Удзел у саміце Арганізацыі Дагавора аб калектыўнай бяспецы ў Бішкеку

Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка ў Бішкеку 27 лістапада прыняў удзел у саміце Арганізацыі Дагавора аб калектыўнай бяспецы.

Саміт прайшоў у адміністрацыйным будынку "Ынтымак ардо". Там Кіраўніка беларускай дзяржавы пасля прыбыцця вітаў Прэзідэнт Кыргызстана Садыр Жапараў.

"Мы з'яўляемся сведкамі тэктанічных зрухаў у міжнародных адносінах", - сказаў Прэзідэнт Беларусі на пасяджэнні ў вузкім складзе.

Кіраўнік дзяржавы канстатаваў, што шматбаковыя механізмы кантролю над узбраеннямі або цалкам разбураны, або страцілі сваю эфектыўнасць з-за канфрантацыі і адсутнасці даверу.

"Па перыметры граніц АДКБ нарастаюць ваенныя рызыкі і пагрозы, асабліва на заходнім флангу арганізацыі, дзе, здавалася б, павінна захоўвацца адэкватная і стабільная сітуацыя. Абстаноўка падобная да асаджанай крэпасці, у якой сёння жыве Беларусь", - сказаў Прэзідэнт Беларусі.

Ён адзначыў, што сукупныя расходы краін НАТА на абарону ў 2025 годзе складуць прыкладна $1,6 трлн. Растуць ваенныя амбіцыі Германіі, якая мае намер сур'ёзна павялічыць ваенныя расходы. Польшча, у сваю чаргу, у 2026 годзе выдзеліць на абарону амаль $55 млрд (каля 5% ВУП) і стане лідарам НАТА па гэтым паказчыку. Колькасць яе ўзброеных сіл перасягнула ўжо 200 тыс. чалавек. Па тэмпах росту не вельмі адстаюць ад Варшавы і краіны Балтыі.

"Усё вышэйпералічанае ў сукупнасці з агрэсіўнай рыторыкай сведчыць аб тым, што заходнія палітыкі мэтанакіравана рыхтуюцца да вайны. Не мы, Уладзімір Уладзіміравіч (Прэзідэнт Расіі Уладзімір Пуцін. - Заўвага), рыхтуемся да вайны, а па ўсіх фактах - яны", - заявіў Кіраўнік беларускай дзяржавы.

Ён таксама звярнуў увагу, што краіны Захаду прадаўжаюць пастаўляць зброю Украіне. "Дзе гэта зброя сёння знаходзіцца, усім зразумела - па ўсім свеце разыходзіцца", - заўважыў беларускі лідар.

У сваім выступленні Прэзідэнт падкрэсліў, што Беларусь выступае за сумленны і адкрыты дыялог па важных міжнародных пытаннях.

"Акрамя нарошчвання ваеннага патэнцыялу нашы суседзі актыўна прапаведуюць палітыку ізаляцыі і раздзяляльных ліній. Спектр вельмі шырокі - ад незаконных эканамічных санкцый да закрытага неба і закрытых граніц, - сказаў Кіраўнік дзяржавы. - У той жа час мы - за дыялог. І гэта дэманструем у сваёй палітыцы. Сумленны, адкрыты, без ультыматумаў і папярэдніх умоў".

Аляксандр Лукашэнка нагадаў, што ў перыяд свайго старшынства ў АДКБ у 2023 годзе Беларусь ініцыявала Мінскую міжнародную канферэнцыю па еўразійскай бяспецы, прапанаваўшы пляцоўку для навядзення мастоў і пошуку кампрамісных рашэнняў у мэтах пераадолення рознагалоссяў у рэгіёне. "АБСЕ не працуе. Даўно можна было сабрацца кіраўнікам дзяржаў і пагаварыць на гэту тэму. Але камусьці не хочацца", - заўважыў беларускі лідар.

У канцы кастрычніка бягучага года праведзена ўжо III Мінская канферэнцыя, якая становіцца пастаянным форумам для абмеркавання надзённых пытанняў рэгіянальнай і глабальнай бяспекі для Еўразіі.

"У сучаснай канфігурацыі бяспекі на еўразійскай прасторы АДКБ захоўвае сваю актуальнасць. АДКБ патрэбна. Запатрабаванасць нашай арганізацыі пацвярджаецца дынамічным развіццём усіх яе складнікаў - ваенна-палітычным, ваенна-тэхнічным, у сферы барацьбы з транснацыянальнымі пагрозамі", - заявіў Прэзідэнт Беларусі. 

"Трэба пастаянна адаптаваць АДКБ пад зменлівыя выклікі і пагрозы бяспецы, каб яна своечасова і максімальна эфектыўна рэагавала на іх. З ваенным кампанентам, антыкрызісным інструментарыем, барацьбой з тэрарызмам і наркатрафікам у нас, нібыта, сістэма існуе", - сказаў Кіраўнік беларускай дзяржавы. 

Паводле слоў Аляксандра Лукашэнкі, існуе шэраг выклікаў і пагроз як ваеннага, так і неваеннага характару, якія патрабуюць асаблівай увагі і рэагавання па лініі АДКБ ужо цяпер.

"Гэта штучны інтэлект; беспілотныя лятальныя апараты і смяротныя аўтаномныя баявыя сістэмы, якія валодаюць алгарытмамі да саманавучання; кібертэрарызм; забеспячэнне бяспекі жыццёва важных аб'ектаў энергетычнай інфраструктуры, у першую чаргу АЭС і гідраэлектрастанцый; нарэшце, праблема закрыцця граніц для перамяшчэння тавараў і людзей. Гэтыя пытанні датычацца ўсіх дзяржаў - членаў АДКБ", - падкрэсліў Прэзідэнт Беларусі.

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што развіваецца таксама супрацоўніцтва ў сферы кібербяспекі. Ён падзякаваў кыргызскаму боку за правядзенне канферэнцыі АДКБ па гэтай тэме.

Вельмі важным Прэзідэнт Беларусі лічыць пачатак работы па далейшым удасканаленні канцэптуальных дакументаў арганізацыі. "Спадзяёмся, што яна атрымае свой працяг у бліжэйшай перспектыве", - сказаў ён.

Кіраўнік беларускай дзяржавы на саміце АДКБ заявіў аб падтрымцы намаганняў Расіі ў рэагаванні на прапанову ЗША па міры ва Украіне.

"Што датычыцца Беларусі, ды я бачу і сёння па рэакцыі ўсіх членаў АДКБ, мы падтрымліваем намаганні Уладзіміра Пуціна, Расійскай Федэрацыі ў рэагаванні на прапанову ЗША па міры і мірным дагаворы ва Украіне. Вельмі спадзяёмся, што гэта адбудзецца. Зразумела, пэўным, як мы гэта бачым, сілам у Еўропе трэба адмовіцца ад канфрантацыі", - заявіў беларускі лідар.

"Але не разумею, як яны ад яе адмовяцца, калі яны трацяць такія велізарныя грошы на ўзбраенне і пераўзбраенне. Працэс запушчаны. Але, думаю, і ЗША, і Расія змогуць спыніць гэты працэс, дамовіўшыся з украінцамі па мірным дагаворы", - дадаў Аляксандр Лукашэнка.

"Яшчэ раз падкрэсліваю: мы падтрымліваем вашы (Расіі. - Заўвага) намаганні па мірным дагаворы з Украінай. Я ўчора сказаў: калі амерыканцы сябе паводзяць як дыпламаты і сапраўдныя юрысты, гэты дагавор будзе ўзгоднены. Паколькі ўжо асноўныя моманты ўзгоднены", - заявіў беларускі лідар.

"Цяпер, як у нас кажуць, мяч на ўкраінскім баку. І думаю, што ў сувязі з тымі падзеямі, якія развіваюцца на фронце, Украіна пойдзе на гэты мірны дагавор. У адваротным выпадку страціць краіну поўнасцю", - дадаў Аляксандр Лукашэнка.

Наступны саміт АДКБ пройдзе 11 лістапада 2026 года ў Маскве. Старшынстваваць у арганізацыі будзе Расія.

"Расійскай Федэрацыі, Вам, Уладзімір Уладзіміравіч (Пуцін. - Заўвага), жадаю паспяховага старшынства ў 2026 годзе", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Пасля завяршэння саміту АДКБ Прэзідэнт паразмаўляў з журналістамі.

Кіраўнік беларускай дзяржавы пракаменціраваў мірны план ЗША па ўрэгуляванні канфлікту ва Украіне.

"Учора мы вельмі доўга гаварылі на гэту тэму з Уладзімірам Уладзіміравічам (Пуціным. - Заўвага). Я так разумею, і ён, і я бачым пакуль неканчатковы варыянт і, калі можна так сказаць, неафіцыйны варыянт. Калі ён будзе перададзены па афіцыйных каналах расіянам, тады можна будзе гаварыць пра канкрэтныя нейкія рэчы, - заявіў беларускі лідар. - Але я сёння сказаў, што план працаздольны. І  Уладзімір Уладзіміравіч прызнае, што гэта добрая аснова для перагавораў".

Разам з тым Аляксандр Лукашэнка звярнуў увагу, што гэты план складзены ў спешцы: "Няхай на мяне не пакрыўдзіцца каманда Трампа, але ён (план. - Заўвага) складзены ў спешцы. Не хачу сказаць, што ўжо зусім на каленях, але ў спешцы. Яго трэба прадставіць у даходлівым варыянце. Без шырокага тлумачэння, каб усё было канкрэтна. Калі там тэрытарыяльныя нейкія вырашаюцца пытанні, то ўсё павінна быць прапісана да метра, кіламетра. Якія войскі, дзе войскі, хто павінен быць, хто не павінен".

"Усё павінна быць да дробязі прапісана. Шырокае тлумачэнне дасць магчымасць потым у нейкім перыядзе часу... Па-свойму кожны будзе тлумачыць тыя ці іншыя пункты. Таму павінна быць абсалютна ўсё канкрэтна", - падкрэсліў беларускі лідар.

Паводле яго слоў, у цэлым амерыканцамі праведзена каласальная работа. Пры гэтым Аляксандр Лукашэнка пракаменціраваў шэраг выказванняў экспертаў і журналістаў, якія кажуць, што ЗША, напрыклад, улічылі патрабаванні Расіі, а ўкраінскія, наадварот, не ўлічваюцца. Прэзідэнт у сувязі з гэтым звярнуў увагу, што Дональд Трамп не толькі сустракаўся з Уладзімірам Пуціным у Анкарыджы, але і было шмат сустрэч з Уладзімірам Зяленскім, еўрапейскімі лідарамі.

"Вы што, думаеце, яны проста чай папілі? Трамп і яго каманда грунтоўна і змястоўна правялі вельмі вялікую работу. І з украінцамі, і з еўрапейцамі, і з расіянамі. І трэба Трампу аддаць у гэтым плане належнае. Таму гаварыць аб тым, што меркаванне і пазіцыю Расіі ўлічылі, а Украіны не - гэта няправільна", - сказаў Прэзідэнт Беларусі.

Ён адзначыў, што пытанне ў іншым: Расія аказалася больш дагавораздольнай, чым Украіна. "Гэта трэба прызнаць. А потым ужо ўглыб лезці", - даў параду Кіраўнік беларускай дзяржавы.

Гаворачы пра Уладзіміра Зяленскага, Аляксандр Лукашэнка заўважыў, што калі б ён у пачатку ваенных дзеянняў зрабіў так, як яму раілі, то не дайшло б да цяперашняй сітуацыі наогул. "А калі б Украіна выканала Мінскія дамоўленасці, вайны не было б. І Украіна была б у граніцах, як яны хочуць, 1991 года. Але калі Валодзя Зяленскі хоча паглядзець на рэаліі, я цяпер яму яшчэ раз, а тады мая была праўда, хачу не параду даць - хачу проста сказаць тое, што бачу я. Калі ты хочаш, каб Украіна захавалася ў тых граніцах, у якіх яна сёння ёсць (з улікам рэалій на фронце), трэба дамаўляцца, не трэба тарпедаваць перагаворны працэс", - заклікаў беларускі лідар.

"Калі недзе нешта не можаце дамовіцца… А я з гэтай прапановы не ўбачыў, што там нельга дамовіцца па якіх-небудзь пытаннях. Ну калі раптам… Там нейкая дэмілітарызаваная зона, кавалачкі і гэтак далей, на Данбасе… Ну пакіньце на потым, але спыніце вайну, дзе гінуць чужыя дзеці. Вось у чым галоўная праблема таго ж Зяленскага. Гэта трэба мець на ўвазе. І самае галоўнае, ты страціш краіну", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Прэзідэнт не выключыў, што Уладзімір Зяленскі зможа і ў гэтай сітуацыі знайсці ў свеце месца для жыцця сабе і блізкім. "А што будуць рабіць украінцы? Мільёны чалавек. Таму падумай, зыходзячы з рэальнай абстаноўкі, як захаваць тое, што ў цябе ёсць. А ў цябе ёсць усё: і выхад да мора, і Адэса твая, і Нікалаеў. А гэтага можа не быць. У адзін момант, у адно імгненне. Таму трэба ўсё ўзважыць і прыняць слушнае рашэнне. І Трамп тут мае рацыю, калі ён падціскае адзін і другі бок", - сказаў Кіраўнік беларускай дзяржавы.

Аляксандр Лукашэнка таксама адзначыў, што негатыўную ролю цяпер адыгрывае Еўрасаюз. "Трэба спыніць гэту вайну. У гэтай вайне баюся, што не будзе пераможца. Гэта катастрофа. Ведаеце, чаму не будзе, калі раптам…. Ну а калі будзе пераможца - гэта не Еўрапейскі саюз, калі ад іх адмовяцца ЗША", - сказаў Прэзідэнт Беларусі.

"Вось так экспромтам я магу сказаць. Мы падумаем яшчэ над гэтымі пытаннямі. Наперадзе вялікая, цяжкая работа. Там шмат чаго: і Запарожская станцыя, і золатавалютныя рэзервы Расіі... Там усё ўлічана. Не без інтарэсаў ЗША. Штрых Трампа як эканаміста там прысутнічае. Не буду канкрэтызаваць", - адзначыў беларускі лідар.

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў: ён верыць, што канфлікт ва Украіне блізкі да завяршэння. Разам з тым Прэзідэнт заўважыў: "Гэта вайна, і ў любы момант можа быць непрадбачаная сітуацыя, якая можа ў цэлым павярнуць абстаноўку назад. Вайна ёсць вайна - вельмі крытычны момант у жыцці любога грамадства і краіны. Таму нельга расслабляцца. Трэба пастаянна аднаму і другому боку быць у тэме".

Аляксандр Лукашэнка яшчэ раз нагадаў пра прапановы каманды Прэзідэнта ЗША па мірным плане, якія ў асноўным прыняты. "Я думаю, і еўрапейцы (Еўрасаюз. - Заўвага) зразумеюць, што на гэта трэба ісці, і ўкраінцы. Ну што ўпірацца еўрапейцам? Прапанова - 600 тыс. армія (ва Украіне. - Заўвага). Еўрапейцы хочуць 800 тыс. Ды гасподзь з вамі! 600 тыс. трэба ўтрымліваць армію. У палякаў сёння (яна больш моцная эканамічна краіна), - 200 тыс., - адзначыў Кіраўнік дзяржавы. - 800 тыс.! Вы ўяўляеце, у велізарнай Расіі амаль такая армія!"

"Ну вось такія (у ЕС. - Заўвага) - чапляюцца хоць за што. Значыць, справа не ў змесце вось гэтага праекта мірнага дагавора з пункту гледжання еўрапейцаў. Справа ў тым, што яны не хочуць гэтага міру. Толькі не разумею, навошта ім вайна. Яны яе не выйграюць. Кажуць, англічане там не вельмі прыстойную ролю адыгрываюць і занялі пазіцыю. Думаю, паразумнеюць", - канстатаваў Аляксандр Лукашэнка.

Адказваючы на пытанне, ці гатовы ён стаць пасрэднікам у мірным урэгуляванні, Прэзідэнт Беларусі сказаў: "Я не люблю ніякага пасрэдніцтва. Які я буду пасрэднік? Мы ж "агрэсары" з Уладзімірам Уладзіміравічам. Вы ж чуеце: усе згодны весці перагаворы ў Беларусі, супрацоўнічаць з Беларуссю. Акрамя Валодзі Зяленскага. Я ў чым яму насаліў? Таму я не імкнуся да гэтага".

"Я ўчора сказаў: калі гэта трэба (а гэта самы аптымальны момант і для таго, каб выправіць тое, што было тады - нармандская гэта чацвёрка, калі еўрапейцы прыязджалі без ЗША), самае нармальнае пытанне - вярнуцца або прадоўжыць перагаворы, якія былі праведзены ў 2015 годзе. Калі так, - калі ласка", - дадаў беларускі лідар.

Адказваючы на пытанні журналістаў, у тым ліку прадстаўнікоў СМІ Кыргызстана, Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што паміж Беларуссю і Кыргызстанам цудоўныя адносіны.

"Самае галоўнае - мы захавалі ўсё тое, што было паміж намі ў савецкія часы. Памятаеце, мы ў вас па дробязях нават - куплялі насенне буракоў. Таму што ў нас мы не маглі яго атрымаць. Надвор'е не тое. Мы нават гэта захавалі, не гаворачы пра пастаўкі сюды нашай тэхнікі і гэтак далей. Апошнія год-два вы сталі багацейшымі, значна. Я заўважыў, вы шмат чаго будуеце. Малайцы! Па вядомых прычынах. Мы з расіянамі пад санкцыі трапілі. У Кыргызстане малайцы. Яны гэтым скарысталіся і правільна зрабілі", - сказаў Прэзідэнт Беларусі.

"Другі момант, каб вы разумелі пра нашы адносіны: калі ўкраінцы пачалі разбураць інфраструктурныя аб'екты на тэрыторыі Расіі, перш за ўсё нафтаперапрацоўчыя, у вас знікла паліва. Вядома, мы па абавязацельствах сваім расіянам шмат чаго пастаўляем, магутныя два заводы (НПЗ, якія працуюць у Беларусі. - Заўвага), але кыргызы папрасілі дапамагчы: "Няма паліва!". Мы адгукнуліся, дамовіліся з Уладзімірам Уладзіміравічам, адарвалі кавалачак ад расіян і супрацоўнічаем з вамі. У нас вельмі блізкія, добрыя адносіны", - заявіў Аляксандр Лукашэнка.

Прэзідэнт таксама расказаў пра жыццё ў Беларусі экс-Прэзідэнта Кыргызстана Курманбека Бакіева: "Бакіеў таксама добра жыве. Нармальна. Мы яго да вас не адпусцім ужо. Я яму сказаў: "Ніякіх паездак, хопіць! Жыві ў Беларусі". Нармальна жыве. Я часам бываю ў яго ў гасцях, калі запрашае. Таму мы яго вам не аддадзім".

"Але ён вельмі пакутуе і сумуе па краіне. Усё мне гаворыць: вось хацеў бы хоць на магілу прыехаць да бацькі. Ну, гэта непарадак, што кыргызы не могуць дазволіць свайму Прэзідэнту прыехаць на магілу бацькі. Думаю, мы вырашым гэта пытанне з цяперашнім кіраўніцтвам", - рэзюмаваў Кіраўнік беларускай дзяржавы.