Нарада з эканамічным блокам Урада

Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка 6 кастрычніка правёў нараду з эканамічным блокам Урада.

Прадметам размовы Кіраўніка дзяржавы з Урадам і Нацбанкам стала цэнавая сітуацыя ў краіне. На макраэканамічным узроўні гэта называецца інфляцыяй, а на мікраэканамічным гэта адчуваюць людзі, бачачы рост цэн у магазінах. Было адзначана, што за 8 месяцаў гэтага года інфляцыя склала 13,8%, а ў цэлым за год урад плануе мець 19%.

"На такія высокія значэнні інфляцыі Савет Міністраў і Нацыянальны банк павінны былі адказаць жорсткімі мерамі па стрымліванні цэн. Я маю на ўвазе, што 13-14% - гэта ўжо нікуды не варта. І тыя, хто павінен стрымліваць інфляцыю, павінны былі адрэагаваць, - падкрэсліў беларускі лідар. - Рост цэн нівеліруе ўсе нашы намаганні па павышэнні зарплат і пенсій". Паводле яго слоў, рэальныя даходы насельніцтва ўпалі ніжэй за ўзровень мінулага года, прыкладна на 3%.

"Рэальныя даходы насельніцтва, клопат пра народ - гэта чыя, акрамя Прэзідэнта, турбота? Ваша, Наталля Іванаўна (Старшыня Савета Рэспублікі Наталля Качанава. - Заўвага), разам з Палатай прадстаўнікоў", - заўважыў Прэзідэнт. На яго думку, парламентарыі ў гэтым сэнсе пакуль недапрацоўваюць.

"Сёння нам трэба дасканала разабрацца ў прычынах сітуацыі, якая склалася, - як аб'ектыўных, так і суб'ектыўных, і прыняць канчатковае рашэнне. Чакаю ад Урада і Нацбанка дзейсных прапаноў па стрымліванні цэнавага росту, - заявіў Аляксандр Лукашэнка. - Задача - вярнуцца ў наступным годзе на ўзровень інфляцыі 7-8%".

Разам з тым ёсць аб'ектыўныя фактары, якія ўплываюць на рост цэн. З-за бяздумнага ўвядзення санкцый заходнімі краінамі парушыўся звычайны ўклад сусветнага гандлю, заўважыў Прэзідэнт. Як вынік, шматгадовыя антырэкорды па інфляцыі фіксуюцца ва ўсім свеце. "Значыць, рост цэн, інфляцыя - гэта не вынаходства Беларусі. Увесь свет ашалеў ад гэтай інфляцыі", - сказаў Аляксандр Лукашэнка і назваў шэраг прыкладаў. Рост цэн на прадукты ў ЗША стаў самым вялікім з 1979 года. У Еўрасаюзе пабіты рэкорд за ўвесь час існавання адзінай еўрапейскай валюты (з 1 студзеня 1999 г.). У Эстоніі гадавая інфляцыя перавышае 25%, у Латвіі і Літве - вышэй за 20%. "Ці тое яшчэ будзе", - дадаў беларускі лідар.

Кіраўнік дзяржавы ўказаў на факты неабгрунтаванага павышэння цэн вытворцамі прадукцыі.

"Можна часткова зразумець рост цэн на імпартныя тавары. Але чаму мы назіраем пастаяннае павышэнне кошту таго, што вырабляем самі з айчыннай сыравіны? - задаў слушнае пытанне Прэзідэнт. - Цэны на сыравіну не выраслі, на паліва і іншае, што мы заўсёды стагналі (рост цэн на нафту, на газ і гэтак далей), таксама не выраслі".

Прадаўжаючы тэму, Прэзідэнт канстатаваў, што харчовыя тавары падаражэлі амаль на 13% з пачатку года. Цэны растуць нават на пазіцыі штодзённага попыту, кантроль за якімі самы жорсткі з боку дэпутатаў, прафсаюзаў і КДК. "Я вымушаны ўмешвацца ў сітуацыю. Ужо відавочна, што ўрад, прафсаюзы, аблвыканкамы і Мінгарвыканкам, дэпутаты, Камітэт дзяржкантролю не спраўляюцца з узрастаючым валам цэн", - заявіў Аляксандр Лукашэнка.

Паводле слоў Прэзідэнта, не апошняя роля ў пытанні цэнаўтварэння ў Нацыянальнага банка. "Імпарцёры чамусьці ўпарта прадаўжаюць закладваць у цану тавару курсавыя рызыкі, хоць курс беларускага рубля стабільны", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Аднак яго намаганні па стрымліванні курса беларускага рубля Кіраўнік дзяржавы лічыць недастатковымі. "Курсавы фактар націскае на цану тавараў, якія мы вымушаны імпартаваць. Дык рэгулюйце!" - заявіў беларускі лідар.

"Павінна быць уведзена адказнасць за абгрунтаванасць цэн імпарту і наладжана сістэма (кантролю. - Заўвага). І гэта сістэма павінна быць падкантрольная", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

Асаблівую ўвагу, паводле яго слоў, трэба ўдзяліць крытычнаму імпарту. "Хто стаіць за гэтымі пастаўкамі, па якіх цэнах ажыццяўляецца ўвоз тавараў і які іх кошт у канчатковым выніку на паліцы магазінаў? Тут трэба пільна паглядзець на імпарцёраў і выключыць спекуляцыі на рынку імпартных тавараў", - сказаў беларускі лідар.

Кіраўнік дзяржавы ўдзяліў увагу і праблеме так званага нядобрасумленнага пасрэдніцтва. "Якое гэта "нядобрасумленнае пасрэдніцтва"? Дакладна павінна быць прапісана: пасрэдніцтва наогул быць не павінна. Не павінна", - заявіў беларускі лідар.

Калі размова ідзе аб пасрэдніках пры продажы айчыннай прадукцыі на знешніх рынках, то асноўную ролю там павінны адыгрываць тыя, хто вырабляе прадукцыю. "Калі мы прадаём трактар за межы краіны, то прадаваць пасрэднікі калі і будуць, то там верхаводзіць павінен МТЗ, а не проста аддаў трактар пасрэдніку і няважна, якую ён цану ўстановіць у Расіі або ў Кітаі", - адзначыў беларускі лідар. Паводле яго слоў, пасрэднікі і гандляры накручваюць цэны на ўсім ланцужку продажу тавараў.

"Пры гэтым мы трацім немалыя грошы з бюджэту, напрыклад, на падтрымку сельгасвытворцаў: танныя крэдыты для перапрацоўчых прадпрыемстваў, ствараем спрыяльныя ўмовы для размяшчэння і работы гандлёвых аб'ектаў. Але на фоне ўсіх гэтых мер малако, хлеб, мяса, крупы і іншая сацыяльна значная прадукцыя прадаўжаюць даражэць кожны месяц", - абурыўся Кіраўнік дзяржавы.

Яшчэ горшая, паводле яго слоў, сітуацыя з нехарчовымі таварамі, цэны на якія выраслі з пачатку года на 18%. "Калі гэта Adidas, Nike або Zara, добра. Калі нехта адурэў і хоча па шалёных цэнах купляць гэта імпартнае, няхай купляе. Але ў нас і на айчынныя абутак і адзенне выраслі цэны", - звярнуў увагу Прэзідэнт.

Выказаўся Кіраўнік дзяржавы і наконт асобных дзялкоў: "Спачатку паднялі цэны на падрослы курс, а калі наш рубель умацаваўся, адкруціць цэннік назад чамусьці "забылі".

"А што, губернатары са сваімі апаратамі па 300 чалавек, і Урад 200 і іншыя з імі, і Нацыянальны банк гэтага не бачылі? Вы гэтага не заўважылі? А той, хто заўважыў, чаму не падняў гвалт, шум і не аднавіў справядлівасць?" - рытарычна спытаў Аляксандр Лукашэнка. 

"На збоях вытворча-збытавых ланцужкоў лёгка нажываюцца спекулянты, - падкрэсліў Прэзідэнт. - Камітэт дзяржкантролю дакладвае: ёсць факты, калі яблыкі, цыбулю, буракі і капусту, вырашчаныя нашымі сельгаспрадпрыемствамі, бюджэтнікі закуплялі ў пасрэдніка з нацэнкай пад 300%!" У сувязі з гэтым Аляксандр Лукашэнка запатрабаваў ад адказных асоб умяшацца ў сітуацыю і неадкладна вырашыць пытанне.

Кіраўнік дзяржавы расказаў, што яму вядома аб практыцы абходу антыінфляцыйнага заканадаўства шляхам павышэння цэн на тавары пад выглядам новага тавару. Гэта калі, напрыклад, на прылаўках з'яўляецца ўжо вядомы пакупнікам тавар, але з якой-небудзь нязначнай дабаўкай і па больш высокай цане. Часта такія "метамарфозы" здараюцца з хлебам, малаком, разбіраннем мяса і птушкі. "Бачыце, быў хлеб, кураня - з'явіўся новы тавар! Расчлянілі дохлую курыцу, увапхнулі ў поліэтыленавы пакет - новы тавар! - іранічна выказаўся Аляксандр Лукашэнка. - А людзі вымушаны купляць тыя ж прадукты, але чамусьці па больш высокай цане. Разумееце, да чаго дайшлі: цэлая тушка кураняці каштуе два рублі, а папалам разабраная - пяць рублёў напрыклад. А што здарылася, чаму ў два-тры разы падаражэў тавар? Таму што вы яго папалам разрэзалі?"

"І што, гэтага не бачаць Міністэрства сельскай гаспадаркі, віцэ-прэм'ер і гандаль?" - спытаў Прэзідэнт. Аляксандр Лукашэнка запатрабаваў дзейсных мер ад усіх адказных асоб: міністэрстваў гандлю, сельскай гаспадаркі і харчавання, кіраўніцтва абласцей, Камітэта дзяржаўнага кантролю, прафсаюзаў, дэпутатаў.

"На прылаўках павінны быць тавары належнай якасці, у шырокім асартыменце і па справядлівых цэнах. А так званая новая прадукцыя, калі яна і будзе, яна павінна па сваіх спажывецкіх якасцях адрознівацца ад старой", - падкрэсліў беларускі лідар.

"Таварнага дэфіцыту ў нас не было і не будзе. Гэта я людзям гарантую. А за цэны вы галавой усе адкажаце і хто з вамі", - звярнуўся Прэзідэнт да ўдзельнікаў нарады.

Закранаючы тэму рознічнага гандлю, росту цэн і даступнасці тавараў для насельніцтва, Прэзідэнт звярнуў увагу, што трэба падтрымліваць у грамадстве разумны баланс, у тым ліку па ўзроўні даходаў. Галоўным патрабаваннем Аляксандра Лукашэнкі на працягу многіх гадоў застаецца справядлівае стаўленне да людзей.

У сувязі з гэтым Кіраўнік дзяржавы згадаў аб сваёй нядаўняй сустрэчы з ваеннымі, дзе ён вельмі сур'ёзна паставіў пытанне аб забеспячэнні бяспекі краіны і той ролі, якая ў гэтым адведзена ваеннаслужачым, - яны павінны быць гатовы ў любы час у поўнай меры выканаць свой воінскі абавязак. Аднак калі паглядзець з пункту гледжання сацыяльнай забяспечанасці гэтай катэгорыі, то высветліцца, што жывуць яны зусім не так паспяхова, як, напрыклад, прадстаўнікі гандлю.

"А што ў нас маюць ваенныя? Яны што, своечасова кватэру атрымалі? Яны сёння грашовае забеспячэнне атрымліваюць шалёнае? Іх дзеці ў шакаладзе? - рытарычна спытаў Аляксандр Лукашэнка. - А цяпер паглядзіце на гандляроў. Заробленае вывезлі і размясцілі за мяжой. Палацы, асабнякі за мяжой. Гэта што за асаблівы клас у нас - сфера гандлю, пасрэднікі і іншыя?"

Прэзідэнт упэўнены, што ў такой кіруемай кампактнай краіне, як Беларусь, ва ўладнай вертыкалі хапае сіл, каб навесці парадак і забяспечыць справядлівае стаўленне да людзей з боку дзяржавы - падтрымаць, дапамагчы тым, каму гэта неабходна.

Аляксандр Лукашэнка папрасіў адказных асоб далажыць аб сітуацыі ў розніцы, стане спраў з цэнамі на спажывецкім рынку: "Прычыны высокай інфляцыі? Што трэба рабіць, каб стрымаць далейшае павышэнне цэн і абараніць людзей, іх даходы. Ад Урада і Нацбанка - канкрэтныя справаздачныя даклады: меры для стабілізацыі цэн, асабліва на беларускія тавары, па якіх можна прасачыць увесь ланцужок ад сыравіны да цэнніка на гандлёвай паліцы. Як прапануецца кантраляваць цэны на імпартныя тавары і работу гандлю?"

Старшыня Нацыянальнага статыстычнага камітэта Іна Мядзведзева прапанавала ўвесці рэгуляванне цаны па ўсім ланцужку.

"Трэць укладу ў інфляцыю з пачатку года ўнёс рост цэн на прадукты харчавання. Прычым у найбольшай ступені гэты ўклад забяспечаны ростам цэн на айчынныя харчовыя тавары", - сказала старшыня Нацыянальнага статыстычнага камітэта.

Рост цэн на прадукты харчавання ў гандлёвых сетках, паводле яе слоў, абумоўлены павышэннем цэн па ўсім ланцужку, пачынаючы ад сельскагаспадарчых арганізацый і вытворцаў і заканчваючы паступленнем у рознічны гандаль.

"Асноўнай прычынай павелічэння цэн вытворцы называюць рост цэн на сыравіну і матэрыялы, паліва. Значная залежнасць асобных вытворчасцей ад імпартнага складніка, напрыклад, кандытарскія вырабы, прыводзіць да істотнага ўплыву курсаў валют на кошт прадукцыі і прамой залежнасці ад цэн на сыравіну, якія ўстанаўлівае пастаўшчык. Акрамя таго, на цэны на ўнутраным рынку і яго насычанасць таварамі аказвае ўплыў кошт прадуктаў харчавання на сусветным рынку і непасрэдна ў нашых суседзяў", - канстатавала Іна Мядзведзева.

Таваравытворцы знайшлі пралаз, які дазваляе ім паднімаць цэны і абыходзіць антыінфляцыйнае заканадаўства. Яны пастаўляюць у магазіны традыцыйную прадукцыю пад выглядам новай, устанаўліваючы на яе больш высокі кошт.

"Лічым мэтазгодным устанавіць дзяржаўнае рэгуляванне цэн для суб'ектаў гаспадарання, пачынаючы ад вытворцаў і заканчваючы гандлёвымі сеткамі, забараніць рэгістрацыю новых тавараў пры нязначным змяненні іх спажывецкіх якасцей, выпрацаваць дакладную сістэму фарміравання сабекошту сезонных тавараў, асабліва па цяплічных камбінатах, з мэтай недапушчэння росту цэн у гадавым выражэнні і згладжвання сезонных ваганняў, выпрацаваць механізм пераразліку кошту імпартнай прадукцыі для ўсіх імпарцёраў", - рэзюмавала кіраўнік Белстата.

Прэм'ер-міністр Раман Галоўчанка ў сваю чаргу лічыць, што жорсткае цэнавае рэгуляванне не спосаб вырашэння ўсіх праблем. "У 2020-2021 гадах цэнавае рэгуляванне ў краіне было значна мякчэй, чым цяпер. Пры гэтым інфляцыя і цэны трымаліся ў межах прагнозных параметраў. Справа не толькі ў гэтым. Можна зарэгуляваць усё да мяжы і атрымаць адваротны эфект", - адзначыў ён.

"У Беларусі цэнавае рэгуляванне самае жорсткае ў СНД і адно з самых жорсткіх у свеце", - дадаў Прэм'ер-міністр.

"Раман Аляксандравіч, дазвольце Вам нагадаць. Вы Прэм'ер-міністр Беларусі, а не Эстоніі. На шчасце. І не Латвіі і не Літвы. Чаго нам на іх глядзець (узровень гадавой інфляцыі ў Эстоніі перасягае 25%, у Латвіі і Літве вышэйшы за 20%. - Заўвага)", - адрэагаваў на словы кіраўніка Урада Аляксандр Лукашэнка.

"Я не параўноўваю нас з імі. Я проста хачу данесці да прысутных, што сістэма цэнавага рэгулявання ў краіне створана. Яна стала больш жорсткай у гэтым годзе ў параўнанні з папярэднімі гадамі", - растлумачыў Раман Галоўчанка.

На нарадзе Старшыня Палаты прадстаўнікоў Уладзімір Андрэйчанка праінфармаваў Прэзідэнта аб выніках маніторынгу дэпутатамі цэн на харчовую прадукцыю. У якасці прыкладу ён расказаў, як часам фарміруюцца цэны на плодаагароднінную прадукцыю. Паводле слоў Уладзіміра Андрэйчанкі, у гандлёвых сетках тыя ж яблыкі прадаюцца па два-тры з паловай рублі за кілаграм. З прыватных падворкаў людзі прадаюць яблыкі па 80 капеек за кілаграм. На нарыхтоўку вытворцы купляюць яблыкі наогул за 20 капеек.

"Гэта не толькі яблыкі. Гэта агуркі, памідоры і гэтак далей. Трэба, каб нашы грамадзяне мелі магчымасць зарабіць на сваёй зямлі і прадаваць тавар Белкаапсаюзу не дзесьці, а проста, будзем гаварыць, не выходзячы са свайго двара. Мы сёння вядзем пытанне, што трэба ў кожным рэгіёне стварыць новае прадпрыемства. Гэта правільна вельмі. У свой час практычна ў кожным раённым цэнтры былі ўласныя перапрацоўчыя магутнасці, загрузка якіх забяспечвалася мясцовай сыравінай. Думаю, што наспела магчымасць, у першую чаргу для Белкаапсаюза, адрадзіць гэтыя лепшыя традыцыі, унёсшы ўклад у вырашэнне пытання занятасці нашага насельніцтва ў вёсцы", - прапанаваў Уладзімір Андрэйчанка.

"Давайце дамовімся, што з заўтрашняга дня Вы асабіста і дэпутаты возьмеце на асаблівы кантроль работу спажыўкааперацыі. І дапаможаце тут Леаніду Канстанцінавічу Зайцу (віцэ-прэм'ер. - Заўвага) парэкамендаваць, падказаць, прымусіць, пракантраляваць і запатрабаваць", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Старшыня Федэрацыі прафсаюзаў Міхаіл Орда прапанаваў устанавіць дакладныя правілы гульні ў цэнаўтварэнні. "Цэны на прадукцыю нашых дзяржаўных прамысловых, сельскагаспадарчых прадпрыемстваў абмяжоўваюцца. Ім, каб нешта падняць, трэба прайсці ўзгадненні і атрымаць дазвол. А прыватнікі, якія ім пастаўляюць тыя ж запчасткі, абсталяванне і камплектуючыя або аказваюць нейкую паслугу, дзейнічаюць абсалютна як захочуць і ўстанаўліваюць нейкія свае цэны. Купляюць долары на біржы па 2,5 рубля, а ў цэны закладваюць той жа долар на парадак даражэй. І заўсёды ў іх ёсць апраўданні: нейкія міфічныя рызыкі, лагістыка і гэтак далей", - сказаў Міхаіл Орда.

На яго думку, гэта не што іншае, як скрытая спекуляцыя. "Яны, атрымліваецца, гуляюцца самі па сабе. Сёння размотваюць цэны, ствараючы прычыну рухаць цэны іншым. Гэтым ствараецца штучная прычына для раскручвання інфляцыі", - заявіў кіраўнік федэрацыі. Міхаіл Орда падкрэсліў, што сёння час патрабуе не проста ўзмацняць правілы, а жорстка разбірацца з гэтым пытаннем. "Нашы прапановы: устанавіць дакладныя правілы гульні ў цэнаўтварэнні для ўсіх. Любая цана павінна быць дакладна абгрунтавана. Хто не хоча падпарадкоўвацца агульным правілам - такіх трэба выключаць з рынку. На рынку павінна быць дакладная, зразумелая дысцыпліна абсалютна для ўсіх. Застанецца той, хто добрасумленна паводзіць сябе ў бізнесе. А тыя, хто расцягвае рынак і працуе, па сутнасці, у ценявым бізнесе, проста сыдуць", - упэўнены ён.

"Тое, што ён прапанаваў, вельмі быццам бы нерэальны, нярыначны варыянт. Сёння гэта абсалютна правільная прапанова. Раней баяліся: ах, сыдуць, ах, не прададзім, гэта не зробім і іншае. Таму маё было даручэнне - 30% у краіне павінны быць дзяржаўны гандаль. Андрэйчанка быў гэтаму сведка пастаянна. Мне гаварылі: "Ды як гэта!" "Ельцыноіды" на мяне накатвалі з Расіі: "Ды што гэта такое! Увесь гандаль трэба аддаць, прыватызаваць". І ў нас усе ва Урадзе рыначнікі сядзелі, якія прыйшлі ў тым ліку з савецкіх часоў: "Ды не трэба звяртаць увагу, прыватызаваць!" Я гавару: "Не спяшайцеся, няхай у нас буйныя магазіны будуць дзяржаўнымі. Мы будзем магчымасць мець параўнаць. І, самае галоўнае, за кошт 30% дзяржгандлю мы зможам умешвацца ў працэсы і рэгуляваць". Мы чаго калоцімся сёння, чаго дрыжым? Правільна ён гаворыць: не выконваеш правіла, якое ўстанавілі, - вон з рынку, - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка. - Я гэта бачыў 25 гадоў таму. Я меў рацыю. Мы каго баімся? У нас пад кантроль можна ўзяць абсалютна любы працэс, калі ёсць жаданне".

Першы віцэ-прэм'ер Мікалай Снапкоў, выступаючы на нарадзе наконт тэмпаў росту цэн, выказаў неадназначны пункт гледжання, што інфляцыя заўсёды суправаджае эканамічны рост. Паводле яго слоў, за апошнія 10 гадоў (з 2012 па 2021 год) сярэдняе значэнне інфляцыі складала 11%. Пры гэтым сярэднегадавы эканамічны рост усяго толькі 0,7%. Яшчэ раней, за перыяд з 2002 па 2011 год, інфляцыя была вышэйшая за 20%, рост рэальнага ВУП складаў 7,5%, рэальнай заработнай платы - 10,3%. "Мая асноўная задача - эканамічны рост. І гэта важней нават, чым усплёскі інфляцыі", - сказаў Мікалай Снапкоў. Паводле яго даных, рост цэн на 75% тавараў, якія з'яўляюцца таварамі штодзённага спажывецкага попыту, - меншы за 10%. "Гэта значыць, мы сапраўды стараліся ўсімі сіламі стрымліваць інфляцыю", - дадаў першы віцэ-прэм'ер. Разам з тым ён прызнаў, што не ўсе рэзервы былі задзейнічаны.

Прэзідэнт палічыў сцвярджэнне аб тым, што эканамічны рост абавязкова суправаджаецца інфляцыяй, непераканаўчым: навошта патрэбны эканамічны рост, які вядзе да збяднення людзей? Асабліва ў сітуацыі, калі не забяспечаны рост заработнай платы і даходаў насельніцтва. Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што цяперашні рост цэн у краіне ў многіх выпадках неабгрунтаваны і ёсць рэзервы, каб яго не дапускаць.

"Зніжэнне даходаў мы спынілі. З улікам заданняў, якія мы давялі да ўсіх органаў дзяржкіравання, мы бачым, што да снежня мы выйдзем на рэальны рост заработнай платы. Рэзервы тут ёсць", - сказаў у сваю чаргу Мікалай Снапкоў.

"І вы выйдзеце на нармальную інфляцыю (прымальны ўзровень інфляцыі. - Заўвага). Не толькі рост (даходаў насельніцтва. - Заўвага), але нармальную інфляцыю", - удакладніў Прэзідэнт.

Адным з фактараў, якія ўплываюць на павелічэнне кошту тавараў, першы віцэ-прэм'ер назваў адкрытасць беларускай эканомікі і дыспарытэт цэн: многія вытворцы хочуць вывезці тавар у Расію, дзе больш высокія цэны.

На што Кіраўнік дзяржавы слушна заўважыў, што Урад павінен дзейнічаць у інтарэсах уласнага народа. "Вы - Першы намеснік Прэм'ер-міністра ў Беларусі, а не ў Расіі. Хто што хоча некуды вывезці - гэта хацелкі нечыя, - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Вы будзеце карміць спачатку беларускі народ. І ў нас для гэтага, калі браць сельскую гаспадарку, аграрыяў, ёсць усё".

Старшыня Камітэта дзяржаўнага кантролю Васіль Герасімаў на нарадзе ў Прэзідэнта ўказаў на праблемы ў рабоце вытворцаў тавараў з буйнымі рознічнымі гандлёвымі сеткамі.

Паводле яго слоў, вядомы выпадкі, калі рознічная сетка патрабуе ад вытворцаў немалых грошай за доступ на паліцы сваіх магазінаў. Кіраўнік КДК згадаў пра выпадак, калі адна з магілёўскіх фабрык была вымушана аддаваць рытэйлеру каля 25% выручкі толькі за тое, каб яе тавар там прадаваўся.

Як расказаў Васіль Герасімаў, у час праверкі сеткі Гіпа КДК высветліў, што выконваючы абавязкі дырэктара ў месяц атрымлівае Br106,7 тыс., а генеральны дырэктар, які знаходзіцца за мяжой, - у сярэднім Br258 тыс.

"Чаму нашы мафіёзі-гандляры, якія (Галоўчанка гаворыць) заціснулі так гандаль, далей няма куды, чаму яны маюць вілы на Блакітным беразе, а вы не маеце? Чаму? - эмацыянальна адрэагаваў Прэзідэнт. - Нахабнікі!"

Паводле слоў Васіля Герасімава, КДК прапаноўваў шляхі ўрэгулявання сітуацыі з гандлёвымі сеткамі, але канкрэтныя рашэнні пакуль не прыняты па прычыне бюракратычных затрымак і зацягнутага абмеркавання на розных узроўнях.

На гэта Кіраўнік дзяржавы адрэагаваў ва ўласцівай яму жорсткай манеры: "Я табе даў усе паўнамоцтвы, а ты ў нарадах тонеш. Якія нарады!? Прыйшоў, убачыў, наручнікі надзеў".

Па выніках нарады Прэзідэнт агучыў сваё рашэнне: "З 6 чысла (кастрычніка. - Заўвага) забараняецца ўсякі рост цэн. За-ба-ра-ня-ец-ца! З сённяшняга дня. Не з заўтрашняга дня, а з сённяшняга. Каб за суткі не накруцілі цэны. Таму з сённяшняга дня рост цэн забараняецца. І не дай бог нехта па бухгалтэрыі правядзе заднім чыслом нешта, нейкія разлікі, пераразлікі".

Аднак Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што могуць быць выключэнні па тых ці іншых пазіцыях, і вызначыў кола адказных, хто ўпаўнаважаны прымаць такія рашэнні. "Калі будзе прынята рашэнне Міністра (антыманапольнага рэгулявання і гандлю. - Заўвага) або старшынь аблвыканкама, Мінскага гарвыканкама. Без іх дазволу ніякая цана прырастаць не можа да таго, што ёсць на сённяшні дзень", - распарадзіўся Кіраўнік дзяржавы.

Ён растлумачыў, чаму прымае такое валявое рашэнне: "Таму што цэны пасля ўсплёску ашалелага, пра што гаварыў прэм'ер, яшчэ выраслі на столькі ж. І цэны сёння вельмі высокія. Яны ўперліся ў паталок. Далей цэны павышаць нідзе нельга. Няма неабходнасці. Але бываюць выключэнні. І гэтыя выключэнні пад кантролем міністра і губернатараў. Усё".

Аляксандр Лукашэнка таксама папярэдзіў, каб на гэтым фоне не было нейкіх закрыццяў аб'ектаў і спроб сысці з рынку. "Не дай бог які-небудзь магазін сыдзе або ён будзе закрыты, якая-небудзь кантора, забягалаўка і іншыя. Не дай бог яны сыдуць з рынку. Вы за гэта адкажаце", - жорстка папярэдзіў беларускі лідар.

За выкананнем даручэння ён загадаў сачыць перш за ўсё Генеральнаму пракурору і Старшыні Камітэта дзяржкантролю, прымаючы жорсткія меры рэагавання да парушальнікаў. "Неадкладнае затрыманне і крымінальную справу ўзбуджаць, - сказаў ён. - Гэта пракурор з Камітэтам дзяржкантролю вызначаць, што рабіць. Па ўсёй вертыкалі - хто дапусціў парушэнне ўстаноўленага мною парадку і хто садзейнічаў гэтаму або хто "прашлёпаў", - запатрабаваў Кіраўнік дзяржавы.

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што гэту нараду было даручана падрыхтаваць Старшыні Савета Рэспублікі Наталлі Качанавай на чале групы іншых адказных асоб. Ім жа трэба аператыўна ўнесці ва Урад прапановы па мерах рэгулявання цэн у Беларусі. "Гэта група на чале з Качанавай. Герасімаў, Андрэйчанка, Орда, Мядзведзева (кіраўнікі КДК, Палаты прадстаўнікоў, Федэрацыі прафсаюзаў, Белстата. - Заўвага)... Кіраўнік групы Качанава. Падключайце любых спецыялістаў, але выпрацуйце (меры. - Заўвага). І ўнесці ва Урад меры рэагавання, меры рэгулявання цэн у краіне. Да 20 кастрычніка 2022 года ўрад павінен прыняць рашэнне з падачы гэтай групы", - даручыў Прэзідэнт.

Ён дадаў, што калі будуць хоць якія-небудзь разыходжанні наконт таго, што "зарэгулявалі, загінем, дэфіцыт створыцца", каб неадкладна дакладвалі яму.

Звяртаючыся да першага віцэ-прэм'ера Мікалая Снапкова, Аляксандр Лукашэнка параіў з 6 кастрычніка цэны не толькі не павышаць, але і, наадварот, знайсці магчымасць іх паніжэння. "Лепш за ўсё раю вам цэны панізіць", - сказаў ён.

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што не баіцца крытыкі ў сувязі з агучанымі рашэннямі, паколькі самае важнае - праводзіць справядлівую палітыку. "Я публічна стаўлю перад вамі задачу, беручы на сябе, зноў гружу гэта пытанне, ведаючы, што заўтра ўсе захлынуцца, крытыкуючы Прэзідэнта. Але мы павінны праводзіць справядлівую палітыку, - сказаў ён. - Пераканаўча вас прашу прыняць да 20 кастрычніка пастанову, якая забяспечыць кантроль за цэнаўтварэннем. І, самае галоўнае, недапушчэнне росту цэн. Работа цяжкая і вялікая".

Кіраўнік дзяржавы заўважыў, што цэны для вытворцаў сёння завоблачныя, і іншых не будзе. Таму трэба зніжаць сабекошт і шукаць якія-небудзь іншыя рэзервы. "Што датычыцца гандлю, гэта не абмяркоўваецца. Не бедныя", - сказаў ён.

Гаворачы пра работу групы на чале з Наталляй Качанавай, ён яшчэ раз падкрэсліў, каб да выпрацоўкі мер пры неабходнасці прыцягваліся любыя спецыялісты і эксперты. "Любога прыцягвайце да сябе. Будуць жорсткія з вашага боку прапановы, значыць, жорсткія. Іншых рашэнняў быць не можа", - сказаў ён.

Аляксандр Лукашэнка таксама звярнуў увагу, што ўмовы работы айчынных вытворцаў з пункту гледжання кошту энергарэсурсаў больш выгадныя, чым у канкурэнтаў на Захадзе. "Я не ведаю, якія будуць цэны на будучы год на газ і нафту, але я буду рабіць усё, каб сітуацыя не была горшай, чым у бягучым годзе. Гэта значыць, больш не будзе. У той час як там будуць шалёныя цэны - на Захадзе", - сказаў ён.

"Давайце варушыцца. Не трэба спасылацца на гэтыя санкцыі. Усё ў нашых руках, - заклікаў беларускі лідар. - Яшчэ раз папярэджваю: пытанне палітычнае! Гэта нават не эканамічнае пытанне. Гэта пытанне жыцця і смерці".

Аляксандр Лукашэнка звярнуў увагу, што ад эканамічнага блока чакае перш за ўсё вырашэння профільных пытанняў, хоць ёсць і шмат іншых тэм, якія знаходзяцца ў полі зроку Кіраўніка дзяржавы. "Яны вунь, учора ўжо Дуда (Прэзідэнт Польшчы. - Заўвага) заявіў. Гэта ўжо даўно прапрацавана. Мы з Пуціным гэта абмяркоўвалі, калі аб самалётах гаварылі па ядзернай зброі. Яны ўжо даўно з амерыканцамі дамовіліся, што арсеналы будуць у Польшчы. Аб чым гэта сведчыць? Што мы стаім рэальна перад атакай тактычнай ядзернай зброяй. Трэба прымаць меры. У нас яе няма. Але гэта не ваша пытанне, і я вас гэтым не гружу, - сказаў ён. - Цэны па газу і нафце - я вам сказаў: горш не будзе, чым у гэтым годзе. Працуйце, што вы ад мяне яшчэ хочаце?"

"Калі ласка, выконвайце кожны свае функцыі. Рабіце так, каб было людзям добра. Убачылі, нешта недзе не так, - прымайце меры", - падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы.

Завяршаючы мерапрыемства, Прэзідэнт звярнуўся да сельскагаспадарчай тэматыкі і акцэнтаваў увагу на неабходнасці аператыўнага завяршэння асенніх палявых работ.

"Сельскагаспадарчы год мы павінны завяршыць апошнім гектарам пад'ёму зябліва. Зябліва павінна быць паднята, як у мінулым годзе", - запатрабаваў Кіраўнік дзяржавы.

Ён адзначыў, што ўжо сёння спецыялісты гавораць аб тым, што калі б у мінулым годзе не было дадатковага націску ў гэтым пытанні, то не атрымалі б высокі ўраджай.

Але ёсць і іншыя напрамкі, па якіх з усталяваннем добрага надвор'я патрабуецца прыкласці дадатковыя намаганні. "У нас сёння самае небяспечнае - не завяршылі сяўбу азімых. А гэта ўраджай будучага года, - адзначыў беларускі лідар. - Кіньце зерне неадкладна ў глебу. Трэба завяршыць сяўбу. Гэта галоўнае. Другое - убраць кукурузу на зерне. Гэта другая праблема, якую трэба імгненна вырашыць. Зразумела, нехта бульбу не ўбраў, нехта лён канчаткова не звёз, а нехта яшчэ цукровыя буракі не ўбраў".

Што да завяршэння ўборкі бульбы, Прэзідэнт упэўнены, што тут праблем не будзе - засталіся невялікія аб'ёмы. А вось на лён, і гэта яшчэ адна галоўная задача, Аляксандр Лукашэнка звярнуў асаблівую ўвагу. "Пераляжыць - будзе гніллё", - папярэдзіў ён, адзначыўшы, што прадукцыя з лёну карыстаецца вялікім попытам.

"І не трэба далёка везці. Расія побач. Ім усё патрэбна. Зарабіце гэтыя грошы за плотам. Але нам трэба мабілізавацца, з'яднацца. Не толькі каб саміх сябе накарміць у Беларусі, а каб зарабіць яшчэ на гэтым", - рэзюмаваў Кіраўнік дзяржавы.