнага. Усе адзін ад аднаго залежаць: і ўстановы, і арганізацыі і гэтак далей. У нашай банкаўскай сістэме дастаткова свабоды для таго, каб не плесціся ў хвасце падзей і каб працаваць разам з Урадам на эканоміку", - заявіў беларускі лідар.

Быў час, калі Нацбанк і іншыя банкі лічыліся, груба кажучы, бухгалтэрыяй Урада, заўважыў Аляксандр Лукашэнка. Аднак цяпер банкаўская сістэма і банкі - гэта крывяносная сістэма эканомікі, без якой яна не зможа функцыянаваць эфектыўна і ў поўнай меры. "Трэба вельмі ўважліва глядзець за тым, каб у нас не было разбалансаванасці", - папярэдзіў Кіраўнік дзяржавы.

Прэзідэнт звярнуў увагу, што разгляд на нарадзе пытанняў змянення заканадаўства зусім не азначае, што цяпер банкаўская сістэма працуе дрэнна і яе нарматыўная база патрабуе кардынальнага перагляду. "Ва ўмовах санкцый банкі прадэманстравалі ўстойлівасць, забяспечылі захаванасць зберажэнняў, правядзенне разлікаў і акумуляванне рэсурсаў для крэдытавання, - падкрэсліў беларускі лідар. - У мінулым годзе дзякуючы каардынацыі дзеянняў Нацыянальнага банка і Урада ўдалося паскорыць пераарыентацыю экспарту, падтрымаць прадпрыемствы абаротнымі сродкамі, прафінансаваць важнейшыя для краіны інвестыцыйныя праекты".

"Забяспечана абарона і інтарэсаў укладчыкаў. Беларусь - ледзь ці не адзіная краіна ў свеце, якая гарантуе насельніцтву поўнае вяртанне ўкладаў незалежна ад велічыні і валюты ў выпадку эканамічнай неплацежаздольнасці банка", - зрабіў акцэнт Прэзідэнт.

Разам з тым ён заўважыў, што жыццё не стаіць на месцы, узнікаюць новыя выклікі ў сферы адмывання даходаў, больш вынаходлівым становіцца кібермахлярства. Нараўне з негатыўнымі фактарамі ёсць і пазітыў: развіваюцца тэхналогіі, будуецца новая сістэма ўзаемаразлікаў, у тым ліку ў міжнародным гандлі. "Словам, пэўныя змяненні наспелі", - упэўнены Аляксандр Лукашэнка.

"Мне здаецца, што з'явяцца ў свеце ў бліжэйшы час новыя магутныя валютныя саюзы з новай рэзервовай валютай", - дадаў ён.

Прэзідэнт нагадаў, што Беларусь своечасова дамовілася з Расіяй аб збліжэнні банкаўскага заканадаўства ў інтарэсах суб'ектаў гаспадарання. "Раман Аляксандравіч (Галоўчанка, Прэм'ер-міністр. - Заўвага), у інтарэсах суб'ектаў гаспадарання мы павінны працаваць з Расійскай Федэрацыяй у банкаўскай сістэме", - акцэнтаваў увагу Аляксандр Лукашэнка.

"Я таксама даваў даручэнне органам дзяржаўнага кіравання і кантролю прааналізаваць работу банкаўскай сістэмы і ўнесці свае прапановы па карэкціроўцы банкаўскага заканадаўства, - сказаў Кіраўнік дзяржавы. - Некаторыя навацыі прайшлі ўжо апрабацыю на практыцы. Як і дамаўляліся, Нацбанк замацаваў іх сваімі рэкамендацыямі і прапануе рэалізаваць на сістэмнай аснове ў рамках прававога поля. Толькі тое, што нам патрэбна. Тым не менш я вырашыў запрасіць спецыялістаў, вас, каб яшчэ раз пераканацца ў тым, што новаўвядзенні прынясуць нам карысць. Паколькі на разгляд выносіцца асноватворны нарматыўны прававы акт. Людзі павінны ведаць, якія змяненні плануюцца. Ці не засталося якіх-небудзь непрапрацаваных, "шэрых" або, не дай бог, "цёмных" месцаў".

У час нарады Прэзідэнт у тым ліку пацікавіўся, ці ўсе пытанні інтэграцыйнага парадку дня Саюзнай дзяржавы ў частцы банкаўскай сферы будуць закрыты прыняццем абноўленага Банкаўскага кодэкса.

"Усе гэтыя інтэграцыйныя праекты ў банкаўскай сферы з Расіяй павінны быць нам выгадныя. Гэта наш крытэрый", - падкрэсліў кіраўнік дзяржавы.

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што Беларусь - сацыяльная дзяржава і правілы эканамічнай дзейнасці павінны зыходзіць з прынцыпаў сацыяльнай справядлівасці, аднолькава і адназначна трактавацца і безумоўна выконвацца. "Выключэнняў для якіх-небудзь сфер, уключаючы банкаўскую, няма і не будзе. У рэгулятара павінны быць усе неабходныя рычагі ўплыву ў фінансавай галіне, у тым ліку для пакарання нядбайных банкаў рублём і іншым", - звярнуў увагу беларускі лідар.

Цяпер асабліва важна, каб усе галіны ўлады, органы дзяржаўнага кіравання працавалі ў цеснай увязцы, упэўнены Прэзідэнт. "Толькі разам можна забяспечыць мабілізацыю рэсурсаў на важнейшых напрамках устойлівага развіцця эканомікі, - канстатаваў Кіраўнік дзяржавы. - Ключавую ролю тут павінны адыграць банкі і Нацбанк як рэгулятар усёй банкаўскай сістэмы".

Удзельнікам нарады Аляксандр Лукашэнка адрасаваў шэраг ключавых пытанняў, на якія павінны быць дадзены канчатковыя і аргументаваныя адказы: "Як новаўвядзенні паўплываюць на работу банкаўскай сістэмы? Ці адпавядаюць яны запатрабаванням нашых грамадзян і нацыянальнай эканомікі? Ці ўсе пытанні інтэграцыйнага парадку дня Саюзнай дзяржавы ў частцы банкаўскай сферы мы закрыем абноўленым кодэксам?"

Старшыня праўлення Нацыянальнага банка Павел Калаур на нарадзе ў Кіраўніка дзяржавы далажыў аб плануемых змяненнях у Банкаўскі кодэкс.

"Актуалізацыя Банкаўскага кодэкса праведзена для ўдасканалення прававога поля, у якім працуе Нацыянальны банк і банкі. Неабходнасць яго карэкціроўкі абумоўлена змяненнямі макраэканамічнага асяроддзя і агульнадзяржаўнага заканадаўства, інтэграцыйнымі працэсамі ў фінансавай сферы, а таксама дынамічным развіццём інфармацыйных тэхналогій у банкаўскім сектары", - растлумачыў Павел Калаур.

Сярод прапанаваных змяненняў асобна можна вылучыць блок заканадаўчых ініцыятыў макраэканамічнага характару.

Першае. Пашырэнне мэт, іншымі словамі, арыенціраў у дзейнасці Нацыянальнага банка.

"Прапануецца ў дадатак да мэты "падтрыманне цэнавай стабільнасці" замацаваць другую мэту - "забеспячэнне фінансавай стабільнасці", а таксама норму па садзейнічанні ўстойліваму эканамічнаму развіццю краіны", - расказаў кіраўнік Нацбанка.

З прававога пункту гледжання гэта дасць магчымасць упарадкаваць адказнасць і правамоцтвы на забеспячэнне фінансавай стабільнасці, а таксама ўдакладніць ключавыя напрамкі дзейнасці Нацыянальнага банка, падкрэсліў Павел Калаур. "Эканамічны эфект: узрасце накіраванасць грашова-крэдытнай палітыкі на фарміраванне спрыяльнага асяроддзя для ўстойлівага развіцця эканомікі", - заявіў ён.

Другое. Удасканаленне правага механізма забеспячэння фінансавай стабільнасці.

"Гэтай нормай вызначаюцца статус Нацыянальнага банка як дзяржаўнага органа, адказнага за забеспячэнне фінансавай стабільнасці ў банкаўскай і іншых рэгулюемых ім сферах, а таксама комплексныя падыходы да забеспячэння фінансавай стабільнасці. Гэта палажэнне накіравана на павышэнне патэнцыялу па выпрацоўцы і прыняцці папераджальных мер, па нейтралізацыі магчымых выклікаў і шокаў, узмацненне міжведамаснага ўзаемадзеяння, а таксама пашырэнне магчымасці па комплексным і эфектыўным процідзеянні сістэме рызык", - далажылі Кіраўніку дзяржавы.

У Нацыянальным банку ўпэўнены, што ў цэлым рэалізацыя прапанаваных норм дасць магчымасць павысіць эфектыўнасць грашова-крэдытнай палітыкі, а таксама яе ўзгодненасць з агульнаэканамічнай палітыкай. Акрамя таго, гэта будзе садзейнічаць выкананню абавязацельстваў беларускага боку па саюзнай праграме па арганізацыі грашова-крэдытнай палітыкі і макрапрудэнцыйнага рэгулявання.

Прапанаваныя змяненні датычацца ў тым ліку і рэгулявання дзейнасці банкаў. Кіраўнік Нацбанка расказаў аб трох ключавых напрамках.

Для павышэння ўзроўню прававой абароны спажыўцоў банкаўскіх паслуг і выключэння празмернай фінансавай нагрузкі на крэдытаатрымальнікаў: першае - уводзіцца забарона на ўстанаўленне ў крэдытных дагаворах умоў аб выплаце працэнтаў у павышаным памеры, абмяжоўваюцца памеры штрафаў; другое - устанаўліваецца пералік выпадкаў, пры якіх банк мае права патрабаваць датэрміновага вяртання крэдыту; трэцяе - вызначаецца прымальны тэрмін для датэрміновага вяртання крэдыту (не раней як за тры месяцы з дня інфармавання фізічнай асобы).

"Гэта норма мае сацыяльную накіраванасць, а яе рэалізацыя дасць магчымасць узмацніць прававую абароненасць спажыўцоў фінансавых паслуг", - заявіў Павел Калаур.

"У мэтах далейшага развіцця інструментаў і механізмаў па фінансаванні знешнегандлёвых аперацый у праекце Банкаўскага кодэкса замацавана норма аб кааперацыях банкаўскага, гандлёвага фінансавання. Гэта навацыя грунтуецца на прапановах банкаў. Яна накіравана на пашырэнне магчымасцей экспартнага фінансавання і зніжэнне рызык знешнегандлёвых аперацый айчынных прадпрыемстваў", - расказаў кіраўнік Нацыянальнага банка.

Таксама плануецца ўдасканаліць банкаўскі нагляд. Тут, па-першае, прапануецца ўвесці дадатковую меру нагляднага рэагавання ў выглядзе спагнання з банка грашовых сродкаў у рэспубліканскі бюджэт у памеры да 1% ад памеру нарматыўнага капіталу. Аналагічная норма ёсць і ў Расіі, яе замацаванне ў Банкаўскім кодэксе Беларусі адпавядае працэсам гарманізацыі нацыянальных заканадаўстваў, звярнуў увагу Павел Калаур.

"Гэта мера будзе прымяняцца ў выпадку стварэння становішча, якое пагражае бяспечнаму функцыянаванню банка, інтарэсам яго ўкладчыкаў і іншых крэдытораў, стабільнасці банкаўскай сістэмы, а таксама за парушэнне заканадаўства аб прадухіленні легалізацыі даходаў, атрыманых злачынным шляхам. Яна накіравана на забеспячэнне паэтапнага ўзмацнення мер нагляднага рэагавання, стварэнне стымулаў для правядзення банкам належнай работы па ўрэгуляванні выяўленых парушэнняў і безумоўным выкананні патрабаванняў заканадаўства", - дадаў ён.

У Нацбанку таксама лічаць, што гэта норма будзе садзейнічаць узмацненню карпаратыўнага кіравання ў банках.

Па-другое, прапануецца ўстанавіць кваліфікацыйныя патрабаванні і патрабаванні да дзелавой рэпутацыі службовых асоб, якія выконваюць ключавыя функцыі ў банку, замацаваць абавязак "праходжання імі ацэнкі адпаведнасці такім патрабаванням".

"Гэта ініцыятыва грунтуецца на правапрымяняльнай практыцы і накіравана на выключэнне магчымасці абходу патрабаванняў заканадаўства. Яе замацаванне ў Банкаўскім кодэксе дасць магчымасць не дапусціць выпадкаў кіравання банкамі асоб, якія не прайшлі ацэнку адпаведнасці кваліфікацыйным патрабаванням і патрабаванням дзелавой рэпутацыі", - растлумачыў Павел Калаур.

Па-трэцяе, прапануецца прадаставіць Нацыянальнаму банку права абмежаваць ліцэнзійныя паўнамоцтвы банка ў выпадку неаднаразовага парушэння патрабаванняў аб прадухіленні легалізацыі даходаў, атрыманых злачынным шляхам. "Гэта навацыя накіравана на ўзмацненне кантролю за выкананнем адпаведнага заканадаўства. Адпаведная норма змешчана і ў заканадаўстве Расійскай Федэрацыі", - адзначыў кіраўнік Нацыянальнага банка.

Павел Калаур дадаў, што Банкаўскі кодэкс - гэта верхнеўзроўневы профільны дакумент. Таму, паводле яго слоў, неабходная дэталізацыя і канкрэтызацыя асобных норм будзе аператыўна забяспечана ў адпаведных тэматычных законапраектах і падзаконных актах.

Прэзідэнт па выніках нарады ў цэлым адобрыў прапанаваныя навацыі. Разам з тым ён даручыў дапрацаваць асобныя палажэнні, "дашліфаваць" дакумент і ўнесці яго на разгляд у парламент.