Нарада па пытанні ўдасканалення сістэмы планавання і кантролю за рэалізацыяй стратэгічных праектаў

Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка 20 кастрычніка сабраў нараду па пытанні ўдасканалення сістэмы планавання і кантролю за рэалізацыяй стратэгічных праектаў.

Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў значнасць такіх стратэгічных праектаў: "Гэта будучыня не толькі любой сістэмы, але і любой краіны ў цэлым. Стратэгічныя праекты, калі гаварыць пра Беларусь, гэта будучыня нашай краіны".

"Без будучыні не можа існаваць ніводны чалавек, ніводная сістэма, ніводная дзяржава", - дадаў Прэзідэнт.

Пры гэтым ён звярнуў увагу на яўныя недахопы ў гэтай рабоце: "У нас нават калі разумна выпрацаваны праекты стратэгічнага характару, то яны не заўсёды рэалізуюцца". Кіраўнік дзяржавы папярэдзіў, што кантроль за выкананнем даручэнняў будзе самы сур'ёзны.

"Не заўсёды, прыняўшы рашэнне, мы яго рэалізуем. Рэалізуем не своечасова - гэта ўжо норма. Але мяне больш за ўсё апошнім часам (я ўжо аб гэтым недзе гаварыў) хвалюе тое, што наш Урад замест таго, каб канкрэтнай справай займацца, пачынае хлусіць і дэзынфармаваць Прэзідэнта. Для таго каб паказаць сябе ў лепшым свеце", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.

"Я не хачу публічна прыводзіць прыклады, але ў закрытым рэжыме я прывяду вам прыклад, які красамоўна сведчыць аб тым, што хлусня ў нас не зжыта, - дадаў Кіраўнік дзяржавы. - І здзіўляцца таму, што ў нас у Гомельскай вобласці падзеж жывёлы (прыпісваюць там недзе), у Віцебскай вобласці, Магілёўскай, ды і наогул па краіне... Што тут здзіўляцца, калі гэта ідзе ад міністраў нашых, ад нашых губернатараў. Гэта недапушчальна".

Прэзідэнт падкрэсліў, што ўзнікненне такіх сітуацый - гэта крайні выпадак. 

"Я не гавару, што гэта традыцыя. Але я баюся, каб гэта не стала ў Беларусі традыцыяй - хлусня. Гледзячы ў крывое люстэрка, мы краіну не ўтрымаем. І новыя імпульсы ёй не прыдадзім, якія б стратэгічныя ў нас планы ні існавалі", - заявіў Аляксандр Лукашэнка.

Стратэгічныя праекты, паводле слоў Прэзідэнта, могуць рэалізоўвацца ў розных галінах. Напрыклад, для паглыблення ўжо існуючых тэхналагічных працэсаў у машынабудаванні і сельскай гаспадарцы. "Па кожным з напрамкаў ёсць магчымасць і неабходнасць паглыбляцца. Тэхналогіі зразумелыя, школы існуюць, кадры ведаюць, у якім напрамку рухацца", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.

У якасці аднаго з прыкладаў Прэзідэнт прывёў будаўніцтва Светлагорскага цэлюлозна-кардоннага камбіната. Першапачаткова планавалася проста пабудаваць завод па вытворчасці цэлюлозы і пастаўляць яе на экспарт. Аднак гэта прывяло да таго, што Беларусь, па сутнасці, прадавала іншым краінам паўфабрыкат, а потым імпартавала адтуль вырабленыя з яго тавары. Таму ў далейшым па даручэнні кіраўніка дзяржавы вытворчасць у Светлагорску была пашырана, каб на заводзе маглі атрымліваць прадукцыю з большай дабаўленай вартасцю, карыстацца ёю ў сябе ў краіне і экспартаваць на іншыя рынкі.

"Наколькі я разумею, гэты цэх мы заканчваем будаваць?" - удакладніў Аляксандр Лукашэнка ў губернатара Гомельскай вобласці.

"Так", - пацвердзіў Іван Крупко.

"І як бы ні было цяжка, мы яго аснашчаем тэхналагічным абсталяваннем, - дадаў Прэзідэнт. - Вось вам паказчык аднаго з невялікіх стратэгічных праектаў, які рэалізаваны прыкладна за паўтара-два гады. Мы рэалізуем гэты праект, паглыбляючы тое, што сёння маем. І гэта аснова нашага далейшага развіцця".

Яшчэ адзін напрамак - стварэнне зусім новых вытворчасцей. Аднымі з такіх праектаў сталі будаўніцтва Беларускай атамнай станцыі і Беларускай нацыянальнай біятэхналагічнай карпарацыі.

"Выбралі дзве пляцоўкі, адну станцыю пабудавалі. І сёння ў нас спажыванне атамнай энергетыкі да агульнага спажывання электраэнергіі вышэйшае, чым у Злучаных Штатах Амерыкі і нават у Расіі. Ад агульнага недзе чвэрць мы замяшчаем за кошт мірнага атама. Сёння я акуратна падводжу вас да таго, што нядрэнна было б і другую атамную станцыю мець у краіне. Гэта вельмі-вельмі выгадна", - звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка.

Паводле яго слоў, такія прапрацоўкі на першапачатковым этапе ідуць. "Або мы дабаўляем два блокі на існуючай пляцоўцы, або ў Магілёўскай вобласці, дзе ў нас другая пляцоўка, будуем яшчэ два блокі. І тады больш за палову  электрычнасці мы атрымаем ад атамнай станцыі. Чыстага, вельмі выгаднага прадукту", - падкрэсліў беларускі лідар.

Да найбольш маштабных праектаў у Беларусі варта аднесці і арганізацыю вытворчасці легкавых аўтамабіляў. У час урачыстага адкрыцця завода "БЕЛДЖЫ" ў лістападзе 2017 года Аляксандр Лукашэнка заявіў, што яго мара - вырабляць у Беларусі ўласны легкавы аўтамабіль - ажыццявілася. З гадамі на заводзе істотна вырас узровень лакалізацыі, значна павялічыліся аб'ёмы вытворчасці. Сёння можна з упэўненасцю гаварыць, што беларускі Geely стаў сапраўды народным аўтамабілем.

"Сёння ўжо чарга за Geely. І прыгожыя аўтамабілі знешне, і якасныя. Праўда, я цяпер Пархомчыка са Снапковым душу па поўнай, каб яны (напрамкі. - Заўвага) далей развіваліся. Мы ўжо сёння замахнуліся не на 30-40 тыс. аўтамабіляў у год, а на 120 тыс.", - заявіў Аляксандр Лукашэнка.

Прэзідэнт нагадаў, што ў Беларусі маюць намер стварыць вытворчасць у супрацоўніцтве з кітайскай "ФАВ Груп". Найбольш вядомы брэнд карпарацыі - легкавы аўтамабіль Hongqi ("Хунці" - перакладаецца як "чырвоны сцяг").

"У бліжэйшы час пакажам народу. Пачалі новую марку аўтамабіляў вырабляць. Вось бачыце, як жыццё павярнулася: аўтамабілі запатрабаваны. І Geely займае першае месца па продажах у Беларусі ўжо. У Расіі моляцца, просяць: "Прадайце". Чэргі з'явіліся. Калі такое было? Гэта сведчыць аб тым, што трэба гэтым займацца. І трэба бачыць перспектывы", - адзначыў Кіраўнік дзяржавы.

"Вось стратэгічныя праекты, якія паднімуць краіну на дзве-тры прыступкі вышэй, чым цяпер. Гэта новае. І ў гэтым напрамку трэба рухацца, калі мы, выхваляючыся, што мы такія разумныя і перадавыя, хочам гэта даказаць на практыцы. Гэта вельмі выгадна і гэта патрэбна", - заявіў Прэзідэнт.

Мэта нарады, як растлумачыў Кіраўнік дзяржавы, - абмеркаваць, як трэба палепшыць сістэму планавання і кантролю за рэалізацыяй стратэгічных праектаў. І ў гэтым напрамку важна ўсё - ад ідэі да ўвасаблення яе ў жыццё і гарантаванага атрымання эканамічнага эфекту, падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

"Шокавая перанастройка ў сусветных палітычных, эканамічных, фінансавых адносінах пабуджае кожную краіну думаць не толькі аб ахоўных і кампенсуючых мерах. Трэба падлічваць стратэгічныя перспектывы развіцця нацыянальнай эканомікі (а значыць, і дзяржавы), гэта значыць, глядзець у будучыню", - заявіў Прэзідэнт.

Кіраўнік дзяржавы звярнуў увагу, што за трыццаць гадоў у Беларусі сфарміравана цэлая сетка даследчых інстытутаў у розных галінах. Дарэчы, ёсць сярод іх і тыя, што маюць патрэбу ў сур'ёзным рэфармаванні. У сувязі з гэтым Прэзідэнт нагадаў ураду аб сваім патрабаванні перагледзець колькасць і структуру даследчых інстытутаў, каб "на дух не было тых, якія толькі лічацца, а не даюць выніку". Прычым гэта патрабаванне датычыцца і ведамасных інстытутаў, у тым ліку ў сферах аховы здароўя, працы і сацыяльнай абароны, спорту, культуры і іншых.

Аляксандр Лукашэнка згадаў таксама аб рабоце Камітэта па навуцы і тэхналогіях, Нацыянальнай акадэміі навук. Апошнюю, дарэчы, чакае комплексная праверка. "Зімой Акадэмію навук трэба сур'ёзна прааналізаваць. Дай бог, каб было так, як нам кіраўнік Акадэміі навук дакладвае: яны сёння робяць усё - ад беспілотнікаў да вырабаў з сухога малака, якія прадаюць у Кітай. Робяць усё. Паглядзім, ці так гэта. Я маю на ўвазе электрамабілі і гэтак далей", - сказаў Прэзідэнт.

Прадаўжаючы размову аб дзейнасці беларускіх вучоных, Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што іх даследаванні, аналітычная работа, прагнозы навукова-тэхнічнага прагрэсу на дзесяцігоддзі наперад, вядома, патрэбны. "Але трэба прызнаць, што рэальны сектар эканомікі масава выкарыстоўваць працы вучоных чамусьці не імкнецца, - звярнуў увагу Прэзідэнт. - Да вытворчасці даходзяць не ўсе новыя распрацоўкі". Паводле яго слоў, па-сапраўднаму буйных, прарыўных праектаў за гэты час створана не так шмат.

"Так, мы пабудавалі атамную станцыю, БНБК (Беларускую нацыянальную біятэхналагічную карпарацыю. - Заўвага), выпускаем буйнейшую на планеце кар'ерную тэхніку, ёсць касмічныя праграмы, распрацоўваем і выпрабоўваем прадукты інавацыйнай біямедыцыны, якія не маюць сусветных аналагаў. Аднак за іх узяліся толькі з падачы Прэзідэнта", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

"А дзе народжаныя ў нетрах дзікай працы, у нетрах Акадэміі навук праекты? Дзе яны?" - задаў ён рытарычнае пытанне.

"Як бачым, прабелы ёсць. Перш за ўсё ў планаванні стратэгічных праектаў, аб'ектаў высокіх (5-га і 6-га) тэхналагічных укладаў", - канстатаваў Кіраўнік дзяржавы.

Аляксандр Лукашэнка нагадаў, што яшчэ вясной даручыў Ураду, Акадэміі навук і свайму памочніку Аляксандру Косінцу прапрацаваць тэму стварэння ў краіне так званага мазгавога ядра, здольнага ацэньваць і курыраваць маштабныя праекты. Дарэчы, такія праекты ўжо вызначаны.

"Патрэбны такі цэнтр, які пры Прэзідэнце, ад імя Прэзідэнта, побач з Прэзідэнтам будзе бачыць, што адбываецца, і прымушаць усіх вас рэалізоўваць гэтыя праекты", - растлумачыў Кіраўнік дзяржавы.

Урад прадставіў Кіраўніку дзяржавы варыянт з дзвюма асноўнымі структурамі: цэнтрам, які напрацоўвае ідэі і падлічвае іх эканамічны эфект, і саветам, дзе прымаюцца рашэнні аб жыццяздольнасці і актуальнасці такіх ідэй. Прадугледжваецца, што канчатковае рашэнне па найбольш буйных праектах будзе прымаць Кіраўнік дзяржавы.

"Прашу далажыць, як у гэты ланцужок убудаваны тыя, хто непасрэдна будзе ўвасабляць вытворчы аб'ект у жыццё: профільныя міністры, дырэктары, галоўныя інжынеры ў рэшце рэшт. Гэта ж яны будуць гэта ўсё рэалізоўваць. Як праекты будуць забяспечвацца кадрамі і рэсурсамі? Хто ў прапанаванай схеме будзе браць на сябе рызыкі, гарантаваць эканамічную плацежаздольнасць, паспяховасць працы новых прадпрыемстваў? Савет? Цэнтр? Міністр? Дырэктар?" - пералічыў ключавыя пытанні па тэме Аляксандр Лукашэнка. Адказ на некаторыя з іх, паводле слоў Прэзідэнта, вынікае з таго, аб чым раней ужо гаварылася. Так, калі канчаткова зацвярджаць стратэгічныя праекты будзе кіраўнік дзяржавы, дык ён і вызначыць, хто далей будзе адказваць за іх рэалізацыю.

Аляксандр Лукашэнка таксама папрасіў канкрэтызаваць, для чаго прапануецца стварыць новы цэнтр і ці сапраўды без яго не абысціся: "Што перашкаджае рэалізоўваць лепшыя задумы ва ўжо існуючым складзе? Ніякіх новых структур і дадатковых кадраў быць не павінна. У нас хапае гэтых цэнтраў і "каля цэнтраў", якія трэба арганізаваць у адзіны кулак і якія маглі б рухацца ў патрэбным напрамку". Прэзідэнт падкрэсліў: не можа быць і размовы аб тым, што з'явіцца новы своеасаблівы "ўрад" або "міністэрства". "З гэтага трэба зыходзіць", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

Асобную ўвагу Прэзідэнт звярнуў на ролю губернатараў у рэалізацыі стратэгічных праектаў: "Вы людзі не староннія, запомніце: правал дзяржаўнага праекта на вашай тэрыторыі - гэта ваш правал. Гэта таксама зона вашай адказнасці, вы там бачыце лепш, чым хто-небудзь. Ды і частку падаткаў ад рэалізацыі таго ці іншага праекта вы будзеце атрымліваць".

У час нарады Кіраўнік дзяржавы прапанаваў выслухаць розныя пункты гледжання, абмеркаваць існуючыя прапановы, улічыць усе пазіцыі, каб выбраць самы прагматычны шлях.

"У мэтах выканання Вашага даручэння, дадзенага для разгляду пытанняў развіцця айчыннай мікраэлектронікі, прапрацавана пытанне стварэння Цэнтра стратэгічных праектаў", - пачаў даклад Намеснік Кіраўніка Адміністрацыі Прэзідэнта Максім Ермаловіч.

"Вы адназначна прыйшлі да рашэння, вываду, што гэты цэнтр павінен быць? Ці ёсць тыя, хто сумняваецца? Або, можа, не трэба? Вось гэта галоўнае пытанне: быць ці не быць", - падкрэсліў Прэзідэнт.

Паводле слоў Максіма Ермаловіча, былі прааналізаваны праблемныя пытанні, якія ўзнікаюць пры планаванні і рэалізацыі буйнейшых інвестыцыйных праектаў, вывучаны замежны і савецкі вопыт стварэння маштабных вытворчасцей. Ён нагадаў, што цэнтрам маштабных праектаў у СССР быў Дзяржаўны планавы камітэт Савета Міністраў (Дзяржплан), які кантраляваў выкананне народна-гаспадарчых планаў, каардынаваў і фінансаваў тэхніка-эканамічныя даследаванні навуковых і праектных арганізацый усёй краіны, укараняў праекты асабліва буйных прадпрыемстваў і саюзных будоўляў.

"Маштабныя праекты рэалізоўваліся на аснове сістэмнага падыходу, згодна з якім разам з планаваннем развіцця народнай гаспадаркі як па галінах, так і па рэгіёнах прымянялася і планаванне па міжгаліновых праблемах. Нават краіны, якія ўваходзяць у Савет эканамічнай узаемадапамогі, ажыццяўлялі сваю вытворчую кааперацыю ў рамках сістэмы Дзяржплана. Аб'ектыўна сёння ў Беларусі няма адзінага цэнтра, які вызначае маштабныя інвестпраекты і капітальныя ўкладанні. Працэс распрацоўкі дэцэнтралізаваны і ажыццяўляецца па прапановах рэспубліканскіх органаў дзяржкіравання, аблвыканкамаў або інвестараў. Найбольш значныя ў гісторыі суверэннай Беларусі праекты - БелАЭС, БНБК, "БЕЛДЖЫ", маштабная мадэрнізацыя дрэваапрацоўчай галіны - былі ініцыяваны непасрэдна Кіраўніком дзяржавы", - адзначыў Намеснік Кіраўніка Адміністрацыі Прэзідэнта.

Аднак нават пры такіх уводных рэалізацыя праектаў ішла ва ўмовах недастатковага міжведамаснага ўзаемадзеяння, выканаўцы сутыкаліся з неабходнасцю паўторнага абмеркавання, узгаднення і абгрунтавання інвестыцый, падкрэсліў Максім Ермаловіч. Паводле яго слоў, цяпер праблемы ўзнікаюць як на стадыі выпрацоўкі праектных рашэнняў (што будаваць і дзе), так і ў працэсе самога будаўніцтва.

На нарадзе абмеркавалі неабходнасць стварэння і асаблівасці функцыянавання цэнтра і Савета па стратэгічных інвестпраектах. Прагучала шмат прапановаў, як неабходна арганізаваць гэту работу. "У канчатковым выніку базавым прызнана наступная прапанова: стварэнне Савета па маштабных, па стратэгічных інвестпраектах пры Прэзідэнце Беларусі. Гэта будзе моцны інтэлектуальны інстытут, убудаваны ў сістэму дзяржаўнага кіравання, які будзе аналізаваць і прапаноўваць Прэзідэнту такія стратэгічныя праекты", - расказаў аб выніках нарады Максім Ермаловіч.

Што датычыцца арганізацыі цэнтра па стратэгічных праектах, то ў час абмеркавання была адзначана неабходнасць надання дадатковага імпульсу Міністэрству эканомікі. У ведамстве неабходна арганізаваць работу такім чынам, каб праекты, якія распрацоўваюць вучоныя, прапануюць прадпрыемствы і інвестары, праходзілі адпаведную навукова-тэхнічную экспертызу, і ў далейшым Міністэрства эканомікі рыхтавала абгрунтаванне да такіх тэхналагічных праектаў, глядзела на іх акупнасць і эканамічны эфект.

"Савет будзе ў тым ліку суправаджаць рэалізацыю гэтых праектаў. У тым ліку з прыцягненнем усіх дзяржаўных органаў, у якіх ёсць кампетэнцыі", - дадаў Намеснік Кіраўніка Адміністрацыі Прэзідэнта.