Сустрэча з журналістамі, прадстаўнікамі грамадскасці, экспертнай і медыйнай супольнасці "Вялікая размова з Прэзідэнтам"

У Палацы Незалежнасці 9 жніўня адбылася "Вялікая размова з Прэзідэнтам" - сустрэча з журналістамі, прадстаўнікамі грамадскасці, экспертнай і медыйнай супольнасці.

Удзельнікамі мерапрыемства сталі амаль 300 чалавек. Усяго ж на сустрэчу з Кіраўніком дзяржавы прыйшло каля тысячы заявак, прычым трэць з іх ад прадстаўнікоў замежжа.

У самым пачатку сустрэчы Аляксандр Лукашэнка заўважыў, што тэм для адкрытай размовы і абмеркавання назбіралася сапраўды шмат. "Сёння Беларусь апынулася ў фокусе ўвагі ўсяго свету. Як і чаму, вы гэта ведаеце не горш за мяне. Заўважу толькі, што не па сваёй волі. Мы пражылі няпросты год", - адзначыў Прэзідэнт.

Паводле слоў Кіраўніка дзяржавы, многае з таго, што адбывалася апошнім часам у Беларусі, было ў большай ступені свядома скажона, нават перавернута з ног на галаву апанентамі дзяржавы. "Дзіўна, але часам сур'ёзныя сусветныя сродкі масавай інфармацыі наводзяць цень на абсалютна відавочныя рэчы, - звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка. - Таму сёння патрэбна гэта размова - у прамым эфіры, адкрытая, вочы ў вочы і без купюр".

Традыцыйна пытанні, якія прагучалі ў час сустрэчы, датычыліся ўнутрыпалітычнай сітуацыі ў Беларусі, прычым размова ішла не толькі пра палітыку, але і пра развіццё адукацыі, удасканаленне сістэмы аховы здароўя, эканамічныя працэсы. Улічваючы сімвалічнасць мерапрыемства (яно праводзіцца ў гадавіну прэзідэнцкіх выбараў), шмат пытанняў было пра падзеі 2020 года - на іх Кіраўнік дзяржавы адказваў асабліва падрабязна. Асобнай тэмай абмяркоўваліся адносіны з Захадам, процідзеянне санкцыям і сітуацыя на граніцах з ЕС.

Госці з-за мяжы пыталіся ў Кіраўніка дзяржавы пра ўзаемадзеянне Беларусі з іх краінамі, у прыватнасці з Расіяй, Украінай, Літвой, Польшчай. А вось прадстаўнікі заходняй прэсы як адзін вырашылі сканцэнтравацца на пытанні аб нібыта пабоях і катаваннях у Беларусі. Але Прэзідэнт, як і абяцаў, адказаў і на гэта пытанне, прычым не адзін раз.

Удзельнікі "Вялікай размовы з Прэзідэнтам" не абмяжоўваліся толькі пытаннямі, але і выступалі з ініцыятывамі, выказвалі свой пункт гледжання, дыскутавалі адзін з адным і Кіраўніком дзяржавы.

"У сучасным свеце так званую дэмакратыю ўжо даўно замяніў лічбавы дыктат. І кіруюць у гэтым свеце адкрытыя мана, хайп, хейт, булінг, тролінг, боты і іншыя камунікатыўныя навацыі, - сказаў Прэзідэнт у пачатку сустрэчы. - Сёння яны ствараюць негатыўны эмацыянальны фон у грамадстве або, як вы гаворыце, інфармацыйны шум. Самае сумнае, што гэты штучны віртуальны свет уплывае на прыняцце рэальных фундаментальных палітычных рашэнняў на міжнароднай арэне".

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што заўсёды заклікаў людзей, якія фарміруюць грамадскую думку, да захавання прафесійнай этыкі. "І сёння, нягледзячы на негатыўны вопыт мінулага, кажу: адзіны антыдот супраць інфармацыйнага яду ў выглядзе фэйкаў - гэта праўда і яшчэ раз праўда. Як кажуць у народзе, кропля камень точыць. Менавіта дзякуючы такому падыходу мы вытрымалі і ўпэўнена трымаем гэты інфармацыйны ўдар", - падкрэсліў Прэзідэнт.

"Мы прайшлі сур'ёзнае выпрабаванне на нацыянальнае адзінства. Ведаем, у нас ёсць усё для таго, каб гэты перыяд у сваёй навейшай гісторыі прайсці дастойна. Ёсць народ думаючы, адукаваны, адданы інтарэсам суверэннай Беларусі. Ёсць усеагульнае разуменне, што ў сферы нацыянальных інтарэсаў мы ўсе глядзім у адным напрамку - дзяржаўным", - заявіў беларускі лідар.

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што цяперашні 2021 год і быў аб'яўлены Годам народнага адзінства таму, што беларусы змаглі захаваць краіну ў барацьбе за свой выбар гістарычнага шляху і сваіх перспектыў. Прэзідэнт падкрэсліў, што гэта было б немагчыма без кансалідацыі грамадства ў жаданні і імкненні забяспечыць мір на роднай зямлі.

Гаворачы аб святкаванні Дня народнага адзінства, Прэзідэнт адзначыў, што пры заснаванні гэтага свята вагаўся, ці рабіць яго выхадным. У выніку было прынята рашэнне пакінуць яго рабочым днём. "Я, як чалавек з вытворчасці, які прывык працаваць без выхадных, напэўна, паскнарнічаў", - прызнаўся Кіраўнік дзяржавы. 

"Гэта па Канстытуцыі Прэзідэнт вызначае - святочныя, выхадныя дні. Але давайце шчыра: я праехаў шмат краін - столькі выхадных, як у нас, няма нідзе. І ў Расіі таксама: вы там як пачынаеце з Новага года - бяда для нас", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.

У той жа час Прэзідэнт заўважыў, што гэта пытанне застаецца адкрытым. "Я гатовы гэтыя паўнамоцтвы перадаць заканадаўчаму органу - вы потым ужо будзеце выхадныя аб'яўляць, - заявіў ён. - Гэта пытанне не закрытае, яго можна вырашыць у любы час. Пакуль пачнём з гэтага".

Прэзідэнт перакананы, што Дзень народнага адзінства заснаваны 17 верасня цалкам справядліва, гэту дату можна лічыць днём уз'яднання беларускага народа. "Таму не трэба на нас тут каціць, крычаць. Свята будзе. Гэта сапраўды свята. Калі б гэтага дня не было, не было б нашай краіны. Гэта для нас святое свята", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

Адзінства беларусаў, паводле слоў Кіраўніка дзяржавы, прадэманстравала і паспяховая работа Усебеларускага народнага сходу. На форуме была прынята праграма сацыяльна-эканамічнага развіцця краіны на бліжэйшую пяцігодку.

Завяршыўся першы этап работы Канстытуцыйнай камісіі. У яе адрас паступіла велізарная колькасць прапаноў па ўдасканаленні Асноўнага закона. "Заўважу, на пераменах настойвалі многія. І тады ўсе ўспрынялі змяненні ў Канстытуцыі як першы, самы галоўны і асноўны крок да гэтых перамен. Гэта значыць, на падставе законаў, усё астатняе было б хаосам і беззаконнасцю", - звярнуў увагу Кіраўнік дзяржавы.

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што беларускі народ сваімі стойкасцю і мудрасцю заслужыў права на праўду і павагу.

"Улічваючы, што на календары 9 жніўня, апярэджваючы журналісцкі інтарэс, у тым ліку і да падзей гадавой даўнасці, проста нагадаю: мы тады правялі падрыхтоўку да выбараў і самі выбары ва ўмовах татальнай галоснасці і дэмакратызацыі палітычнага жыцця. Розніца была толькі ў тым, што адны рыхтаваліся да справядлівых і сумленных выбараў, а іншыя, якія заклікалі "дзяўбці ўладу", да перавароту", - заявіў Кіраўнік дзяржавы.

Сваю стратэгію рэагавання на выклікі дзяржава распрацавала ў экстрэмальных умовах, заўважыў Прэзідэнт. Паводле яго слоў, гэта быў добры вопыт. Ён узняў на новы ўзровень беларускую журналістыку і перш за ўсё аўтарскую.

"Востры для краіны перыяд даў нам герояў нашага часу: палітычных аглядальнікаў, экспертаў, аналітыкаў, блогераў, якія, нягледзячы на рэальныя пагрозы і рызыкі, адкрыта паўсталі на абарону сваёй дзяржавы. Так, сёння прадстаўнікі сучасных медыя аказаліся сапраўднымі воінамі. Слова (мы зведалі на ўласным вопыце) можа ўнесці разлад у грамадства, разбурыць мір у краіне, а можа аб'яднаць народ у барацьбе за нацыянальныя каштоўнасці, перш за ўсё за захаванне гэтых каштоўнасцей, незалежнасці і суверэнітэту", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Кіраўнік дзяржавы прызнаў, што ён сапраўды не ўдзяляў увагі правядзенню агітацыйнай перадвыбарнай кампаніі, таму што не гэта было ў прыярытэце ў той час - трэба было займацца пытаннямі лячэння людзей ад каранавіруса, выратавання жыццяў. Паводле яго слоў, гэта сітуацыя была добра адлюстравана ў нядаўнім 5-серыйным дакументальным фільме "2020".

"Я не самаўхіліўся. У мяне не было для гэтага часу. Мне трэба было абараніць людзей, выратаваць іх", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка. У той жа час, у адрозненне ад іншых дзяржаў, Беларусь не закрыла граніцы, не ўвяла каменданцкую гадзіну, хоць гэтага патрабавалі не проста палітыкі з-за граніцы, а спецыялісты Сусветнай арганізацыі аховы здароўя. І тады яны былі запрошаны прыехаць і асабіста ацаніць абстаноўку.

Прэзідэнт нагадаў, што Беларусь была адзінай краінай, якая пайшла на такі крок, прадаставіла экспертам СААЗ доступ ва ўстановы аховы здароўя. Па выніках гэтага візіту спецыялісты СААЗ, няхай і непублічна, але паміж сабой прызнавалі: аб тым, як арганізавана меддапамога ў Беларусі, трэба гаварыць на Захадзе, каб аб гэтым чулі тыя, хто крытыкуе Прэзідэнта, таму што ўзровень лячэння і бяспекі па барацьбе з кавідам у Беларусі - беспрэцэдэнтны. "Мы адмовіліся ад лакдаўна, нас білі, малацілі, як толькі хацелі, нас крытыкавалі ўсе, толькі лянівы не крытыкаваў за нашы падыходы, - нагадаў беларускі лідар. - Вы можаце сказаць: у чым розніца? Розніца, паважаныя сябры, у стаўленні да людзей. "Дыктатар" прыстойна паставіў задачу перад органамі ўлады і прыстойна, выбачайце за нясціпласць, адносіўся да людзей, без усялякага піяру".

"Аснова таго, што адбываецца ў першым паўгоддзі ў эканоміцы, была закладзена тады, калі мы не спынілі эканоміку, не загналі людзей у чатыры сцяны, калі мы выпрацавалі дакладны падыход да лячэння людзей - амбулаторны, клінічны і санаторны этапы. Назавіце хоць адну багатую дзяржаву, якая пайшла гэтым шляхам? А гэта немалыя грошы. Але людзі даражэй", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Прэзідэнт дадаў, што ў мінулым годзе спад сусветнага ВУП у асобных, у тым ліку вядучых, краінах быў каласальным. "Мы, па-мойму, 0,1% або 0,2% усяго толькі страцілі ў мінулым годзе да папярэдняга. Інакш кажучы, у нас у мінулым годзе быў вельмі высокі ўзровень. І да гэтага высокага ўзроўню года мы сёння прыраслі - прыкладна 3,5%. Для нас гэта добрыя паказчыкі. Зразумела: усё, што адбываецца, у многім абумоўлена знешнімі фактарамі і ўнутранымі. На знешніх рынках цэны на прадукты, на іншыя віды тавараў выраслі значна. А паколькі мы не закрыліся ў мінулым годзе, у нас дастаткова было тавару, каб на рынку прапанаваць да гэтага попыту наш тавар па высокіх цэнах. Таму мы атрымалі добры вынік. У тым ліку і ў плане знешняга сальда плацежнага балансу. Яно ў нас дадатнае", - канстатаваў ён.

Прэзідэнт адзначыў высокі попыт на беларускую прадукцыю. "Не было б шчасця, ды няшчасце дапамагло. Ва ўсім свеце, асабліва ў нашай братэрскай Расіі, на постсавецкай прасторы, Украіне і гэтак далей, людзі яшчэ раз убачылі беларускую прадукцыю. Асабліва прадукты харчавання. Мы нагандлявалі за паўгода каля $3 млрд на прадуктах харчавання і плануем у бягучым годзе перасягнуць $6 млрд.  Але гэта не галоўны наш тавар. Гэта значыць, у нас было што пры дэфіцыце прапанаваць свету. І свет купіў. Ну, зразумела, рост аб'ёмаў. Пры такім попыце рост аб'ёмаў нас проста выратаваў", - растлумачыў Аляксандр Лукашэнка.

Кіраўнік дзяржавы звярнуў увагу, што ў 2020 годзе шырока абмяркоўвалася магчымасць перанесці правядзенне прэзідэнцкіх выбараў і грамадства апладысментамі сустрэла б гэта рашэнне. "Трэба было аднесці выбары некуды. Але калі і былі падставы (а яны былі), то гэта было б не зусім прыстойна і незаконна, - заявіў беларускі лідар. - Вы б, заходнія прадстаўнікі СМІ, якія тут прысутнічаюць, і асабліва звар'яцелыя палітыкі, выцерлі б аб мяне ногі так, што мала не падалося б".

Адносна паслявыбарных падзей, Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што Беларусь не ўпершыню сутыкаецца з пратэснай актыўнасцю пасля выбараў, гэта назіралася і раней пасля электаральных кампаній. "Тады гэтыя пратэсты ўспыхвалі і на працягу сутак-двух згасалі.  Не мы іх ліквідавалі (мы, вядома, процідзейнічалі, нам патрэбны быў парадак у Мінску), цяпер гэта было больш працягла, таму што была працяглая падрыхтоўка і была аснова, - адзначыў Прэзідэнт. - Адзіная аснова для гэтых пратэстаў - звар'яцелыя людзі ва ўсім свеце. Сродкі масавай інфармацыі падыгрывалі гэтаму, запалохвалі людзей. Мы пайшлі сваім шляхам. Зразумела, і ў Беларусі нямала людзей (рызыкну сказаць, што нават большасць) спачатку думалі: што ён творыць, Прэзідэнт? Свет гэта робіць, а мы - гэта. Але я стаяў мёртва і патрабаваў гэтага ад іншых".

Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што на піку пратэстаў у мінулым годзе ў Мінску ў іх прымалі ўдзел каля 46 тыс. чалавек. 

"Іх на піку было (а ёсць методыка падліку) 46 тыс. 700 - у Мінску. Сабралі з усёй краіны. Ну а карцінку зрабіць не праблема. І выглядае ўражальна", - сказаў Прэзідэнт.

Як адзначыў Аляксандр Лукашэнка, на вуліцах магло быць і больш людзей. "Я разумею, што іх магло быць і больш. Таму што за мяне ў краіне ніколі не галасавала прыкладна 10 працэнтаў насельніцтва. Гэта былі людзі, якім я непрымальны з першых выбараў, таму што яны мне прайгралі выбары - гэтыя нацыяналістычна настроеныя, з фашыствуючым ядром. Але гэта нацыяналістычнае ядро, нават у добрым сэнсе, недзе на флангах. Там людзі, якія хочуць суверэнітэту і незалежнасці, праўда, ад усіх незалежнасці. І перш за ўсё ад Расіі. І гэта ў лепшым выпадку. А бліжэй да ядра - там фашыствуючыя", - адзначыў ён.

"Для мяне гэтыя 46 тыс., як для вопытнага чалавека, не былі нейкай катастрофай. Таму што калі даюць карцінку - там жа ідуць па вуліцах у гэтым натоўпе баевікі і іншыя. А ў хвасце - там хайп, моладзь. І па краях стаяць разявы. Вось вам карцінка", - адзначыў Кіраўнік дзяржавы.

Адкрыта адказаў Аляксандр Лукашэнка і на пытанне аб сваім стаўленні да пратэстуючых: "Як я іх успрымаю? Гэта частка беларускага народа. Адказ на гэта пытанне абсалютна адназначны. Кожнага чалавека - маленькага, вялікага, сярэдняга, элітнага - я павінен успрымаць як свайго". Паводле слоў Прэзідэнта, многія памыляліся, уключаючы людзей высокага ўзроўню. "Я нават нікога не звольніў. З некаторымі ў Адміністрацыі Прэзідэнта, не буду называць прозвішчы, па дзве гадзіны размаўляў. Я ім расказваў, як было арганізавана насілле. Цяпер яны ўсё гэта зразумелі і іншым разам хаваюць вочы на нарадах са мной. Але ёсць тыя, якія ўчынялі і планавалі тэракты супраць насельніцтва, супраць дзяцей. І я буду размаўляць з імі на іх мове, абараняючы не столькі сябе і сваіх дзяцей, колькі вашых дзяцей", - сказаў ён.

"Мінуў час. Мы паказалі, хто ёсць хто", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

Прэзідэнт расказаў, як ён прыняў рашэнне правесці праўладны мітынг у жніўні 2020-га і чаму гэта заслуга ў тым ліку расійскага лідара Уладзіміра Пуціна.

Паводле слоў Прэзідэнта, гэта была менавіта парада Уладзіміра Пуціна - вывесці на вуліцы горада сваіх прыхільнікаў. Хоць, прызнаўся Аляксандр Лукашэнка, ён апасаўся, што могуць пачацца сутыкненні паміж яго прыхільнікамі і ўдзельнікамі пратэсных акцый.

"Мітынг. Гэта якраз размова з Пуціным. Ён мне жартам: слухай, а чаму тваіх людзей не відаць? Я гавару: ты ведаеш, я нават баюся выводзіць сваіх людзей на вуліцы. Іх будзе не менш. Я баюся вось гэтых сутыкненняў. Я сапраўды баяўся. Я асцерагаўся і не дазваляў нават нікому выводзіць людзей, разумеючы, што нашы людзі спакойныя, яны прагаласавалі. Гэтыя пашалеюць, стануць на свае месцы. І мне Пуцін кажа: ты не маеш рацыю. Грамадства павінна бачыць, што за табой стаяць людзі. Гавару: добра, я падумаю. Потым падумаў: напэўна, ён усё ж такі мае рацыю. І я ўжо гэта пачаў адчуваць, што нашы людзі ўсяго ж не разумеюць і не бачаць. Там крычаць, шчыты паклалі і іншае. І кожны чалавек думае: слухай, а можа я адзін застаўся? І тады я аддаў каманду запрасіць гэтых людзей, каб былі хоць па некалькі чалавек з рэгіёнаў. Яны адчуць павінны гэты дух, - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Таму, гэта заслуга Пуціна".

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што мінулагоднія масавыя акцыі ў краіне не былі мірнымі і гэта планавалася першапачаткова.

"Якія гэта мірныя акцыі - узрывы, петарды і іншае? Яно ж відаць, адкуль ляцелі. Скажаце, што гэта ў адказ на "жорсткасць"? Ды не, яны прынеслі іх туды. Яшчэ гэтай "жорсткасці" не было, сутыкненняў. А яны з гэтымі боепрыпасамі туды прыйшлі. Заточкі, нажы, іншая ўзрыўчатка. Яны навошта гэта туды прынеслі, на мірныя акцыі? Таму мірнымі акцыямі там не пахла", - падкрэсліў беларускі лідар.

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што ў Беларусі на такія падзеі адрэагавалі значна мякчэй, чым, напрыклад, у ЗША. "Колькі зняволеных па вашынгтонскай справе, калі там хацелі ўчыніць пераварот, цяпер знаходзяцца пад следствам і ў турмах, не назавяце? Вы не ведаеце. А ў Беларусі вам любы журналіст скажа: мінімум паўтысячы ў турмах, яны там па законе сядзяць. Нядобра было ўрывацца ў парламент ЗША, уварваліся - атрымалі, - расказаў ён. - Вы за што хочаце нас пакараць? За тое, што мы абараніліся, не страляючы агнястрэльнай зброяй у галаву жанчынам? Не трэба. Што датычыцца мірных акцый, мы бачылі, якія яны мірныя. Мы вам пакажам кадры, як заязджалі з тылу і ламалі амапаўцаў і іншых, калі людзі сядзелі з разбітымі тварамі і ляжалі ў бальніцах. За 2 дні 11 сур'ёзных траўмаў атрымалі супрацоўнікі міліцыі. Мы бачылі, як рабілі гэта ачумелыя. Паглядзіце гэтыя кадры ў інтэрнэце. Скажыце, мы гэту бойню развязалі? Мне патрэбна была вайна? Мне, наадварот, на карысць было, каб было ціха".

Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што несанкцыянаваныя акцыі спансіраваліся Захадам. "Але вы ж пачалі гэту бойню, прапаведнікі тых, хто ўцёк ад жорсткасці. Вы да падагульняючых аб'яўленняў выбараў зрабілі спробу дзяржаўнага перавароту. Вы прыйшлі са зброяй і з падтрымкай з-за мяжы. Гэта страшнае злачынства па канстытуцыі любой краіны. Першыя тры дні нашы хлопцы жыватамі выціскалі людзей з вуліц, а калі пачалі калоць жываты нашым ваенным, я даў каманду - не шукайце вінаватых, паставіць усіх на месца без стральбы. Калі б вы ўварваліся ў Палац Незалежнасці, калі я выходзіў з аўтаматам у суправаджэнні свайго дзіцяці, калі б перайшлі рысу, нас ніхто не спыніў бы. Мы абаранялі б нашу краіну ад вас, - падкрэсліў Прэзідэнт. - Легітымнасць - гэта вынік выбараў. Таму маю легітымнасць трэба звязваць з вынікамі выбараў, а не з жорсткасцю пасля выбараў. Пытанне не новае. Вы пытаецеся, як мяне ацэньваюць у Беларусі і за мяжой? Вы ж цяпер у Беларусі, дзверы перад вамі ніхто не закрывае, выйдзіце на вуліцу. Як мяне ацэньваюць за мяжой - мяне ж туды не пускаюць, таму заяў там я не раблю. Вы баіцеся, што я прыеду ў Германію, Польшчу, Амерыку і нешта там скажу, нават дрыжыце. А тое, што я кажу ў СМІ, стараецеся не заўважаць".

Аляксандр Лукашэнка назваў фэйкам заявы аб катаваннях у ІЧУ на вул.Акрэсціна ў Мінску ў 2020 годзе. "Адказваю пра катаванні на Акрэсціна. Гэта фэйк. Гэта няпраўда. Слухайце, а навошта іх катаваць? Там жа следства не вялі. Навошта катаваць там людзей? А калі там нехта і быў з сінякамі, дык яны атрымалі іх на вуліцы, калі рынуліся на ўнутраныя войскі і АМАП, - заявіў Кіраўнік дзяржавы. - А іх потым ужо затрымлівалі. У гэтым будынку, у памяшканні на Акрэсціна не было такой неабходнасці. Ніякіх там катаванняў не было. Гэта вы ўсё прыдумалі, таму што трэба было прыдумаць".

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў: "Калі знесці цяпер Прэзідэнта - у Беларусі будзе бяда. Можа, нават Беларусі не будзе. Але ў вас гэта не атрымаецца. Таму супакойцеся. А санкцыі ўводзьце. Пажывём - пабачым, да чаго гэта прывядзе. Трэба супакоіцца, узяць галаву ў рукі і падумаць, як нам выходзіць з гэтай сітуацыі. Вы ж развяжаце трэцюю сусветную вайну. Вы што да гэтага штурхаеце нас з расіянамі? Вы хочаце перамагчы ў гэтай вайне? Не будзе пераможцаў. А калі і будуць, то не вы. Давайце сядзем за стол перагавораў і пачнём гаварыць, як выйсці з гэтага становішча, таму што ўвязлі настолькі, што шляху назад не будзе. Гэта мая вам парада".

У сваю чаргу адзін з журналістаў у зале заявіў, што ён ведае людзей, якія былі збіты на Акрэсціна. Выслухаўшы яго, Кіраўнік дзяржавы пацвердзіў факт, што такое адбывалася, аднак адзначыў, што атрымалі толькі тыя, хто парушаў закон. "Калі шчыра пачалі размаўляць, цяпер раскажу, хто атрымаў. На Акрэсціна трапіла шмат былых асуджаных. У тым ліку тыя, хто быў судзімы па дванаццаці артыкулах. Ведаеце, якія складваюцца адносіны паміж асуджанымі і, калі гаварыць груба, "ментамі"? У зняволеных паталагічная нянавісць да міліцыянераў, таму што яны лічаць іх вінаватымі ва ўсім. Суддзяў не чапаюць, а "ментоў" ненавідзяць. І вось калі яны, абдзяўбаныя, пракураныя і прапітыя, у якіх па 12 артыкулаў, убачылі сваіх ворагаў, адразу рынуліся на іх. А што міліцыянерам заставалася рабіць? Вось тых, хто рынуўся іх біць, зводзіць разлікі, там і мачканулі", - расказаў Аляксандр Лукашэнка.

Яшчэ адно пытанне пра мінулагоднія падзеі задала на сустрэчы прадстаўніца брытанскага тэлеканала SkyNews. Кіраўнік дзяржавы заўважыў, што ўсе прысутныя на сустрэчы журналісты заходніх СМІ задаюць адно і тое ж пытанне: пра нібыта збіваннях і катаваннях у Беларусі. "Акрэсціна не санаторый. Кропка", - падкрэсліў Прэзідэнт.

Аляксандр Лукашэнка заўважыў, што калі журналісты гавораць пра катаванні ў месцах зняволення ў Беларусі, то яны павінны прадастаўляць хоць якія-небудзь праўдзівыя доказы. "Давайце факты, я разбяруся, - сказаў ён. - А то "вы былі ў мінулым годзе і бачылі скатаваных, збітых". Дайце мне хоць адну фатаграфію, мы цяпер іх знойдзем і спытаем, хто біў і дзе біў. Хто не хацеў быць пабітым, ён не быў на Акрэсціна. А той, хто прыйшоў на барыкады з нажамі і заточкамі, напэўна, атрымалі. Бывала, што і выпадкова трапіў разявака пад замес. У тых мы папрасілі прабачэння. Можа, не ва ўсіх папрасілі прабачэння. Знойдзем іх - папросім. Толькі вы на Захадзе не перажывайце наконт гэтага, таму што вам глыбока напляваць, каго тут збілі. Вам патрэбны чарговы хайп, чарговая хваля, каб "Лукашэнку даставіць у Гаагу". Але вы дрэнны інструмент для гэтага, не крыўдуйце".

Аляксандр Лукашэнка адказаў на папрокі ў дыктатуры. "Для таго каб дыктаваць у свеце, трэба мець адпаведны рэсурс. У нас гэтага рэсурсу няма. Таму я ніколі нікому нічога не дыктаваў і дыктаваць не збіраюся. Я павінен забяспечыць бяспеку і захаванасць створанай упершыню за шматвяковую гісторыю суверэннай дзяржавы. Вось і ўсё. На астатняе ў нас няма жадання і магчымасці траціць рэсурсы", - сказаў беларускі лідар.

Прэзідэнт дадаў: "Але калі ўжо нас дастануць вельмі моцна - мы адрэагуем. Што мы і робім".

Аляксандр Лукашэнка заявіў, што ў Беларусі не было рэпрэсій супраць так званай незалежнай замежнай прэсы. Сродкі масавай інфармацыі, супраць якіх былі прыняты адпаведныя меры, парушалі беларускае заканадаўства. "Вы прыехалі да мяне ў краіну, каб падтрымліваць адносіны паміж народамі, але пры гэтым гаварыць праўду. Вы ж усё перакруцілі, пакрамсалі мой народ, дзяржаву. Я пра сябе ўжо і не кажу. І вы гэта называеце прэсай?" - спытаў Прэзідэнт.

Кіраўнік дзяржавы нагадаў, што адкрыта заяўляў: такія арганізацыі будуць зачышчаны. "Калі вы (CNN, BBC і іншыя буйныя кампаніі) выкажаце жаданне ў нас працаваць - прыязджайце, мы разгледзім пытанне акрэдытацыі. Але вы павінны прытрымлівацца нашых законаў", - падкрэсліў беларускі лідар.

Ён адзначыў, што на "Вялікую размову з Прэзідэнтам" хацела трапіць больш за тысячу чалавек, трэць з іх - прадстаўнікі замежжа. "Вы маглі не трапіць на гэту размову, але, прытрымліваючыся прынцыпу адкрытасці, я асабіста даручыў прэс-сакратару запрасіць вас, ведаючы вашы апошнія фэйкі. Пасля іх, я ўпэўнены, ні ў Расіі, ні ў Кітаі, ні ў Індыі, ні нават ва Украіне вас на парог не пусцілі б. Не, я сказаў, няхай прыходзяць да мяне, мы будзем размаўляць адкрыта", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Кіраўнік дзяржавы нават згадзіўся даць інтэрв'ю амерыканскаму тэлеканалу CNN, прадстаўніца якога прысутнічала на "Вялікай размове з Прэзідэнтам". "Я не выключаю гэтага. Пры адной умове: калі вы дасце ўсё, што я скажу, не выразаючы, не дабаўляючы, - сказаў беларускі лідар. - Вось на гэтых умовах дамовіцеся з прэс-сакратаром". 

Аляксандр Лукашэнка таксама прапанаваў журналістам CNN, якія нядаўна выпусцілі фэйкавы сюжэт аб існаванні пад Мінскам лагера для палітзняволеных, пабываць у гэтым раёне і паглядзець, што там знаходзіцца на самай справе. А размяшчаецца там звычайная воінская часць, з якой амерыканскія журналісты чамусьці зрабілі месца пазбаўлення волі. Фэйк быў развянчаны ў эфіры беларускіх тэлеканалаў.

"Мне з амерыканцамі зусім проста гаварыць. Скажыце, калі ласка, пытанне рытарычнае (я адказваю на ваша пытанне): вы (ЗША. - Заўвага) навошта застралілі дзяўчыну ў Кангрэсе, якая была ўдзельніцай войнаў у абарону Злучаных Штатаў Амерыкі і іх інтарэсаў? Пасля гэтага пытанне аб рэпрэсіях у адносінах да насельніцтва з майго боку проста цьмянее. Вы прывыклі да таго, што вы гегемоны ў свеце - вам усё дазволена. Колькі чалавек вы пасадзілі пасля падзей ля Кангрэса? Калі вы законна выбранага прэзідэнта (я маю на ўвазе Трампа) растапталі, выключылі яго са сродкаў масавай інфармацыі, з YouTube і іншае, выкраслілі цалкам і паставілі свайго прэзідэнта. Гэта што было законна?" - спытаў Аляксандр Лукашэнка.

Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што ў час прэзідэнцкіх выбараў у ЗША грамадзяне галасавалі па пошце, бюлетэні выкідваліся ў сметніцу, былі і іншыя шматлікія парушэнні. У той жа час Прэзідэнт заўважыў: калі б у Беларусі галасавалі па пошце, краіну парвалі б на кусочкі. "Вам - можна. Вы чыніце беззаконне ва ўсіх месцах свету і мне гаворыце пра нейкія рэпрэсіі. З майго боку не было ніякіх рэпрэсій. Я прыняў правілы гульні тых бандытаў, якія пад кіраўніцтвам амерыканскіх спецслужбаў рушылі да нас у суверэнную і незалежную дзяржаву. Я Прэзідэнт і па Канстытуцыі абавязаны абараніць гэту дзяржаву. Што я і зрабіў, - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка. - Якія ж тут рэпрэсіі? Я каго-небудзь застрэліў, каго-небудзь забіў?"

Аляксандр Лукашэнка дадаў, што праціўнікі беларускай дзяржавы цяпер спрабуюць падвесці яго да міжнароднага трыбунала. Але ўчапіцца няма за што. "І яны шукаюць, шукаюць, за што б мяне...", - дадаў ён.

"Ніякіх рэпрэсій не было, і не будзе ў маёй краіне ніякіх рэпрэсій. Таму што мне гэта не трэба, мне гэта на шкоду. Я не страляў сабе ў нагу, а тым больш у галаву. Разгарнуць у Беларусі рэпрэсіі - гэта самога сябе застрэліць", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка. 

Кіраўнік дзяржавы заявіў, што ніколі не пяройдзе "гэту рысу і гэты бар'ер".

"Беларусь знаходзіцца на скрыжаванні дарог. Калі б мы ў час пратэстаў праявілі слабіну, нас спаласавалі б. У выніку пачалася б новая сусветная вайна. Я разумеў, што на другім баку штыкі точаць, таму падняў армію, вывеў "Паланэз". Адна мая каманда і мы нанеслі б удар, але яны не перайшлі рысу. Калі б адбылося інакш, Расія ніколі не адступіла б і не страціла Беларусь. Пачалася б заваруха, а гэта ядзерная дзяржава. Вось чаго мы тады пазбегнулі. Што датычыцца тых, хто выйшаў на вуліцу, - проста непрыемна. У нас былі тысячы варыянтаў, каб іх утрымаць", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Адказваючы на пытанне пра інцыдэнт з самалётам Ryanair, Прэзідэнт падкрэсліў, што Беларусь адкрыта для міжнароднага расследавання. "Чаго ж вы не прыехалі расследаваць? Факты на стол, рукі на стол - прыязджайце, дакажыце, што Лукашэнка пасадзіў гэты самалёт. А вы не едзеце расследаваць, таму што ўсе факты ў вас на руках і вы бачыце: не б'е, не атрымліваецца", - заўважыў Кіраўнік дзяржавы.

Прэзідэнт падкрэсліў, што цяпер праціўнікі Беларусі не пагарджаюць любымі, часам вельмі агіднымі метадамі, маніпулююць фактамі, плодзяць недакладную інфармацыю і выкарыстоўваюць для гэтага людзей, часам не самых вядомых і медыйных. У сувязі з гэтым Прэзідэнт згадаў раздутую ў некаторых СМІ гісторыю з беларускай спартсменкай Хрысцінай Ціманоўскай. "36-е месца ў сваёй дысцыпліне! Вось больш не трэба ні пра што гаварыць. Расіяне цяпер перажываюць наконт Дзіны Аверынай. Ну дык дзяўчына выступіла! - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Яна можа нешта сказаць, гэта вялікая спартсменка. А ты што?"

Прэзідэнт звярнуў увагу, што нават ведаючы пра БЧБ-шнае мінулае Ціманоўскай, тым не менш у канцы 2020 года было прынята рашэнне аб назначэнні ёй прэзідэнцкай стыпендыі. Больш таго, яна была ўключана ў склад нацыянальнай алімпійскай каманды. "А ведаеце, чаму ўключылі? МАК накаціў і рэкамендаваў нашым. І мы семярых такіх па іх патрабаванні ўключылі - такіх, якіх наогул не відаць там было, іх нельга было ўключаць. І яны яшчэ на мяне накатваюць?" - звярнуў увагу беларускі лідар. 

Ён перакананы, што рашэнні Ціманоўскай не былі самастойнымі: "Яна сама гэтага не зрабіла б, калі б ёю не кіравалі. Яна з Японіі, у Токіа звязалася са сваімі дружкамі ў Польшчы, і ёй сказалі даслоўна: "Прыедзеш у аэрапорт, бяжы да японскага паліцэйскага і крычы, што тыя двое, якія падвозілі ў аэрапорт, - гэта супрацоўнікі КДБ". Хоць ні аднаго чалавека са спецслужбаў у Японіі не было. Мы не практыкуем гэтага".

Гаворачы аб развіцці беларускай эканомікі ва ўмовах санкцыйнага націску, Кіраўнік дзяржавы звярнуў увагу, што экспарт сапраўды важны для краіны, таму што значныя аб'ёмы вырабляемай прадукцыі прызначаны для пастаўкі на знешнія рынкі. Аднак рынкі Еўрапейскага саюза і ЗША, якія цяпер уводзяць санкцыі, для Беларусі не з'яўляліся прыярытэтнымі, айчынную прадукцыю туды ніколі асабліва і не пускалі, адзначыў Прэзідэнт.

"Ім, хто не думае галавой, перш чым уводзіць супраць нас нейкія меры, у тым ліку санкцыйныя, трэба проста думаць. Не хапаць тое, што нашы пратэстуны, збеглыя там з гэтых асноўных цэнтраў. Хапаюць гэта, мы гэта бачым па тэксце. Чытаем іх тэкст і потым тое, што прымаюць у Еўрасаюзе і Амерыцы - адзін у адзін з памылкамі. І трэба было б журналістам надрукаваць і даць. У мяне ёсць табліца, я папрасіў - за што пакаралі БЕЛАЗ, за што пакаралі калектыў МАЗа і гэтак далей. І там ну проста смешныя і вельмі цікавыя абгрунтаванні і матывацыя гэтых санкцый. Вельмі цікава. Яны нават тут не могуць скласці нармальную матывацыю - за што?" - сказаў Прэзідэнт.

Беларускі лідар паставіў задачу - вытрымаць гэты ўзровень. "Будзе няпроста. Асабліва з улікам таго, што нас палохаюць новымі санкцыямі. Дарэчы, пасля "пячэнек" гэтых амерыканцы вырашылі ўвесці нейкія санкцыі. На злобу магу папярэдзіць, паколькі ведаю - тут ёсць прадстаўнікі СМІ. Вы не думайце, што вось гэты шум, у тым ліку інфашум, гэта ўсё ў адносінах Беларусі з ЗША, Беларусі з Еўрасаюзам, Польшчай і гэтак далей. Ды не, гэта шум там, наверсе. Але ёсць узроўні, на якіх мы вядзём з імі дыялог, перагаворы, і ніколі ён не спыняўся. З палякамі (з літоўцамі наогул цяпер ніякіх кантактаў, але мы гэта перажывём), Еўрасаюзам, з амерыканцамі ў нас ёсць актуальная тэма, па якой мы заўсёды адказна вядзём перагаворы, - адзначыў ён. - Напрыклад, ЗША. Яны адкрыта гаварылі, што вельмі цанілі нашу работу па барацьбе з кантрабандай і перамяшчэннем радыеактыўных матэрыялаў - 5 або 6 выпадкаў толькі ў мінулым годзе. Гэта яны цанілі, як і ўвесь свет. І Расія гэта цэніць, і Кітай. Але каму, выбачайце мне, патрэбна нейкая брудная ўзрыўчатка, якая ідзе ў Еўрапейскі саюз. Для амерыканцаў гэта пытанне пытанняў. Мы за гэта іх цанілі, разам працавалі. Мы і цяпер прадаўжаем працаваць, але я іх папярэдзіў: калі яны пяройдуць ужо вельмі моцна чырвоную рысу, мы з імі наогул і на гэту тэму размаўляць не будзем. Да чаго гэта можа прывесці? Прыклад - нелегальная міграцыя".

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што мы нікога не шантажыруем. "Мы нікому не пагражаем. Проста вы нас ставіце ў тыя ўмовы, што мы вымушаны рэагаваць, і мы рэагуем. Ну выбачайце ўжо, як можам і як умеем. Некаторыя мяне за гэта крытыкуюць. Але ў мяне няма расійскіх магчымасцей, кітайскіх, тым больш амерыканскіх, і Еўрапейскага саюза. У мяне няма такіх магчымасцей. Я адрэагаваў бы інакш. Але я знаходжуся ў адпаведнай сістэме каардынат, і мая Беларусь, і беларускі народ тут. Таму, зыходзячы з нашых магчымасцей, мы рэагуем", - канстатаваў ён.

"Не трэба брацца за санкцыйныя тапары і вілы. Тым больш яны могуць мець адваротны эфект. Што паказвае рэчаіснасць? Тое, што на слыху: падзеі на беларуска-польскай, беларуска-ўкраінскай, беларуска-літоўскай і латвійскай граніцы. Гэта камусьці патрэбна было ў Літве? Не. А з чаго пачалося? Справа не ў санкцыях, не толькі ў санкцыях і не столькі - справа ў тым, што нам паспрабавалі забараніць будаваць атамную электрастанцыю. Мы нешта рабілі не тое? Тое, што ў свеце не робіцца? Ды не. Тая ж Літва, якая гвалтам крычала наконт атамнай станцыі, у сябе плануе пабудаваць. Але для гэтага патрэбна мабілізацыя і адпаведная дапамога. Грошы трэба пазычыць у некага, а потым вярнуць. Што вінен, аддаць павінен. Вось з таго ўсё і пачалося, - падкрэсліў беларускі лідар. - Але я ж па-чалавечы прапанаваў. Яны закрылі Ігналіну, і ў іх 3,5 тыс. або 4 тыс. людзей высокакваліфікаваных, падрыхтаваных, савецкай школы, засталіся ўбаку, без працы. Я іх запрасіў на нашу станцыю. Прыязджайце. Вось вам жыллё, дзіцячыя сады, школы, сацыяльны пакет, якога ў Літве не было ніколі і ўжо не будзе. Прыязджайце, працуйце. Будзем вырабляць электраэнергію. Ваш будзе поўны кантроль. Больш за ўсё будзе вашых спецыялістаў з Ігналіны там працаваць. Мы ў вас будзем вучыцца, будзем вырабляць электраэнергію і прадаваць па нармальных цэнах у Прыбалтыку. Але гэта было нявыгадна тым, хто гатовы быў у Прыбалтыку пастаўляць з Заходняй Еўропы электраэнергію ў тры разы даражэй. І яны нахілілі Літву. Дык пры чым жа тут я?"

Прэзідэнт дадаў: "Як бы ні было складана і цяжка, мы перажылі гэты год. Ён быў няпросты. Мы вытрымаем і іншыя гады. Але мы не адступім, не станем на калені. Хопіць. Нас ставілі на калені. А хто не станавіўся, таго знішчалі - кожнага трэцяга - у сярэдзіне мінулага стагоддзя. Хто гэтага не ведае, прыязджайце часцей - мы вам раскажам".

Аляксандр Лукашэнка таксама нагадаў, што Беларусь практычна ўвесь час знаходзілася пад уплывам тых ці іншых санкцый. Адзіны перыяд без іх - калі па прапанове лідараў Расіі і Германіі Уладзіміра Пуціна і Ангелы Меркель Мінск быў выбраны ў якасці месца правядзення перагавораў у "нармандскім фармаце" па ўрэгуляванні крызісу на паўднёвым усходзе Украіны.

"Вось тады ўзнікла нейкае акно магчымасцей, мы сталі не якім-небудзь пасрэднікам, а сталі пляцоўкай для гэтых мірных перагавораў. Тут, у Мінску, была спынена буйнамаштабная вайна на Данбасе. Так, там пастрэльваюць і з аднаго, і з другога боку, як мяне інфармуюць, сама меней штотыднёва. Але там няма гэтай вайны, якая была пад Дэбальцавам і ў Данецкім аэрапорце, памятаеце гэту мясарубку? Вось тады да нас паставіліся па-чалавечы і сказалі: так, Беларусь - гэта тое месца, куды трэба ехаць і шукаць мір", - адзначыў беларускі лідар.

Аляксандр Лукашэнка перасцярог Украіну ад магчымай спробы сілай вырашыць пытанне на Данбасе. "Калі вы пасмееце гэта зрабіць пры падтрымцы трэціх краін, я ніколі не буду на вашым боку. Калі вы зноў з Расіяй у Данбасе сутыкняцеся, я буду паміж вамі. Гэта даўно занятая мною пазіцыя. Нават калі гэта будзе пагражаць майму жыццю. Але я ўпэўнены, што ні першы, ні другі варыянт не рэальны. Яго не будзе. Таму што разумных галоў ва Украіне дастаткова. Якая б у вас ва Украіне ні была армія, любая ваша спроба сілай вырашыць пытанне скончыцца трагедыяй для Украіны", - заявіў Кіраўнік дзяржавы.

"Я вас прашу, малю: выкіньце гэта з галавы. Ні ў якім разе не намячайце вырашаць гэта пытанне сілавым чынам", - падкрэсліў ён.

Прэзідэнт Беларусі заўважыў, што любая вайна заканчваецца мірам і за сталом перагавораў. "Некалі з нечага  трэба пачынаць, - прадоўжыў ён. - Вы можаце сказаць: Зяленскі столькі разоў Пуціну прапаноўваў тое ці іншае. З боку Уладзіміра гэта сама меней балбатня. Ён проста нявопытны чалавек".

Аляксандр Лукашэнка ўпэўнены, што расійскі Прэзідэнт не супраць таго, каб сесці за стол перагавораў. "Пуцін дакладна ад гэтага не адмаўляецца, на ўсіх перагаворах мы гаворым пра Украіну. Ён гатовы, - адзначыў беларускі лідар. - Але каб сесці за стол перагавораў, патрэбны перыяд падрыхтоўкі. Ён невялікі, таму што вострыя пытанні. Гэта не год і не паўтара, не трэба чакаць, як у Белым доме, прыёму паўгода. Але не трэба рабіць крокі, якія цябе адводзяць ад гэтых перагавораў".

У якасці прыкладу ён прывёў падпісаны нядаўна закон аб карэнных народах Украіны. "Тое, што вы закон прынялі - карэнныя або некарэнныя, ён што, неабходны быў сёння? Не. Зыходзячы з майго вопыту, скажу: калі ён неабходны, прыміце вы яго пасля размовы з Пуціным. Але навошта вы робіце крокі ў процілеглым напрамку, заяўляючы адно, а робячы іншае?" - задаўся пытаннем Прэзідэнт.

Аляксандр Лукашэнка лічыць, што трэба сесці за стол і дамовіцца, пры гэтым Украіне неабходна раздзяляць пытанне Данбаса і Крыма. "Давайце раздзелім Данбас і Крым. Гэта дзве розныя гісторыі", - сказаў ён.

Гаворачы пра данбаскае пытанне, беларускі Прэзідэнт заўважыў, што Зяленскаму як Кіраўніку дзяржавы варта было б яго вырашаць. "Так, нехта так думае, нехта - гэтак. Але як толькі Данбас будзе ўкраінскім, усе будуць думаць аднолькава: ты вярнуў тэрыторыю, ты выратаваў людзей. Дзеля гэтай добрай зямлі трэба размаўляць", - упэўнены ён.

Аляксандр Лукашэнка таксама нагадаў, як вяліся перагаворы па мінскіх пагадненнях. У той дзень у беларускай сталіцы былі прадстаўнікі самаабвешчаных рэспублік ДНР і ЛНР. "Пуцін да падпісання падагульняючага дакумента паклікаў прадстаўнікоў ЛНР і ДНР (служба бяспекі мая іх прывезла). І Парашэнка гэта ведаў, што яны прысутнічаюць, - расказаў Кіраўнік дзяржавы. - І калі Пуцін сказаў: я гатовы падпісаць, але я гэта не зраблю, пакуль прадстаўнікі (самаабвешчаных рэспублік. - Заўвага) не пацвердзяць. І Парашэнка згадзіўся. Ён павінен быў тады, калі не прымае сепаратыстаў, сказаць: не, я нічога падпісваць не буду".

"Але вы ж падпісалі. Калі б Парашэнка махнуў рукой і паляцеў - не было б мінскіх пагадненняў", - дадаў Прэзідэнт.

Уладзіміру Зяленскаму варта выконваць тое, што ён абяцаў у час перадвыбарнай кампаніі, упэўнены беларускі лідар. "Многае паабяцаў: вайны не будзе і іншае. Дык памры, але зрабі. Сядзь у верталёт і ляці ў Данецк, Луганск", - сказаў ён. "Калі б Валодзя Зяленскі туды прыляцеў, і ва Украіне апладзіравалі б, і на Данбасе, і ў Луганску. І гэтым самым ён паставіў бы і мяне, і Прэзідэнта Расіі, каго хочаце ў такое становішча, што нельга было б адмовіцца і рухацца насустрач. Таму што гэта быў бы крок. А вам не даюць гэта зрабіць, мне здаецца. І не дадуць", - лічыць Аляксандр Лукашэнка.

Ён таксама заўважыў, што ў Данбасе трэба было правесці мясцовыя выбары.

Паводле слоў Аляксандра Лукашэнкі, былы Прэзідэнт Украіны Пётр Парашэнка праваліў мінскія дамоўленасці, таму што быў кіруемы звонку. "Ён іх не выканаў. А ў Пуціна козыр жалезабетонны: ты падпісаў - выконвай. А ён не выканаў. І ўжо не будзе выконваць. І Зяленскі - дарэмна... У яго быў шанц. Ён мог стаць міратворцам. Пуцін вельмі добра ўспрыняў выбары новага Прэзідэнта", - расказаў беларускі лідар.

Тады, як успамінае Аляксандр Лукашэнка, давер Уладзіміра Пуціна да Уладзіміра Зяленскага выклікаў у яго здзіўленне, паколькі яшчэ не было зразумела, якім Прэзідэнтам стане нававыбраны кіраўнік Украіны. "Ён гаварыў: "Ён іншы". Гэта значыць, Пуцін добра ўспрымаў гэтага чалавека і гатовы быў з ім размаўляць. Што адбылося потым? Чаму, дэкларуючы да гэтага часу перагаворы, ён рабіў у адваротным напрамку крокі? Вось трэба адказаць на гэта пытанне", - сказаў Прэзідэнт Беларусі. Ён лічыць, што на час перагавораў трэба "вывесці за дужкі" пачатак тых падзей і перайсці да абмеркавання таго, што можа прывесці да выніку. Гэта якраз дыпламатычна.

Сам Кіраўнік беларускай дзяржавы пацвердзіў, што, як і раней, гатовы пры неабходнасці садзейнічаць гэтаму працэсу, хоць і не любіць пасрэдніцтва. "Гатовы рабіць усё, толькі б некалькім тысячам або нават сотням людзей у маёй роднай, блізкай Украіне стала лепш", - запэўніў ён.

Беларусь не збіраецца ўводзіць санкцыі ў адносінах да Украіны, заявіў Кіраўнік дзяржавы, адказваючы на пытанне ўкраінскага журналіста Паўла Зялінскага.

Паводле слоў Прэзідэнта, калі было б такое жаданне, то сумесна з Расіяй можна было б "паставіць на калені" на працягу сутак. У прыватнасці, спыніць пастаўкі гаруча-змазачных матэрыялаў. "І заўтра на вілах павыносілі б і Зяленскага, і ўсіх астатніх. Таму што 35% - мы, 35-40% - Расія пастаўляе паліва ва Украіну", - аргументаваў беларускі лідар.

Па электрычнасці ў Беларусі, паводле яго слоў, ёсць рэзервовыя магутнасці. Краіна ў самых розных сферах пачынае актыўна пераходзіць на электразабеспячэнне. "Пачынаючы ад жылля, электрамабіляў і гэтак далей. Мы будуем электрычныя дамы - мы іх так называем. Там усё на электраэнергіі. І затраты на абслугоўванне эксперыментальных дамоў, жыльцы гаварылі, нават крыху меншыя, чым на прыродным газе", - расказаў аб дасягненнях у галіне Аляксандр Лукашэнка. Нават з улікам усіх перспектыў выкарыстання электраэнергіі магутнасці АЭС дазваляюць мець яшчэ лішак электраэнергіі, які можа атрымаць і Украіна.

"Але вы так паводзіце сябе, выбачайце мне, крыху подленька", - дадаў Прэзідэнт Беларусі, адзначаючы, што ўкраінскі бок звяртаецца да куплі беларускай электраэнергіі або паліва, калі яму патрэбна, але пры гэтым крытыкуе нашу дзяржаву.

"Мы не будзем страляць сабе гэтым самым у нагу, таму што гэта і для нас будзе балюча. Амаль $6 млрд тавараабарот - значны. І для вас выгадна, і для нас. Але вы паводзіце сябе часам вельмі нядобра", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.

Прыгадаў ён і "антыдэмпінгавыя разборы" па газасілікаце, іншых будматэрыялах. "Не трэба так рабіць. Гэта ж эканоміка, а не палітыка, - сказаў Прэзідэнт. - Таму вам не варта сябе так паводзіць і бразгаць санкцыйнай зброяй, таму што вы самі вельмі залежныя".

"Менш за ўсё, каго вы павінны баяцца - гэта беларусаў. Мы ніколі не зробім гадасць у адносінах да Украіны, калі вы першымі не ступіце са зброяй на нашу зямлю, - падкрэсліў беларускі лідар. - Украінцы - працавітыя, прыгожыя людзі. Мы гатовы з вамі размаўляць, мы гатовы з вамі дамаўляцца".

Кіраўнік дзяржавы таксама звярнуў увагу, што ва Украіне, Літве, Латвіі і Расіі дзейнічаюць беларускія санаторыі. "Я ў іх грошы ўкладваў для таго, каб туды ехалі людзі - мясцовыя, нашы. У нас вялікая колькасць турыстаў, - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Вы закрылі авіязносіны ў Адэсу - каму вы горш зрабілі? Нашы пераарыентаваліся на Краснадарскі край, лятаюць у Турцыю - "Белавія" робіць нямнога дугу. Турцыю мы не закрывалі, а маглі б наогул  не прымаць самалёты праз Украіну. Але яны лятаюць. Як вы мне прапануеце дастаўляць людзей на адпачынак? У нас іншага шляху няма - толькі праз Расію. Польшча нам таксама забараніла. Таму не трэба мне цяпер ставіць умовы. Вы зрабілі ўсё і праклалі мне маршрут у Крым".

Журналістка Ксенія Лебедзева, звяртаючыся да Кіраўніка дзяржавы, перадала яму просьбу, якую часта чула, рыхтуючы тэлевізійныя сюжэты ў розных рэгіёнах Беларусі, ад тых, хто пераехаў з Украіны: аб магчымасці спрашчэння працэдуры атрымання грамадзянства і пасведчання на права жыхарства.

"Да канца года ўсе павінны атрымаць грамадзянства. Толькі выпрацуйце сістэму, каб гэтыя людзі маглі напісаць нам заяву", - адрэагаваў на пытанне Прэзідэнт. На яго думку, чыноўнікі "бяздарна ўпусцілі гэта пытанне".

Кіраўнік дзяржавы нагадаў, што ў разгар канфлікту ва Украіне Беларусь прыняла ў сябе тысячы перасяленцаў, якія пакідалі радзіму, ратуючыся ад вайны. "Тыя ўкраінцы тады выехалі за кавалкам хлеба. 150 тысяч, некаторыя кажуць - 160 тысяч (перасяленцаў з Украіны ў Беларусі. - Заўвага) было зарэгістравана. І я ўсім украінцам сваім Указам (хоць было неадназначнае меркаванне) прадаставіў аднолькавыя правы з беларусамі - школа, дзіцячы сад (у нас сацыяльны пакет істотны) бясплатна, за кошт бюджэту, - адзначыў Аляксандр Лукашэнка. - Яны ўжо аселыя тут, маюць дом, крыніцу заработку, іх дзеці вучацца ў школе і, галоўнае, яны ўмеюць цаніць мірную і свабодную краіну". Што датычыцца тых, хто пераязджаў у Беларусь пасля ўрэгулявання ўкраінскага крызісу, то пытанні іх статусу будуць вызначацца персанальна.

"Нельга азмрочваць нашы адносіны рознымі фэйкамі і гадасцю", - падкрэсліў беларускі лідар. І прывёў у якасці прыкладу распаўсюджвання недакладнай інфармацыі гісторыю з кіраўніком "Беларускага дома ва Украіне" Віталем Шышовым, знойдзеным павешаным, і абвінавачанні, якія гучаць, нібыта ў дачыненні Беларусі да гэтага. "Хто ён такі для мяне і для Беларусі наогул? Добра я, Прэзідэнт, мог бы яго не ведаць, але я ўпэўнены, што ў гэтай зале толькі тры-чатыры чалавекі яго і ведалі. Ён для нас быў проста ніхто. Які вар'ят у Беларусі возьме і пойдзе яго там павесіць, акрамя як калі разборкі нейкія? Ну навошта? Элементарна: павесілі аднаго, заўтра будзе такі ж другі, - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Навошта ва Украіне раздуваць усё гэта?"

Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў, што трэба не пладзіць фэйкі і надуманыя абвінавачванні, а перш за ўсё ўкраінскім уладам трэба заняцца аб'ектыўным расследаваннем і высвятленнем усіх абставін здарэння з Шышовым. "Ён знаходзіўся ва Украіне і яго падтрымлівалі спецслужбы Украіны. Вы ж ведаеце, чым яны займаліся. Ён быў на вашай тэрыторыі. Ён павесіўся або яго павесілі на вашай тэрыторыі. Вы, калі ласка, займайцеся і дайце нам адказ: хто, як павесіў грамадзяніна Беларусі?" - падкрэсліў Прэзідэнт. Паводле яго слоў, нават у амерыканскіх СМІ Украіну раскрытыкавалі за такі падыход.

"Мы ж не ўскладнялі вакол гэтага абстаноўку. Не, пачалі ўкідваць гэта (размова пра ўкіды ў СМІ па абвінавачванні Беларусі ў дачыненні да гібелі Шышова. - Заўвага), аж да высокага ўзроўню людзей пачалі ківаць на Беларусь, - адзначыў Аляксандр Лукашэнка. - Трэба разбірацца. А калі вы нас папракнулі - факты на стол".

"У нас хапае з кім трэба разбірацца і без Шышова. Але мы ні на кога яшчэ пакуль пальцам не паказалі. Вы што думаеце, калі яны на Азаронка пайшлі, мы не маглі іх усіх перастраляць? Элементарна. І ніхто не паказаў бы на нас пальцам. Гэта бандыты, яны хацелі забіць чалавека. Але я загадаў жывымі іх браць і з імі разбірацца", - дадаў беларускі лідар. Ён таксама ўспомніў пра нераскрытае дагэтуль ва Украіне забойства журналіста Паўла Шарамета. "Колькі гадоў мінула? Абвінавацілі тады Расію. Ну і дзе вынікі? Чаму няма вынікаў?" - сказаў Прэзідэнт.

Кіраўнік дзяржавы таксама палічыў магчымым правесці паралелі з затрыманнем у Беларусі Рамана Пратасевіча. "Я сёння не рады, што ён апынуўся ў Беларусі. Мне было б прасцей, каб ён быў у Польшчы або Літве. Чаму? Таму што яны яго заказалі, - канстатаваў беларускі лідар. - І мне трэба яго цяпер абараняць. Таму што не дай бог здарылася б што з Пратасевічам, як з Шышовым, - крыць няма чым, злачынства на тэрыторыі Беларусі".

Вяртаючыся да тэматыкі двухбаковых адносін з Украінай, Аляксандр Лукашэнка заявіў: "Палітычныя адносіны на вельмі нізкім узроўні і чырвоная рыса пяройдзена тады, калі Еўрасаюз яшчэ не спыніў авіязносіны з намі, а Украіна гэта зрабіла. За што? Няўжо да такой агіднасці можна дайсці, каб, выбачайце мне, "пахерыць" усё, што было дагэтуль, усё тое, што мы рабілі і зрабілі для Украіны?"

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што заўсёды падтрымліваў Украіну і ўкраінскія ўлады і нават разумее, чаму яны, каб дагадзіць Захаду, робяць недружалюбныя крокі ў адносінах да Беларусі. "Добра, пабег за Захадам (Прэзідэнт Украіны Уладзімір Зяленскі. - Заўвага), плюнуў на ўсё, але навошта ты баевікоў рыхтуеш на тэрыторыі Украіны і зброю закідваеш да нас сюды? Зброя ж ідзе ў асноўным з Украіны. Цяпер мы, вядома, закрылі намёртва гэту граніцу. Навошта вы гэта робіце, бо народы - гэта ж суседзі, гэта ж родныя людзі?" - падкрэсліў Прэзідэнт.

Кіраўнік дзяржавы звярнуў увагу, што ў беларускіх СМІ неаднаразова паказвалася, як з Украіны ў Беларусь перакідваюць узрыўчатку і боепрыпасы. "Наш Старшыня Камітэта дзяржаўнай бяспекі вельмі дакладна сказаў: мы бачым, хто з сілавікоў і афіцыйных органаў улады ва Украіне гэта арганізоўвае", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.

У час сустрэчы ў Палацы Незалежнасці была закранута і тэма ўзаемаадносін з Літвой і Польшчай. Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў, што Беларусь і Літва заўсёды жылі і будуць жыць як суседзі - мірна і дружна. "Але калі - залежыць сёння ад нас. Нядаўна такі "брудны прамень" прамільгнуў - няхай Лукашэнка зробіць тое і тое, і тады мы будзем пра нешта гаварыць. Вы мне ўмовы не стаўце. Вы не маеце на гэта права. Я ні год і ні пяць гадоў на чале ўлады. Я не хаваў у Беларусі ні баевікоў, ні апазіцыянераў - яны таксама ў вас у Літве ёсць - я ніколі гэтага не рабіў. Я не рабіў недружалюбных крокаў у адносінах да Літвы", - сказаў Аляксандр Лукашэнка. 

"Калі вы хочаце, давайце пачнём на нейкім узроўні весці дыялог. Але без усякіх папярэдніх умоў. Таму што Беларусь не заслугоўвае вось такой размовы", - заявіў беларускі лідар.

"Пачалі круціць-вярцець. Стрэлілі сабе ў нагу. А цяпер хочуць закрыць нам парты для таго, каб грузіць хімічныя калійныя ўгнаенні", - сказаў Прэзідэнт.

Аляксандр Лукашэнка заявіў, што ў такім выпадку Беларусь перанакіруе патокі ў іншыя парты - на тэрыторыі Расіі. "Слухайце, мы паставім гэтыя аб'ёмы. У Мурманску загрузім. Гэта не пытанне. І па паўночным марскім шляху найкарацейшым шляхам паставім у Кітай. Гэта наш асноўны рынак. І ў Індыю - паўднёвы ўсход, - адзначыў беларускі лідар. - Пакуль мы не загналі адзін аднаго ў вугал, выходзіць з гэтай сітуацыі трэба цяпер. Але мяч на тым баку".

Кіраўнік дзяржавы расказаў, як беларускія пагранічнікі на граніцы з Літвой выратавалі інсуліназалежнага мігранта.

Як удакладніў Старшыня Дзяржпагранкамітэта Анатоль Лапо, полацкія пагранічнікі зафіксавалі спробу агрэсіўнага выдварэння мігрантаў літоўскімі сілавікамі на тэрыторыю Беларусі. "Адзін падае непасрэдна на граніцы. Ён паказвае на жывот і гаворыць "інсулін", - расказаў ён.

На дапамогу чалавеку, якому была тэрмінова патрэбна дапамога, прыйшлі менавіта беларускія пагранічнікі.

"Ён упаў непасрэдна на рысу, на лінію граніцы. Ногі ў Літве, а галава ў Беларусі. І што рабіць? Патавая сітуацыя. Граніцу нельга парушаць. Але ён (Лапо. - Заўвага) малайчына, прыняў рашэнне. Пагранічнікам аддаў каманду - пайсці на граніцу і выцягнуць гэтага хлопца. Дзесяць мінут і ён загінуў бы. Зрабілі ўкол, - адзначыў Прэзідэнт. - Гэта ж нягоднікі. Чалавек памірае. Вось ён ляжыць на граніцы. Мы не можам падысці таму, што ён адтуль бяжыць. Мы не можам парушыць граніцу. Добра, што літоўцы нам не прад'явілі прэтэнзій, што мы парушылі граніцу. Мы не пераходзілі граніцу. Мы ўзялі яго за рукі, выцягнулі і ў бальніцу адвезлі. Гэта што такое, калі ў цябе на вачах памірае чалавек і просіць дапамогі? І вы нас у нечым папракаеце? Добра, папракайце. Вы аблудныя, як тыя нашы пратэстуны. Але вы ж тут бачыце, што адбываецца. Вы - праваабаронцы. Вы чаму не абараняеце гэтых людзей?"

"Яны спецыяльна на граніцы праводзяць гэтыя акцыі. Яны выпрабоўваюць маё цярпенне і штурхаюць мяне на дзеянні ў адказ. Мы пакуль церпім. Вы ж бачылі, як яны машыну паставілі, пагранічныя мігалкі ўключылі і гоняць сюды людзей. А нашы хлопцы стаяць з гэтага боку - яны за парушэнне дзяржаўнай граніцы па нашых законах павінны зрабіць папярэджанне голасам, стрэл уверх, астатняе - на паражэнне", - сказаў Аляксандр Лукашэнка. 

"Яшчэ раз паўтараю: давайце сядзем, возьмем галаву ў рукі і падумаем, як выходзіць з гэтага становішча", - падкрэсліў беларускі лідар.

Адказваючы на пытанне журналісткі польскай газеты, што гатовы Аляксандр Лукашэнка зрабіць для паляпшэння беларуска-польскіх адносін, Прэзідэнт сказаў: "Я ўсё рабіў, каб у нас былі добрыя адносіны з Польшчай. Вы вырашылі, што будзе па-іншаму, узялі пад казырок і ўсё, што вам ЦРУ сказала, вы зрабілі. Таму вы думайце, што рабіць. Я гатовы на ўсё, я маю на ўвазе на любыя размовы, і яны ідуць".

Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што нават цяпер прадаўжаюцца кантакты з прадстаўнікамі Польшчы на розных узроўнях, у прыватнасці, абмяркоўваюцца пытанні гуманітарнага характару. "Мы негалосна гэты дыялог вядзём. І мы бачым, што кіраўніцтва Польшчы зразумела, у якое балота яны ўлезлі, ну і мы там з імі сядзім. Паколькі мы, напэўна, не зусім бязглуздыя людзі - і палякі, і беларусы - нам трэба выбудоўваць нармальныя адносіны", - падкрэсліў Прэзідэнт.

Паводле яго слоў, ёсць прыклады, калі прадстаўнікі Польшчы выбудоўваюць паспяховы бізнес у Беларусі і гатовы прадаўжаць сваю справу, укладваць інвестыцыі. "Чаго мы будзем з бізнесам ваяваць або з палякамі? Навошта? Гэта ж нармальныя людзі, з якімі нам жыць", - канстатаваў беларускі лідар.

У той жа час ён звярнуў увагу на крывадушныя заявы асобных польскіх палітыкаў і ў прыватнасці Анджэя Дуды, які азадачыўся рэзультатамі выбараў у Беларусі, хоць сам прыйшоў да ўлады з мінімальнай разбежкай пры падліку галасоў. "Не вам лезці ў наш агарод! Ну сказалі два словы і хопіць, разумеючы, што нам жа жыць разам. І там, у Амерыцы, ацэняць (усё ж такі два словы сказалі), і тут не будуць супраць вас. Трэба ж гібкую палітыку праводзіць. Лёс наш такі - і Польшча, і мы знаходзімся ў цэнтры Еўропы, на перакрыжаванні многіх інтарэсаў. Не, палезлі ў бутэльку. Чаго вы лезеце? Што вы нас на калені паставіце? Ніколі ў жыцці. Таму давайце шукаць нармальныя адносіны. І яны ведаюць, што трэба", - заявіў Кіраўнік дзяржавы.

Аднак шлях да дыялогу праз выстаўленне папярэдніх умоў немагчымы, упэўнены Прэзідэнт. "Не тая сітуацыя, каб мне выстаўляць нейкія ўмовы, - падкрэсліў ён. - Знойдзем мы агульную мову, таму што нам ад гэтага нікуды не дзецца".

Удзельнікам "Вялікай размовы" былі цікавы перспектывы развіцця супрацоўніцтва з Расіяй.

"Мы ніколі не былі супраць вельмі цеснага саюза, але вы нас заўсёды трымалі на адлегласці і цяпер вы трымаеце нас на адлегласці. У Расіі больш нікога няма, можа, вам не падабаецца гэта, але факт ёсць факт. І нават цяпер у час пандэміі, хоць вы і закрыліся ад нас, мы ад вас не закрываліся", - адзначыў Прэзідэнт.

"Аснова любога саюза - гэта аднолькавыя ўмовы, раўнапраўе", - падкрэсліў беларускі лідар. Ён адзначыў, што для людзей - звычайных грамадзян дзвюх краін - раўнапраўе ў многім забяспечана. "Але як можна інтэгравацца і рабіць крокі, калі ў вас цэны на прыродны газ у два-тры разы ніжэйшыя, чым у Беларусь", - звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка.

"Намёкі ад некаторых асоб ідуць, каб разбурыць гэту інтэграцыю, каб нас адштурхнуць ад Расіі з намёкам на тое, што інтэграцыю яны разумеюць як уваходжанне Беларусі ў склад Расіі. Вы для нас - родныя людзі, я заўсёды праводзіў гэту палітыку. Пры гэтым мы суверэнныя і незалежныя дзяржавы, нашы людзі вельмі цэняць тое, што праз шмат стагоддзяў мы сталі суверэннымі і незалежнымі. І калі я чую гэтыя намёкі, што Беларусь увойдзе ў склад Расіі, я думаю, а ці патрэбны Расіі яшчэ адзін галаўны боль? Не, і Прэзідэнт Расіі так гэта і разумее", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Кіраўнік дзяржавы лічыць, каб развіваць інтэграцыю, асабліва ў сферы эканомікі, "не трэба таго, каб кагосьці ўзяць і ўключыць у склад".

"Гаворачы аб інтэграцыі, мы павінны добра разумець - любая інтэграцыя магчыма, але без страты дзяржаўнасці і суверэнітэту. У нас было каля 30 дарожных карт. З Уладзімірам Пуціным адразу выключылі тую, якая мела палітычны падтэкст. Гэта была прапанова Уладзіміра Уладзіміравіча. Ён сказаў: "Слухайце, калі мы ўвесь час на яе натыкаемся, калі мы не можам вырашыць - давайце яе адкладзём або наогул выкінем". Я яго падтрымаў. Сказаў, мы нічога не страцім, таму што ў нас не нацыянальныя, а сумесныя ведамасныя органы. Напрыклад, сумесная калегія Міністэрства прамысловасці Расіі і Беларусі, сумесная калегія Мінабароны Беларусі і Расіі і іншыя - і яны працуюць. І я задаю пры ўсіх пытанне на перагаворах - а якія пытанні мы не вырашылі? Усе пытанні вырашаны", - падкрэсліў беларускі лідар.

"У нас у Беларусі ніхто супраць саюза з Расіяй не выступаў, акрамя некаторых асоб", - падагульніў Прэзідэнт.

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што падзеі мінулага года многае паказалі і падштурхнулі Беларусь і Расію да больш актыўнага супрацоўніцтва.

"Не было б шчасця, ды няшчасце дапамагло, - сказаў Кіраўнік дзяржавы. - Мы засталіся ўдзвюх - Беларусь і Расія. Таму што ўдар адтуль наносіўся праз Беларусь, як заўсёды было, у сэрца Расіі. Мы імгненна зразумелі, што ад нас хочуць. Уладзімір Уладзіміравіч прапанаваў дапамогу, але я тады адмовіўся. Сказаў, што пакуль спраўляюся і спраўлюся. Але папрасіў на ўсялякі выпадак стварыць рэзерв з тысячы чалавек. Наўрад ці яны вырашылі б якую-небудзь задачу, таму што разам з гэтым у мяне ў рэзерве была цэлая армія. І я не завагаўся б, увёў бы яе ў дзеянне, калі б убачыў, што яны не проста перайшлі чырвоную рысу, а ўжо забраліся далёка за яе. Але мы справіліся. Рэзерв быў расфарміраваны і адпраўлены ў месцы нясення службы".

Як адзначыў Аляксандр Лукашэнка, ні адны краіны не маюць такога ўзаемадзеяння, як Беларусь і Расія, таму дзяржавы без вялікіх намаганняў змогуць сумесна пераадолець любыя санкцыі, што ўводзяцца супраць іх. "Нам не трэба перажываць. Мы дзве самадастатковыя краіны. Маючы наш вопыт, нам нават шмат грошай не трэба, каб аднавіць разбуранае і забяспечыць людзей усім неабходным. Раней, напрыклад, жанчыны стаялі ў чарзе за пачкам парашку, мы разам за адзін год змаглі ўзвесці дзясятак прадпрыемстваў, якія яго вырабляюць. Свой народ не маглі забяспечыць прадуктамі харчавання, а іншым дапамагалі. Мы атрымаем вопыт з памылак. Што датычыцца санкцый - гэта заўсёды магчымасці. Не хочаце нам нешта паўстаўляць, атрымлівайце эмбарга. А мы абыдземся. У нас гіганцкая тэрыторыя, велізарны вопыт і ёсць усё, каб пераараць зямлю, пасеяць, убраць і накарміць людзей", - сказаў беларускі лідар.

Паводле слоў Кіраўніка дзяржавы, так званыя інтэграцыйныя карты былі перафармаціраваны ў саюзныя праграмы. Усяго іх 28. І засталося нявырашаным адно пытанне.

"Калі мы ў саюзе, калі бачым перспектыву, трэба выраўноўваць цэны і там, і тут. Або, як у вас прынята гаварыць, у свабоднае плаванне адпусціць. Захацелі - мы купілі там прыродны газ, дапусцім, у "Газпрама". Няма ў "Газпрама"? У іншай кампаніі - у вас іх шмат, якія здабываюць прыродны газ. Гэта значыць, свабодны павінен быць гандаль гэтым таварам. Адсюль будуць цэны. Мы не просім нізкіх цэн. Мы роўных цэн хочам", - падкрэсліў беларускі лідар.

Ён нагадаў, што адзіная эканамічная прастора, якую выбудоўваюць Беларусь і Расія, прадугледжвае роўныя ўмовы для ўсіх суб'ектаў гаспадарання, прадпрыемстваў і людзей. Рыначныя ўмовы. "Мы згодныя на рыначныя ўмовы, але ўмовы павінны быць роўныя. Мы дамовіліся з Прэзідэнтам Расіі, што мы пераадолеем усялякія бар'еры і выраўняем гэтыя ўмовы", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.

"Мне хацелася б спадзявацца, аб чым мы з Прэзідэнтам (Пуціным. - Заўвага) дамаўляліся, што ў гэтым годзе, у канцы года, адбудзецца Вышэйшы дзяржаўны савет Саюзнай дзяржавы. І ён павінен быць этапны, там мы павінны прыняць вельмі сур'ёзныя рашэнні. Думаю, калі там расіяне ўжо вельмі пабаяцца па газе зрабіць які-небудзь крок па выраўноўванні ўмоў, мы гэтыя 28 саюзных праграм (карты былі перапрацаваны) прымем. Гэта будзе каласальны крок наперад", - сказаў Кіраўнік беларускай дзяржавы.

Адказваючы на пытанне аб гарызонтах стратэгічнага планавання, Аляксандр Лукашэнка з акцэнтам на Расію заўважыў, што адпаведныя планы ёсць і ў эканоміцы, і ў ваенна-палітычнай сферы. "Возьмем ваенна-палітычную сферу. У нас вельмі далёка ўсё спланавана, і я нават не бачу гэтых гарызонтаў у плане стварэння сумеснай беларуска-расійскай арміі, назавём яе так", - сказаў ён.

Паглыбляючыся, ён прывёў прыклад: у выпадку агрэсіі ў адносінах да Саюзнай дзяржавы беларуская армія першай уступае ў вайну, а затым пэўныя часці адразу ж другім эшалонам яе падмацоўваюць. "Гэта значыць, тут у нас на прыкладзе ваенна-палітычнай галіны спланавана, як нам здаецца, назаўсёды, наколькі гэта можна бачыць. І на "Захадзе-2021" мы асобныя пытанні будзем адпрацоўваць. Гэта таксама не сакрэт", - дадаў Кіраўнік дзяржавы.

Што датычыцца эканомікі, беларускі бок настойвае на поўнай кааперацыі, у прыватнасці ў сферы рамонту і абслугоўвання авіятэхнікі. "Напрыклад, нядаўна вы на крыло паставілі МС-21 (новы пасажырскі самалёт. - Заўвага), - сказаў Кіраўнік дзяржавы. - Для велізарнай Расіі гэта перспектыўны самалёт, а значыць, нам велізарны пласт работы: іх трэба абслугоўваць, рамантаваць, вырабляць запчасткі і г.д. Таму што ў ім вялікі імпартны складнік. Мы можам кавалак замясціць у гэтым самалёце", - сказаў ён.

Разам з тым, заўважыў Аляксандр Лукашэнка, кааперацыя павінна грунтавацца на ўзаемавыгадных і паважлівых умовах. "Не так, як нам прапаноўвалі: МАЗ уключайце ў склад КАМАЗа. Не, мы на гэта не пойдзем. Нібыта вы ведзяце перагаворы з немцамі і амерыканцамі", - адзначыў Кіраўнік дзяржавы, дадаўшы, што ў Беларусі захаваны і навука, і вытворчасць, таму краіна можа быць карыснай для Расіі па многіх напрамках.

Прэзідэнт адзначыў наяўнасць зрухаў у пытанні кампенсацыі Беларусі ад расійскага падатковага манеўру ў нафтавай сферы. "Падатковы манеўр трэба падлічыць і кампенсаваць, калі будзе такое рашэнне. Але зрухі ў гэтым напрамку ёсць. З нашага боку таксама былі абавязацельствы, мы іх выканалі і зрабілі першы крок. Гэта ў памеры каля 50%, - сказаў беларускі лідар. - Мы не хочам нейкую суму, мы хочам, каб нашы прадпрыемствы па нафтаперапрацоўцы (а гэта іх датычыцца) былі ў роўных умовах з расійскімі хаця б у гэтым плане". Бо ад увядзення гэтага падатковага манеўру ва ўроне застаюцца толькі беларускія прадпрыемствы, якія перапрацоўваюць расійскую нафту.

Аляксандр Лукашэнка таксама раслумачыў, у якім выпадку ў краіне могуць быць размешчаны расійскія войскі.

"Калі будзе патрэбна, тут не проста будзе база. Тут усе Узброеныя Сілы Расійскай Федэрацыі будуць размешчаны. Пры якіх умовах - у выпадку небяспекі развязвання новай сусветнай вайны", - заявіў беларускі лідар.

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што ў краінах ЕС і празаходніх дзяржавах размяшчаюцца шматлікія базы НАТА, на некаторых размешчана ядзерная зброя. У выпадку хоць невялікай пагрозы яны будуць прыведзены ў баявую гатоўнасць. Аднак, калі размова заходзіць аб размяшчэнні расійскіх ваенных баз у Беларусі, Захад пачынае нервавацца. "Вы чаго перажываеце, што ў нас будзе размешчана расійская база? Яна тут не патрэбна, мы з Прэзідэнтам (Уладзімірам Пуціным. - Заўвага) даўно вызначыліся. Вы чаго перажываеце, калі ў вас база на базе сядзіць і гэтай базай паганяе, ядзернай зброяй бразгаеце? Вы нам нейкія ўмовы ставіце? Вы спачатку ў сябе разбярыцеся", - падкрэсліў Прэзідэнт.

Кіраўнік дзяржавы звярнуў увагу, што на гэтым этапе размяшчаць у Беларусі расійскія базы нявыгадна ні Расіі, ні Беларусі, у гэтым няма абсалютна ніякага сэнсу. "Ніколі Расія сюды не перамесціць тым больш ядзерныя боегалоўкі: яны будуць непасрэдна пад абстрэлам з тэрыторыі Польшчы і Літвы", - растлумачыў Аляксандр Лукашэнка.

"Але трэба - усе Узброеныя Сілы будуць тут, таму што Беларусь для Расіі не чужая зямля, хто б ні быў тут Прэзідэнтам. І чужой не будзе", - перакананы беларускі лідар.

"Мы вядзём дыялог з Расіяй, каб С-400 былі пастаўлены ў Беларусь. Перад Прэзідэнтам Расіі Уладзімірам Пуціным пастаўлена пытанне, каб набыць іх па зводнай цане, у крэдыт. Хоць і С-300 - добрыя комплексы, родныя, і мы навучыліся іх мадэрнізаваць, аднаўляць. Аднак С-400 у нас выклікае вялікую цікавасць. Упэўнены, што мы гэтыя комплексы атрымаем", - сказаў Кіраўнік дзяржавы. 

Ён назваў таксама крыніцу сродкаў, якія плануецца накіраваць на набыццё ЗРС С-400. Размова пра частку сэканомленых пры рэалізацыі праекта БелАЭС сродкаў. 

Развіваючы тэму ўмацавання парку ваенна-тэхнічнага абсталявання, Аляксандр Лукашэнка адзначыў: "У свой час мы зрабілі стаўку на зенітны ракетны комплекс "Тор-М2" - гэта добрая зброя. Мы ўмеем не проста ёй карыстацца, але і мадэрнізаваць, аднаўляць і рамантаваць, бо ўсё з часам зношваецца. У нас ёсць адпаведная тэхніка, завод па рамонце бранятэхнікі, некалькі прыватных прадпрыемстваў".

"ФСБ і КДБ працуюць у вельмі цесным кантакце. Многае мы ў вас бяром, нечаму вы навучыліся ў нас, - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Мы супрацоўнічаем, вучымся. У нас вельмі шмат агульных задач. Дапамагаем адзін аднаму. Матэрыяльна ў асноўным ФСБ нам дапамагае, ніколі ні ў чым не адмаўляюць. Ну і мы, вядома, калі ў нас ёсць магчымасць, а яна ёсць. У нас прамы кантакт з Прэзідэнтам Пуціным па абмене інфармацыяй - з рук у рукі. Чалавек вязе пісьмо - аддае непасрэдна ў рукі. І ў сувязі з гэтым ФСБ і ведамства Нарышкіна (Служба знешняй разведкі РФ. - Заўвага) адкрыта мне ў вочы кажуць пра высокі прафесіяналізм нашых спецслужбаў, і не толькі Камітэта дзяржбяспекі. І дзякуюць за дапамогу і падтрымку".

Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што ФСБ і КДБ не могуць раз'яднана дзейнічаць па многіх напрамках.

"Што датычыцца Камітэта дзяржбяспекі, я таксама аб гэтым гаварыў. Ведаеце, мы ў плане мінулага года да выбараў, нават у 2019 годзе, не проста прашлёпалі некаторыя пытанні. Мы проста ім не надалі ніякага значэння і ўвагі не ўдзялялі. Чаму? Таму што здавалася - ну як? У Беларусі няма той асновы, каб адбылося тое, што адбылося ў жніўні. Яе сапраўды не было. Але ўсё аказалася ў элементарным. І, вядома, асновай гэтага былі затуманеныя гэтай пандэміяй мазгі. COVID быў самай галоўнай прычынай усяго, што здарылася. Закрытыя граніцы і іншае. Некаторыя засталіся без работы, асабліва якія ў Польшчу вазілі паліва, а ў Брэсце і Гродне іх было нямала. Ну і тут, у Мінску, шмат было. Таму я вінавачу ў гэтым і сябе, і Камітэт дзяржбяспекі. Тут мы былі не на вышыні", - падкрэсліў ён.

Разам з тым Аляксандр Лукашэнка ўспомніў бліскучыя аперацыі, праведзеныя апошнім часам КДБ. У тым ліку па раскрыцці нападзення на медыяперсон у Беларусі. "Вазьміце акцыю супраць расійскай базы. Мы ж яе першапачаткова вялі ад пачатку да канца. І потым яшчэ стаяла пытанне: упускаць іх ці не ўпускаць. А не, няхай ідуць туды, няхай паспрабуюць узарваць. Але цяпер не выкруцішся. Паказваюць, што прынеслі, якую ўзрыўчатку, дзе хацелі ўзарваць. Усіх узялі. І не проста на далёкіх подступах, а ў момант учынення тэракта. Таму малайцы, працуюць нядрэнна. Ёсць чаму павучыцца", - дадаў беларускі лідар.

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што не баіцца пагроз Захаду і спроб запалохаць яго міжнародным трыбуналам.

"Яны спрабуюць мяне запалохаць або рэальна падвесці да міжнароднага трыбунала, каб я пахіснуўся. Я адказваю: я сваё жыццё пражыў. Я ў гэтым жыцці нешта зрабіў. Таму запалохаць мяне трыбуналам, расстрэлам... Ды марна мяне палохаць гэтым", - заявіў Аляксандр Лукашэнка.

Кіраўнік дзяржавы нагадаў, што нядаўна ім быў падпісаны Дэкрэт "на выпадак, калі". Там вызначана, што ў выпадку гібелі Прэзідэнта ўлада пераходзіць да Савета бяспекі. "Яны нас голымі рукамі ўжо не возьмуць ніколі. А тым больш у нас жорсткі ваенна-палітычны саюз з Расіяй, тут мы нідзе не адступаем ні на сантыметр, у нас няма нават ніякіх спрэчак", - заўважыў Прэзідэнт.

"Яны правільна баяцца Лукашэнку і Пуціна. Яны правільна робяць, ім трэба баяцца. Мы не з баязлівага дзясятка. Гэта не столькі наша асабістае, колькі інтарэсы народаў", - падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы.

Аляксандр Лукашэнка выказаў шкадаванне, што адзінай інфармацыйнай прасторы Саюзнай дзяржавы ўсё яшчэ не створана. "Расійскіх журналістаў я часта стаўлю ў прыклад беларусам: паглядзіце, як працуюць. Асобных журналістаў называю, асабліва РТР", - сказаў Аляксандр Лукашэнка. Разам з тым, калі Беларусь звяртаецца да Расіі з просьбай падтрымаць у СМІ, у лепшым выпадку на вядучых каналах можна пачуць "нейкую маленькую заяву".

"Няўжо расіяне не павінны падтрымаць беларусаў, падтрымаць нашу пазіцыю? - задаў Прэзідэнт рэзоннае пытанне. - Гэта ж элементарна. Недзе там дыктар для адчэпкі заяву зробіць - і ўсё. А чаму? Пра якую прастору сёння можна разважаць?"

Прабіцца на расійскія тэлеканалы няпроста: дзейнічаюць розныя зоны ўплыву, грошы. "Дайце нам магчымасць сказаць расіянам, якія мы", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

"Адзінае, што ў нас засталося ў культуры святое - "Славянскі базар". Калі расіяне яго паказалі?" - пакрытыкаваў беларускі лідар пазіцыю расійскіх ТВ-медыя. Толькі за грошы трансляцыі ідуць у начны час, не ў прайм-тайм.

Канал "БелРос", ад прадстаўніка якога паступіла пытанне, не мае таго ж уплыву, што, напрыклад, РТР. Але якімі б ні былі прагляды, трэба падтрымліваць яго і напаўняць зместам, лічыць Кіраўнік беларускай дзяржавы. "Калі вы будзеце ісці насустрач, мы гэта будзем рабіць", - паабяцаў Аляксандр Лукашэнка. Ён лічыць, што праз гэты рэсурс, які лёгка раскруціць якасным кантэнтам, можа дабівацца роўных умоў на інфармацыйным полі. Гэты канал трэба выкарыстоўваць.

"Ёсць шмат пытанняў, па якіх нам трэба працаваць. Калі супраць нас разгорнута інфармацыйная вайна, у гэтай вайне нам трэба быць разам", - падкрэсліў Прэзідэнт Беларусі.

Аляксандр Лукашэнка лічыць магчымым стварэнне Беларуссю і Расіяй агульнай базы экстрэмісцкіх сайтаў. З такой ідэяй да Прэзідэнта звярнуўся блогер Ілья Бягун. "У Расіі, як і ў Беларусі, ёсць спісы забароненых матэрыялаў, сайтаў, у тым ліку - экстрэмісцкіх. Расійская Федэрацыя - значна большая. І інфармацыйны парадак дня, які фарміруецца ў Расіі, вельмі моцна ўплывае на меркаванне людзей у адносінах да Беларусі. Мы праходзім этап фарміравання Саюзнай дзяржавы. І калі гаварыць аб парытэтных пачатках у гэтым саюзе, магчыма, было б рацыянальным прызнанне гэтых спісаў і магчымасці іх рэдактаваць. Гэта дасць дадатковы элемент кантролю над расійскім парадкам дня тых медыярэсурсаў, якія праз год пасля падзей 2020 года сталі прызнаваць экстрэмісцкімі. Але на гэта спатрэбіўся цэлы год - гэта складаны і доўгі механізм", - падкрэсліў блогер.

Як адзначыў Аляксандр Лукашэнка, гэта пытанне абмяркоўвалася з Уладзімірам Пуціным. "У гэтым напрамку складана працаваць, але тут таксама прымем рашэнні. Мы абмяркоўвалі гэта пытанне з Уладзімірам Уладзіміравічам. І яны працуюць у гэтым напрамку", - сказаў беларускі лідар.

Прэзідэнт лічыць, што ў гэтым пытанні магчыма каардынацыя, паколькі ў Беларусі і Расіі ўжо ёсць агульная база адносна тых, каму забаронены ўезд на тэрыторыю дзвюх краін. "У асноўным гэта расійскія грамадзяне. Яны на кантролі і ў нас. Чаму ў гэтым пытанні не можа быць гэтак жа?" - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.

У цэнтры ўвагі "Вялікай размовы з Прэзідэнтам" былі таксама запланаваныя змяненні ў Канстытуцыю.

Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што ў Беларусі неабходна адкрыта, сумленна правесці рэферэндум па прапанаваных змяненнях у Канстытуцыю.

"Нам утойваць няма чаго, мы павінны правесці рэферэндум адкрыта, сумленна, згодна з Канстытуцыяй", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка. 

Прэзідэнт дадаў, што канчатковы праект новай Канстытуцыі будзе папярэдне апублікаваны, каб грамадзяне змаглі азнаёміцца ??з прапанаванымі змяненнямі. "Можа, нам давядзецца нешта папраўляць яшчэ пасля таго, як яна будзе вынесена на ўсенароднае абмеркаванне да рэферэндуму. Выправім. Усё зробім дэмакратычна, каб камар носа не падтачыў", - заявіў беларускі лідар.

У час сустрэчы Аляксандр Лукашэнка адказаў на прапанову зрабіць нацыянальнае заканадаўства прыярытэтней за міжнароднае.

Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што вернецца да гэтага пытання крыху пазней - калі будзе гатовы праект новай Канстытуцыі Беларусі. "Вопыт ёсць - Расійская Федэрацыя. Таму, думаю, разам са "старэйшым братам" нам будзе лягчэй пераадолець і крытыку, і навалы розныя. МЗС, Урад працуюць: трэба заўсёды ўзважваць, што мы ад гэтага атрымаем і што можам страціць", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

"Але я асабіста на гэты момант, зыходзячы з той інфармацыі, якая ў мяне ёсць, бліжэй да вашай прапановы (зрабіць нацыянальнае заканадаўства прыярытэтным. - Заўвага)", - дадаў Прэзідэнт.

Аляксандр Лукашэнка выказаў сваё меркаванне, ці варта ў праекце новай Канстытуцыі прапісваць упамінанне аб нейтралітэце краіны, як ёсць цяпер.

"Што датычыцца нейтралітэту, гэта не абмяркоўваецца. Гэта рашэнне Усебеларускага народнага сходу - тады ўсе бурна падтрымалі, - адзначыў беларускі лідар. - Нейтралітэту няма фактычна. Па Канстытуцыі - нейтралітэт, а мы знаходзімся ў ваенна-палітычным блоку АДКБ і гэтак далей. Правільна гэта ці не - вядома, правільна. Гэта дадатковы ўзровень бяспекі".

Паводле яго слоў, Беларусь таксама знаходзіцца ў Еўразійскім эканамічным саюзе. "Пра які нейтралітэт можа ісці размова? - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Таму тут два варыянты: або мы вызначаем у Канстытуцыі, што мы не нейтральныя, або наогул туды нічога не запісваем".

У час сустрэчы была таксама агучана магчымасць увядзення адказнасці за заклікі да санкцый. 

"Я шчыра скажу, я атрымаў заключэнне, якое мяне не задавальняе. Маўляў, у нас у заканадаўстве ўжо ёсць гэтыя нормы. Ну добра, няхай будзе масла масленае. Давайце прама напішам - процідзеянне і пакаранне за заклікі да санкцый. Давайце так і напішам, - адзначыў беларускі лідар. - Таму я вярнуў Качанавай, каб яны выпрацавалі разам з вамі (ініцыятарам прапановы выступіў палітолаг Вадзім Баравік. - Заўвага) канкрэтныя змяненні ў закон, і я ўнясу яго ў парламент".

На пытанні якасці адукацыі, выпрацоўкі стандартаў і падыходаў Кіраўнік дзяржавы звярнуў асаблівую ўвагу. Аляксандр Лукашэнка выразна абазначыў: адукацыя - найважнейшае пытанне. "Не вырашым праблемы ў адукацыі - не вырашым ні адной праблемы ў грамадстве. Гэта наша самае важнае пытанне", - сказаў ён. 

Беларускі лідар падкрэсліў: "І чакаць мы не будзем. З 1 верасня прымем усе рашэнні па навядзенні парадку ва ўстановах адукацыі, выпрацуем адпаведныя стандарты і падыходы, каб, навучаючыся там, яны (навучэнцы. - Заўвага) разумелі, што гэта дзяржава бясплатна дае ім сілы і ўкладвае ў іх веды - падмурак іх будучага жыцця", - адзначыў ён. 

Яшчэ адзін важны момант у адукацыйным і выхаваўчым працэсе, на думку Кіраўніка дзяржавы, - бацькі. "Без бацькоў школа нічога не зробіць. Я сам бацька. І я разумею: каб дзіця было паспяховае, яно павінна вучыцца. Але ў нас ёсць прабелы і сярод бацькоў. Думаю, пасля мінулагодніх падзей бацькі зразумелі, што могуць страціць, і ў гэтых адносінах будуць уплываць на дзяцей. Школы, ВНУ, тэхнікумы, ПТВ мы падключым. Мы не будзем ні на каго націскаць. Мы проста навядзём парадак, установім стандарт, якому павінны ўсе адпавядаць. І гэта велізарны пласт, які мы адразу не падымем, каб перафармаціраваць. А з 1 верасня пачнём дзейнічаць. Будзем глядзець, што там у школах адбываецца. І ў ВНУ не будзем больш гадаваць праціўнікаў нашай дзяржавы. Але абавязкова маладыя людзі павінны мець свой пункт гледжання. Я быў у БДУ, калі было нямала гэтых пытанняў. Калі з імі размаўляеш, даносіш гэтыя пытанні, гэта ж зусім іншая моладзь, зусім іншыя людзі - яны разумеюць усё", - рэзюмаваў ён.

Дырэктар інфармацыйна-аналітычнай установы "Круглы стол дэмакратычных сіл" Юрый Васкрасенскі падрыхтаваў для Прэзідэнта Беларусі прапанову аб вызваленні амаль сотні чалавек і публічна заручыўся за іх галавой.

Упершыню размова аб гэтым ішла яшчэ ў мінулым годзе, калі Прэзідэнт сустракаўся з прадстаўнікамі апазіцыйных палітычных рухаў у СІЗА КДБ. "Усе пачалі гаварыць: давайце паглядзім, выпусцім каго-небудзь. Я не крыважэрны, усё на падставе закону - магу памілаваць. Да мяне нават Ціханоўскі звяртаўся. Я яму тады сказаў, навошта ён да мяне звяртаецца, яго Прэзідэнт у Літве, - адзначыў Кіраўнік дзяржавы. - Тады на сустрэчы быў Юрый Васкрасенскі. І вызначылі, што спісам будзе займацца ён. Тады я сказаў, што калі ён будзе мне пісаць зварот ад каго-небудзь, то ў абмен ручаецца сваёй галавой. І як толькі адзін, у гэтым выпадку з сотні, у бок вільне - ты сядзеш. Ён згадзіўся. Сёння чытаю пісьмо, а галавы там няма".

Юрый Васкрасенскі публічна заявіў сёння, што ручаецца галавой за ўсіх сто чалавек. "Я цябе за язык не цягнуў, - падкрэсліў Прэзідэнт. - Я прабегся па гэтым спісе - некаторых ведаю. Цяпер пытанне не толькі ўва мне. Пытанне цяпер ужо ў сілавіках, якіх яны білі і аўтамабілямі пераязджалі. Я не магу пераступіць праз гэтых хлопцаў, якія цяпер інваліды. Пытанне і ў Азаронку, якога хацелі забіць. Яны па мне прайшліся, яны мне ўсё парвалі - я жыў толькі сваёй краінай і народам. Я хацеў, каб лепш. Ніякі я не карупцыянер, у мяне грошай гэтых няма - хлусня гэта ўсё, якую яны прапісвалі. Практычна ўсё сваё жыццё я палажыў на сваю краіну. І гэтыя нягоднікі, якія выскачылі ўжо вядома як. Але няхай сабе я, мне пазваночнік не ламалі і аўтамабілем не збівалі, з пераламанымі нагамі я ад іх не ішоў. Але я ніколі не пераступлю праз гэта. Калі-небудзь я раскажу вам, што там адбывалася. Чаму я пайшоў да амонаўцаў, чаму ўзяў баявую зброю, чаму са мной было дзіця - яно мяне пайшло абараняць, а не нападаць на некага. Тое, што я перажыў, - нічога, але гэтага я ніколі не дарую".

Аляксандр Лукашэнка ўдакладніў, што прывык заўсёды вывучаць усё ў дэталях. "Я гэтыя дэталі вывучыў і ўбачыў, што гэта за людзі. Тым не менш, я гатовы вярнуцца да вытокаў нашай размовы. У тым ліку і па Бабарыку. Але там, дзе бандыты, якія ішлі з заточкамі на маіх хлопцаў... Гэта - мае дзеці. Яны мне не здрадзілі. Калі б толькі яны пахіснуліся, калі ім сказалі, што я ў Растоў паляцеў. Фэйк чарговы. Калі мне давялося з аўтаматам з дзіцем выходзіць. Я быў гатовы адзін змагацца. Яны мне не здрадзілі. Яны мяне апладысментамі сустрэлі на барыкадах. І ты (Васкрасенскі. - Заўвага) хочаш, каб з-за нейкага нягодніка, уркі, у якога 12 артыкулаў, я ім здрадзіў? Ніколі. Гэтым хлопцам я ніколі не здраджу. І я ім не здраджваў і да гэтага часу не зрабіў ніводнага кроку, каб яны падумалі, што я пачаў віляць, - сказаў Прэзідэнт. - Таму з гэтага зыходзь, калі гатовы перапісаць гэта пісьмо - перапісвай. Не? Я сёння накірую ў камісію (па пытаннях памілавання. - Заўвага), каб вывучылі кожнага".

Юрый Васкрасенскі ўдакладніў, што ў прашэнні аб памілаванні размова ідзе пра 93 "аблудных". 6 чалавек - гэта банкіры, якія кампенсавалі ўрон і актыўна супрацоўнічалі са следствам. Адзін - былы кіраўнік Магілёўскай філармоніі.

"Я абяцаў, што разгледжу гэтыя пытанні. Без цябе (Васкрасенскага. - Заўвага) гэта пісьмо не будзем разглядаць. Ты аўтар і ты будзеш у камісіі працаваць. Будзеш глядзець за кожным чалавекам. Гэта лёсы людзей, я разумею. Таму мы разбяромся, - падкрэсліў беларускі лідар. - Таму яшчэ раз гавару, каб вы разумелі. Ніякія гэта не палітзняволеныя. Гэта людзі, якія парушылі закон. Суровы закон, але ён закон".

Беларускі лідар таксама пракаменціраваў сваю сустрэчу з прадстаўнікамі апазіцыйных палітычных рухаў у СІЗА КДБ. "Візіт у СІЗА - ніхто не падтрымліваў. Я сам прымаю рашэнні і за гэта адказваю. І калі я сказаў, што еду ў СІЗА, Вакульчык ледзь прытомнасць не страціў. Я гавару: ты баішся, што няма дзе размясціцца? Кажу, нічога, у камеру пойдзем. Вакульчык: не, у нас ёсць невялікая прастора. Я гавару: там і размесцімся. Таму мы ў гэтым цесным пакойчыку, - адзначыў Прэзідэнт. - Гэта было чыста маё рашэнне. Чым яно навеяна? Гэта ніякі не піяр. Ведаеце, я тады разглядаў пытанне, што мне давядзецца вырашаць з імі пытанне. І мне было вельмі важна, калі іх не амнісціраваць, а памілаваць, то ў мяне павінны былі быць падставы. А калі іх не памілаваць, то няма падстаў. Але для гэтага я павінен быў убачыць іх сам. Я прывык да гэтага. Я павінен сам разабрацца, прымаючы важнае рашэнне. І, сумленна кажучы, мне неяк шкада іх стала. Ёсць у мяне такая слабасць, нягледзячы на мае гераічныя подзвігі. Думаю, паеду. Зразумела, мяне тут ледзь ці не спынялі. Я раніцай сабраўся з малышом, сеў і паехаў у гэты СІЗА. Гэта быў запал, які зыходзіў чыста знутры, - паглядзець, што гэта за людзі".

На ўдакладняючае пытанне аднаго з удзельнікаў "Вялікай размовы з Прэзідэнтам", як Аляксандр Лукашэнка ставіцца да магчымасці вяртання назад у Беларусь апанентаў дзеючай улады, якія пакінулі краіну па палітычных матывах, ён адказаў: "Ды калі ласка, з маёй палітыкай паўмільёна тых, хто жыве ў Беларусі, дакладна не згодныя. Я разумею гэта. Будзе 510 тысяч. Калі яны не баевікі і не парушылі закон, калі яны з заточкамі і нажамі не хадзілі на дэманстрацыі (а мы гэта бачым і гэта элементарна сёння аднавіць), мы персанальна па кожным гатовы разабрацца, - сказаў Кіраўнік дзярж авы. - Дарэчы, мы ж ім і не забаранялі, мы іх не выганялі і не забараняем уязджаць. Але яны павінны разумець: калі ўчынілі злачынства - давядзецца адказаць".

Аляксандр Лукашэнка падчас размовы расказаў аб сваім стаўленні да тых людзей, якія яму здрадзілі.

"Мне шмат-шмат разоў здраджвалі. І можна сказаць, не тое каб я прывык да гэтага, але я змірыўся. Я, як чалавек вопытны, зразумеў, што такое жыццё: табе здраджвалі і могуць яшчэ не адзін раз здрадзіць", - са шкадаваннем канстатаваў беларускі лідар.

У сувязі з гэтым Аляксандр Лукашэнка расказаў аб персаналіях Паўла Латушкі і Валерыя Цапкалы, якія зрабілі кар'еру як дзяржслужачыя, а ў далейшым здрадзілі інтарэсам краіны.

"Я ведаў усе яго недахопы, аж да таго, што яму ў хуткім часе печань трэба мяняць, - сказаў Прэзідэнт пра Латушку, успамінаючы, як прымалася рашэнне аб яго вяртанні ў Мінск з пасады пасла. - Я як адчуваў, сказаў яму: не дай бог ты здрадзіш... Нейкае адчуванне было, што ён гнілаваты".

Адносна Цапкалы Кіраўнік дзяржавы ўказаў на яго сувязі з расійскімі спецслужбамі ў перыяд, калі Федэральную службу контрразведкі ўзначальваў Сяргей Сцяпашын. Пасля таго як Цапкала скончыў МДІМА ў Маскве, яго яшчэ ў 90-я гады ўкаранілі ў штаб да Шушкевіча, які тады ўдзельнічаў у выбарах. "Але калі яны ўбачылі, што няма Шушкевіча, пазнякоў, што гэта нацыянальнае крыло адвалілася, застаўся Лукашэнка, ён першы ідзе... У гэты час (першыя выбары) Цапкала трапляе да Лукашэнкі. Я потым толькі даведаўся, што Сцяпашын яго падкінуў у лагер Лукашэнкі. Яны мяне не ведалі наогул, але бачылі, што я магу стаць Прэзідэнтам, трэба ў гэтым лагеры мець свайго чалавека. Кебіч мне падсунуў Фядуту, а Сцяпашын - гэтага", - расказаў беларускі лідар.

Потым Прэзідэнт даручыў Цапкалу, сумяшчаючы пасаду памочніка Прэзідэнта і кіраўніка Адміністрацыі ПВТ, займацца развіццём ІТ-тэхналогій, дапамагаючы ў гэтай дзейнасці Уладзіміру Сямашку, які быў галоўным, хто адказваў за фарміраванне заканадаўчай базы для развіцця ІТ-індустрыі ў Беларусі. "А потым - карупцыя, ён пачаў асабіста займацца многімі пытаннямі, але мы яго спакойна адвялі (убок. - Заўвага). Падзякаваў бы, што ў турму не трапіў. Але ён выбраў гэты шлях".

"Крыўдна, Аляксандр Рыгоравіч?" - спытаў журналіст Канстанцін Прыдыбайла.

"Косця, скажы, калі ласка, а табе было б не крыўдна?" - удакладніў Прэзідэнт.

"Мне - крыўдна", - адказаў журналіст.

"І мне крыўдна, але не трагічна", - парыраваў Кіраўнік дзяржавы.

Прэзідэнт Беларусі адказаў і на абвінавачанні ў нелегітымнасці апошніх прэзідэнцкіх выбараў. 

"Вы гаворыце пра сумленныя выбары. Я ўжо сказаў - не вам гаварыць і не Амерыцы. Вы паказалі, "як трэба праводзіць выбары". Ганьба, ды і толькі. Вы гаворыце: "Выбары несумленныя". Факты на стол, мы адразу ж іх разбяром. На падставе чаго вы гаворыце, што ў нас выбары несумленныя?" - сказаў кіраўнік дзяржавы, адказваючы на ??пытанне журналісткі ВВС. 

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што апазіцыя вызначыла вынікі выбараў яшчэ за два месяцы да дня галасавання: у грамадстве распаўсюджваліся лозунгі аб 3%. 

"І вы гаворыце пра легітымнасць і сумленнасць?" - задаў пытанне беларускі лідар.

"Вы далёка і вам усё роўна, што адбываецца ў гэтай Беларусі. Вы нават не ведаеце, дзе яна размешчана. І вы нават праз 10 хвілін забылі, каго кармілі пячэнькамі", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

"Вы проста карыстаецеся сваім манапольным правам друкаваць замежную валюту і кантраляваць яе ход. І карыстаецеся тым, што ў выніку падзей у Еўропе, Азіі на гэтым падняліся, стварылі магутную імперыю, якая паціху коціцца ўніз дзякуючы вашай незразумелай палітыцы", - прадоўжыў ён.

Аляксандр Лукашэнка прызнаў, што беларусам з амерыканцамі пакуль яшчэ цяжка цягацца. Гаворачы аб чырвоных лініях у адносінах з Беларуссю, якія замежным дзяржавам лепш не пераходзіць, Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што не меў на ўвазе Злучаныя Штаты Амерыкі. "Я не магу сказаць, што гэта я намаляваў чырвоную рысу для Амерыкі. Мне вельмі складана з беларускім патэнцыялам і са сваімі магчымасцямі намаляваць гэту чырвоную рысу", - сказаў ён.

У час "Вялікай размовы" Аляксандр Лукашэнка адказаў на пытанне, хто і калі будзе Прэзідэнтам Беларусі пасля яго.

Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў - гэта няпростае пытанне. "Каго беларускі народ выбера, той і будзе Прэзідэнтам, гэта сапраўды так. Якую пазіцыю пры гэтым буду займаць я, я не вызначыўся", - сказаў беларускі лідар. Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што думае аб гэтым: "Гэта зразумела. Гэта ж не вечная пасада. Я чалавек. І іншым разам проста хачу спакойна пажыць, але потым пачынаю паглыбляцца ў роздумы і думаю, што спакойнага жыцця ў мяне ўжо не будзе. Таму што такая работа".

Прэзідэнт прызнаўся, што ў нечым нават зайздросціў экс-прэзідэнту Украіны Леаніду Кучме: "Пры сустрэчы пытаюся яго, як ён сябе адчувае. Гаворыць, цудоўна. І бачу, што сапраўды цудоўна. Пачынаю абдумваць і бачу, што я так не змагу. Я проста ўрос у гэту краіну, а яна ў мяне. І не разумею, як можна жыць і, пайшоўшы на пенсію, займацца нейкай іншай справай. Я гэта пакуль не ўяўляю".

Пры гэтым Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што пасля яго прыйдуць людзі. "Не трэба гадаць, калі пойдзе Лукашэнка і гэтак далей. Вельмі хутка", - заявіў Кіраўнік дзяржавы. Ён удакладніў, што ніколі нельга быць дакладным, нават называючы канкрэтныя тэрміны. У прыклад прывёў гучныя планы апазіцыі наконт дня волі і інш.

Таксама Прэзідэнт выказаў сваё меркаванне наконт альтэрнатыўнага зыходу выбараў. "Мне гаварылі, вось вы не вылучаеце сваю кандыдатуру, а раптам выберуць Прэзідэнтам кагосьці? Я ўсё зраблю, каб было аб'ектыўна. І калі выберуць з іншай кагорты, значыць, наш народ павінен перажыць тое, што перажыла Грузія, Украіна. Калі на чужых памылках не навучыўся, значыць, павінен гэты этап прайсці", - адзначыў ён, падкрэсліўшы, што гэтага народ не заслужыў.

Паводле слоў Аляксандра Лукашэнкі, у перыяд пратэсных рухаў у Беларусі многія дзяржаўныя служачыя, іншыя грамадзяне прадэманстравалі свае сапраўдныя адносіны да краіны. "Ёсць людзі, якія ў складаныя дні не пахіснуліся, не здрадзілі. Тым самым упісалі сябе ў гісторыю нашай дзяржавы і выраслі на вачах, выкрышталізаваліся. Як, напрыклад, Іван Кубракоў. Аказваецца, што ў нас чалавек 15-20 могуць вырасці ў прэзідэнты. Даруйце за нясціпласць, але яны ў нечым падобныя да мяне. Напэўна, таму што побач раслі. Яны адданыя краіне, надзейныя і не будуць нікога крамсаць. Большасць грамадзян за іх прагаласуе", - сказаў беларускі лідар.

На пытанне аб тым, хто будзе наступным Прэзідэнтам Беларусі, Кіраўнік дзяржавы адказаў - выбера народ. Ён не можа з'явіцца з ніадкуль. Калі мяне выбіралі, час быў іншы, тады рызыкнулі. Цяпер людзі мысляць інакш. Калі будуць прэзідэнцкія выбары, магу паабяцаць, што не буду нікога прасоўваць. Вывучу іх біяграфіі, калі не буду ведаць. Але сумняваюся ў гэтым. Пра ўсіх усё раскажу. Калі трэба будзе, паразмаўляю разам з імі ў эфіры. Усё будзе на роўных", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

Ён таксама адзначыў, што на наступных выбарах у Беларусі абавязкова пераможа прагматычны нармальны чалавек.

Прэзідэнт выказаўся аб меркаваннях, што ў рамках магчымага надання канстытуцыйнага статусу Усебеларускаму народнаму сходу цяперашні Кіраўнік дзяржавы можа яго ўзначаліць.

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што сапраўды сам гаварыў пра ідэю надаць УНС канстытуцыйны статус. "Я гэта адкрыта, сумленна сказаў. Хоць разумеў, што мяне адразу ж падвяжуць пад гэты Усебеларускі народны сход. Але калі ў такім рэчышчы разважаць, дык маліцеся богу, каб я пагадзіўся яшчэ быць старшынёй Усебеларускага народнага сходу", - сказаў ён.

"У чым я адназначна перакананы: самае галоўнае цяпер для Беларусі - ідзе змена пакаленняў. Пакаленне маё адыходзіць. Прыходзіць актыўнае новае пакаленне. Нам трэба захаваць баланс. Новае пакаленне, якое цяпер прыходзіць, яно не павінна выкінуць на абочыну старэйшае пакаленне. Гэты вопыт заўсёды спатрэбіцца", - упэўнены Прэзідэнт.

Ён удакладніў, што пад новым пакаленнем дзяржаўных дзеячаў мае на ўвазе не ўзрост, а свядомасць і мысленне. А старэйшае пакаленне - "у плане кантролю, нейкай стабільнасці вызначэння стратэгіі" - можа, адыходзячы, перадаць свой вопыт ужо ў якасці Усебеларускага народнага сходу.

"Пры гэтым ні ў якім выпадку не павінна быць двоеўладдзя. Усебеларускі народны сход - прэзідыум там будзе або старшыня - не павінен мець перавагу над Урадам і Прэзідэнтам", - падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы.

Таксама ён растлумачыў, чаму менавіта цяпер так важна тэма абнаўлення Асноўнага закону краіны. "Нельга гэту Канстытуцыю, якая ёсць, яна сапраўды вельмі аўтарытарная, - перадаць таму Прэзідэнту, які прыйдзе. Таму што мы не ведаем, хто ён яшчэ будзе і як ён сябе будзе паводзіць. З гэтага ж усё пачалося: патрэбна новая Канстытуцыя, таму што "а раптам". Вось узялі б уладу з гэтай Канстытуцыяй - і ніхто не варухнуўся б. Таму так, трэба збалансаваць і частку паўнамоцтваў стратэгічнага характару перадаць УНС", - растлумачыў Аляксандр Лукашэнка.

Ён таксама лічыць, што асобныя кадравыя функцыі, відавочна, давядзецца перадаць на ўзровень УНС, прычым нават не прэзідыума, а самога сходу. "Мы заўсёды гаворым, што незалежныя павінны быць суды і г.д. Правільна! Але незалежныя не ў тым плане, што я хаджу і не бачу нікога і ні перад кім не адказваю. Можа, Канстытуцыйны Суд будзе фарміраваць Усебеларускі народны сход", - прапанаваў для разважання Кіраўнік дзяржавы.

Прэзідэнт прызнаўся, што нядаўна якраз пераасэнсоўваў для сябе гэта пытанне: чым будзе займацца УНС. Напрыклад, вызначаць стратэгію на будучае, кантраляваць нейкія глабальныя пытанні. Прычым, магчыма, гэта будзе толькі часовая мера, да той пары, пакуль усё не супакоіцца ў краіне".

"Усё пытанне ў тым, якімі паўнамоцтвамі мы надзелім Усебеларускі народны сход. Вось тут я пакуль не ведаю. І ўпэўнены, што мы з вамі знойдзем, якія паўнамоцтвы туды перадаць. Але перадаваць будзем толькі ў інтарэсах беларускай дзяржавы, у гэтым я кроўна зацікаўлены. Каб, пайшоўшы як першы Прэзідэнт, гэта дзяржава не рухнула", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

У Кіраўніка дзяржавы пацікавіліся, ці бачыць ён сярод чыноўнікаў канкурэнцыю за магчымасць валодаць новымі паўнамоцтвамі, а значыць, і большай уладай, уплывам.

Аляксандр Лукашэнка адказаў, што, паводле яго назіранняў, тэндэнцыя адваротная: няма вялікай колькасці жадаючых браць на сябе дадатковыя паўнамоцтвы, таму што гэта вядзе і да росту адказнасці. "Убавілася жадання ўзяць паўнамоцтвы, таму што ўсё роўна за гэтыя паўнамоцтвы трэба адказваць і кантроль усё роўна застаецца за Прэзідэнтам. Узяў паўнамоцтвы, а чаму іх не ажыццяўляеш як трэба, чаму закон парушаеш і гэтак далей? Я са свайго боку ўзмацняю кантроль, але аддаю паўнамоцтвы", - заявіў беларускі лідар.

Прэзідэнт звярнуў увагу, што апошнім часам быў прыняты шэраг рашэнняў, па якіх некаторыя функцыі Кіраўніка дзяржавы перайшлі іншым дзяржорганам. Напрыклад, пытанні кантролю і рэгулявання гуманітарнай дзейнасці дэлегаваны Дэпартаменту па гуманітарнай дзейнасці Кіраўніцтва справамі Прэзідэнта і Адміністрацыі Прэзідэнта.

Прадаўжаецца работа Урада, якому даручана ўнесці Кіраўніку дзяржавы прапановы, якія паўнамоцтвы размеркаваць на ведамасны ўзровень. "Пакрыху мы перадаём. Але спрыт з боку Урада (у асноўным ён уносіць дакументы) знік. Думаю, а ў чым справа? А таму што вельмі жорстка ўзяўся за гэта пытанне: бярэш паўнамоцтвы - жорсткая адказнасць. І яны, некаторыя, так пакруцілі, паглядзелі: вось гэтыя пытанні цяпер узгадняе або вырашае Прэзідэнт, няхай будзе пакуль так, не будзем браць на сябе. Адказнасці баіцца нехта ці яшчэ нечага, але ўбавілася жадання атрымаць гэтыя паўнамоцтвы. Гэта я дакладна бачу", - канстатаваў Аляксандр Лукашэнка.

Ён падкрэсліў, што тэма пераразмеркавання паўнамоцтваў не знята з парадку дня і ў бягучым годзе гэтыя пытанні будуць урэгуляваны.

Кіраўнік дзяржавы, адказваючы на пытанне ў час "Вялікай размовы з Прэзідэнтам", расказаў, што яго больш за ўсё здзівіла, расчаравала і абрадавала ў 2020 годзе.

"Абрадавала тое, што ў іх нічога не атрымалася, - сказаў беларускі лідар. - Усюды былі не скажу - здраднікі, але ачумелыя, звар'яцелыя. Думаю, іх засталіся адзінкі".

У сувязі з гэтым Аляксандр Лукашэнка прыгадаў свой візіт у Вялікі тэатр і размову з творчым калектывам, частка якога ў свой час выказвала нязгоду з дзеючай уладай, але цяпер яны прадаўжаюць працаваць.

"Мяне больш за ўсё радуе, што людзі нарэшце разабраліся. Радуе, што не было таго масавага здрадніцтва, якое магло быць, - сярод сілавых структур, сярод дзяржаўных органаў і гэтак далей. Я разумею гэта, што некаторыя сядзяць пад плінтусам дагэтуль. Але мы іх дастанем. Я сумленна і адкрыта сказаў: ніхто ў дзяржаўнай структуры працаваць не будзе. Ніхто са здраднікаў", - падкрэсліў Прэзідэнт. У той жа час для тых, хто думае інакш, але хоча краіне дабра, дарога адкрыта, іх голас будзе пачуты, запэўніў Кіраўнік дзяржавы.

"Я рады, што ўсё так скончылася. І, ведаеце, многія гавораць: добра, што так адбылося. Гэта была добрая рэвізія нашага грамадства. Мы ўбачылі, што адбываецца на самай справе і хто чаго варты", - сказаў беларускі лідар.

"Але гэта не значыць, што мы будзем або попелам галаву пасыпаць, ці на некага наступаць, або шукаць нейкіх вінаватых і гэтак далей. Мы гэтага рабіць не будзем, - прадоўжыў Прэзідэнт. - Людзі павінны самі гэта ўсвядоміць. Таму што калі мы пачнём ламаць усё запар, трапяць невінаватыя людзі. Мы можам пакрыўдзіць вялікую групу людзей, якія нейтральна мысляць або якія наогул нашы прыхільнікі. Але там, дзе мы выявім здраду і звязаныя з гэтым моманты, прымем жорсткія меры".

Разважаючы аб расчараваннях за мінулы год, Аляксандр Лукашэнка адзначыў: "Тое, што не трэба, я ўжо выкінуў з галавы, і не магу сказаць, што мяне расчаравала. Маглі б дзяржаўныя структуры і органы быць больш актыўнымі і больш самастойнымі, не чакаць указанняў. Таму што давялося кожны дзень сядзець, як і сілавікам, і кіраваць пэўнымі момантамі. Гэта людзі павінны рабіць на аўтамаце".

"Я хачу, каб у нас была спакойная краіна, усё астатняе мы купім. Нам няшмат трэба. Каб купіць, мы грошы знойдзем. А ў асноўным сваімі мазгамі, сваімі рукамі ўсё вырабім, што мы і робім цяпер. Галоўнае - асабістае імкненне. Мы не будзем скоўваць асабістую ініцыятыву людзей", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што спакой можа быць толькі тады, калі для гэтага ёсць нармальная эканамічная аснова, калі ў людзей ёсць работа. "Калі чалавек хоча і можа, ён у Беларусі заўсёды заробіць. Хто не можа - мы заўсёды падтрымаем такіх людзей", - падкрэсліў беларускі лідар.