Сустрэча з прадстаўнікамі грамадскасці і экспертнай супольнасці, беларускіх і замежных СМІ "Вялікая размова з Прэзідэнтам"

Сем з паловай гадзін "Вялікай размовы з Прэзідэнтам". Па працягласці мерапрыемства параўнальна з першым, якое прайшло два гады таму. А глыбіня зместу паказала, што такі фармат размовы з Кіраўніком дзяржавы ўмацаваўся і прыйшоўся даспадобы і журналістам, і прадстаўнікам экспертнай супольнасці. Запрошаных да ўдзелу на гэты раз было больш за дзвесце. Хто глядзеў прамую трансляцыю дыскусіі, напэўна звярнуў увагу на яе абсалютную добразычлівую танальнасць. Хоць удзельнікі прадстаўлялі СМІ і экспертныя напрамкі вельмі разнастайных поглядаў і пазіцый. Часам нават дыяметральна процілеглых. Але танальнасць адкрытай і шчырай размовы, зададзеная Прэзідэнтам, настроіла ўсіх на ўдумлівую і канструктыўную хвалю размовы.

Удзельнікі мерапрыемства пакідалі адміністрацыйны будынак на Пераможцаў, 14, не ўтойваючы задавальнення ад размовы. Нераскрытых, хвалюючых грамадства тэм, здаецца, не засталося. "Вялікая размова з Прэзідэнтам" набыла і выразны прыкладны складнік. Прэзідэнт паабяцаў, што матэрыялы размовы лягуць у аснову пры падрыхтоўцы яго чарговага Паслання беларускаму народу і парламенту. Такім чынам, наладжаны яшчэ адзін вельмі эфектыўны канал зваротнай сувязі з грамадствам. Ён, несумненна, забяспечыць яшчэ больш поўную адпаведнасць стратэгічнага дзяржаўнага планавання пажаданням людзей.

Аляксандр Лукашэнка адзначыў вялікую важнасць сённяшняй размовы, у якой удзельнічаюць усе - народ, улада, прадстаўнікі беларускай, міжнароднай медыйнай супольнасці, эксперты ў самых розных сферах. "Усё, што сёння прагучыць у гэтай зале, стане асновай для падрыхтоўкі важнай для краіны падзеі - штогадовага Паслання Прэзідэнта народу і парламенту. Нам трэба будзе даць аб'ектыўную ацэнку адносна самых абмяркоўваемых тэм, якія асабліва хвалююць людзей і грамадства. А значыць, патрабуюць растлумачэнняў і адкрытага абмеркавання, - звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка. - Таму мы сустракаемся ў прамым эфіры, каб сумленна і адкрыта выказацца, каб потым паменш было скаргаў ад асобных удзельнікаў, што нібыта нешта там купіравалі, нешта выразалі. А па асобных пытаннях нам трэба кампенсаваць няхватку дакладнай інфармацыі, паток якой штодзень абрушваецца на кожнага з нас".

Разам з гэтым Прэзідэнт заявіў, што "калі ў такой размове наша супольнасць, эксперты, журналісты, проста прагрэсіўныя, заслужаныя людзі будуць мець патрэбу, я заўсёды гатовы да такой размовы". "Вядома, без перабору, таму што я магу ператварыцца ў нейкага лектара. Хоць павінен сказаць, што гэта часам карысна для таго, каб нашы людзі ведалі і разумелі тую палітыку, якую праводзіць, па-народнаму кажучы, улада", - заўважыў Кіраўнік дзяржавы.

"Вельмі хацелася б, каб і СМІ, якія пазіцыянуюць сябе як незалежныя, і эксперты, якія ацэньваюць падзеі і ствараюць пэўны фон іх успрымання, адчувалі мяжу дапушчальнага. Мяжу, за якой парушаецца раўнавага ў грамадстве. Разумелі адказнасць за кожнае сказанае слова. Таму што мір і парадак у краіне не варты прафесійных амбіцый", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

Пры гэтым ён выказаў меркаванне, што ў большасці сваёй сённяшні чытач і глядач - адукаваны чалавек, які ўмее аналізаваць. Ён даўно навучыўся разбірацца ў тонкасцях журналісцкіх муніпуляцый, хутка счытваць, чые або якія інтарэсы стаяць за анонсам праграмы ці загалоўкам навіны.

Прэзідэнт падкрэсліў, што адна з мэт сённяшняй сустрэчы - ліквідаваць дэфіцыт інфармацыі, якая абрушваецца на нас. "Нягледзячы на магутнае развіццё медыйнай прасторы, відавочны дэфіцыт кантэнту, які карыстаўся б абсалютным даверам аўдыторыі", - адзначыў Кіраўнік дзяржавы.

На яго думку, адна з прычын - фэйкавыя навіны, якія імгненна разлятаюцца і захопліваюць аўдыторыю, бударажаць людзей, хоць потым некаторыя, а, можа, і многія абвяргаюцца. "Але градус напружання ў грамадстве не падае. І вы ведаеце, што там, дзе размова ідзе аб вялікай палітыцы, небяспека ад такіх інфармацыйных укідаў павялічваецца шматразова. Роля стрымальнага фактару або сілы ў процівагу тут адведзена аўтарытэтным выданням і журналістам, якія захоўваюць законы прафесійнай этыкі і нормы маралі. Паважаюць сваю аўдыторыю, даючы магчымасць самастойна зрабіць высновы з матэрыялу навін. Такіх, праўда, застаецца ўсё менш, але ў нас яны ёсць".

Аб лёсе саюзнай дзяржавы

"Я быў, як мяне ў Расіі называюць, галоўным ініцыятарам нашага саюза. Я заўсёды гаварыў ў Расіі і тут, што лёс у нас такі - жыць разам. Азіраючыся назад, гляджу наперад на тых, хто нас акружае, якую яны палітыку праводзяць. Яна аднолькавая, што ў адносінах да Расіі, што ў адносінах да Беларусі. Формы толькі розныя. Таму нам неабходна быць разам", - заявіў Аляксандр Лукашэнка.

Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў, што Беларусь і Расія - не толькі дзве родныя краіны, краіны звязаны эканамічна. "Ведаеце, калі я вызначаўся на заранку нашай незалежнасці, з кім быць і як быць, у многім лёс нашай дзяржавы і маю палітыку прадвызначыла тое, што мы не толькі як людзі завязаны адзін на адным, мы родныя. Але пад гэта ўвесь эканамічны базіс быў падведзены. Наша эканоміка была фінішнай высокатэхналагічнай вытворчасцю, і мы пералапачвалі празмерна вялікую колькасць рэсурсаў, камплектуючых і іншае з Расійскай Федэрацыі перш за ўсё. Потым усё гэта ішло на экспарт. У тым ліку і два нафтаперапрацоўчыя заводы, якія былі пабудаваны менавіта для перапрацоўкі нафты і прапіхвання гатовых нафтапрадуктаў на вельмі прэміяльны еўрапейскі рынак. Мне трэба было захаваць, аднавіць гэтыя заводы, каб людзі працавалі, атрымлівалі хоць нейкую заработную плату і кармілі свае сем'і. Многія фактары мяне падштурхнулі да таго, каб мы мелі вось такія цесныя саюзніцкія адносіны з нашай братэрскай Расіяй", - адзначыў ён.

"Калі мы падпісалі дагавор аб Саюзнай дзяржаве, там былі прадугледжаны крокі па стварэнні гэтай дзяржавы. Галоўны крок, які мы павінны былі зрабіць - прыняць на рэферэндуме Канстытуцыю нашай дзяржавы, дзе на ўсе пытанні павінны быць дадзены адказы: ад агульнай валюты да органаў кіравання гэтай дзяржавай", - сказаў Аляксандр Лукашэнка, дадаўшы пры гэтым, што расійскі бок у той час на гэта не пайшоў.

"Вы помніце, калі ў мяне толькі лянівы не кідаў камні і палкі. Мяне абвінавачваць пачалі ў звяржэнні ледзь не канстытуцыйнага ладу ў Расіі. Тыпу таго, цяпер Лукашэнка прыбяжыць, шапку Манамаха схопіць, на сябе адзене і там сядзе. Было такое? Было. Аж да забарон, непажадана наведваць рэгіёны Расіі і гэтак далей. Мы ўсё гэта вытрымалі", - адзначыў Прэзідэнт Беларусі.

"Ніякіх замашак збоку, прынамсі, Прэзідэнта Расіі, што Беларусь трэба інкарпарыраваць або ўключыць у склад Расіі, я ні разу не чуў, нават настрою такога не было. Няма ніякіх намераў у велізарнай краіны паглынуць Беларусь", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Прэзідэнт падкрэсліў, што за час, які прайшоў пасля распаду Савецкага Саюза, вырасла пакаленне, якое прывыкла жыць у незалежнай дзяржаве. "Калі сёння вынесці пытанне на рэферэндум у Беларусі аб аб'яднанні дзвюх дзяржаў і, як многія ў Расіі кажуць, аб уключэнні Беларусі ў склад Расіі, 98% прагаласуюць супраць", - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Не таму, што ў нас грамадства настроена супраць Расіі. Вырасла новае пакаленне, ды і старое зразумела, што мы можам жыць і супрацоўнічаць зусім у іншай форме, як родныя, блізкія. І беларусы сёння хочуць быць разам з Расіяй, але жыць у сваёй кватэры. Што ў гэтым дрэннага?"

Кіраўнік дзяржавы выказаў упэўненасць у тым, што расіяне ў сваю чаргу абсалютна не баяцца любых інтэграцыйных структур і "гатовы хоць заўтра да аб'яднання". "Я жартам гавару, вось давайце ў склад Беларусі ўключым Расію. Думаеце, што, калі б мы сур'ёзна паставілі гэта пытанне, расіяне былі б супраць? Не. А чаго ім баяцца?" - адзначыў Аляксандр Лукашэнка. Ён дадаў, што расійскі бок, на жаль, не заўсёды гатовы прытрымлівацца прынцыпу раўнапраўя ў пабудове саюзніцкіх адносін.

Напрыклад, пры абмеркаванні сумеснай валюты Саюзнай дзяржавы Расія, відавочна, мае на ўвазе свае рублі, на што Прэзідэнт Беларусі з доляй іроніі адказвае: "Сёння нам прапануюць сумесную валюту - мы "за". Вядома, гэта будзе рубель. У нас рубель і ў вас рубель. Навошта нам выдумляць талер? Толькі пытанне ж не ў гэтым. Гэта будзе не расійскі і не беларускі рубель. Гэта будзе наш агульны рубель, калі ён будзе. Пры гэтым важна дасягнуць згоды ў пытанні размяшчэння эмісійнага цэнтра, і Беларусь гатова абмяркоўваць розныя варыянты.

Прэзідэнт Беларусі лічыць неабходным перш за ўсё наладзіць больш эфектыўную работу дзвюх краін у рамках Саюзнай дзяржавы. Аднак ні ў якім разе нельга "пераціскаць" сітуацыю, рабіць крокі, якія будуць на шкоду. Таму ў час сустрэч на вышэйшым узроўні Аляксандр Лукашэнка і Уладзімір Пуцін абмеркавалі магчымыя шляхі вырашэння праблемных пытанняў беларуска-расійскіх адносін.

Прэзідэнт Беларусі нагадаў, што ў Саюзнай дзяржаве створаны органы кіравання - Вышэйшы дзяржсавет саюзнай дзяржавы, саюзны Саўмін, парламент - і вырашэнне многіх праблем знаходзіцца ў іх кампетэнцыі. "Існуюць пэўныя органы, якія валодаюць вялікімі паўнамоцтвамі для вырашэння пытанняў. Давай пытанні, якія сёння хвалююць людзей, вырашаць на Вышэйшым дзяржсавеце", - сказаў Кіраўнік дзяржавы, дадаўшы, што рабіць гэта трэба крок за крокам, удумліва, без спешкі.

"Калі мы не здымем праблемы беларуска-расійскіх адносін, якія сёння рубам стаяць, мы аб якіх-небудзь глабальных мэтах, аб аб'яднанні гаварыць нават не павінны. Элементарнае трэба вырашыць. Пакуль кіраўніцтва Расіі, перш за ўсё ўрад, не гатова ісці гэтым шляхам", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка. Прэзідэнт канстатаваў, што часта рашэнні, прынятыя нават на ўзроўні прэзідэнтаў Беларусі і Расіі, не выконваюцца. Адбываецца гэта не па віне Беларусі. У адпаведнасці з дамоўленасцямі Беларусь стварыла рабочую групу для вырашэння праблемных пытанняў, якая гатова пачаць работу. Аднак аналагічная група з расійскага боку яшчэ да работы не гатова. "Пакуль у гэтым ключы работы няма, яна не рухаецца наперад. Але гэта не катастрафічна для беларуска-расійскіх адносін, таму што ў нас калідор магчымасцей і шырокі і доўгі, мы можам спакойна вырашаць нашы праблемы", - сказаў Прэзідэнт.

Аб пастаўках сельгаспрадукцыі ў РФ

Кіраўнік дзяржавы звярнуў увагу, што Беларусь пастаўляе ў Расію сваю самую лепшую харчовую прадукцыю. Аднак у РФ вялікі націск пэўных груп, і пастаўкі блакіруюцца. "Трэба перастаць Ураду Расіі лабіраваць гэтыя кланы, гэтыя групы, як іх называюць алігархічныя, у якіх вялікі бізнес зросся з уладай і прапіхвае свае пытанні, блакіруючы нашы адносіны ў саюзе. А ва ўсіх жа дакументах прадугледжана, што ў нас агульны рынак і мы павінны свабодна гандляваць", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

"Ва Урадзе Расіі часта гавару: калі вы дасягняце ўзроўню чыстаты сельгаспрадукцыі, прадуктаў харчавання, як у Беларусі, то вы будзеце шчаслівымі людзьмі. Трэба адзначыць, вы прызнаяце, што мы далёка ў гэтым плане пайшлі. Тады навошта пад выглядам, што яна брудная, блакіруеце гэтыя пастаўкі? - задаў пытанне Прэзідэнт. - А таму што вялікі націск пэўных груп".

У якасці прыкладу Кіраўнік дзяржавы прывёў факт, што былы Міністр сельскай гаспадаркі Расіі Аляксандр Ткачоў з'яўляецца адным са значных сельскагаспадарчых баронаў Расійскай Федэрацыі. "У мяне з ім добрыя адносіны, амаль сяброўскія, але я гавару, гэты факт усім вядомы. І вы думаеце, што ён прапусціць наш цукар, па якасці лепшы, на тэрыторыю Расіі, калі за апошні год ён 7 ці 10 заводаў дадаткова скупіў і вырабляў гэты цукар?" - дадаў Аляксандр Лукашэнка. Паводле яго слоў, людзі ведаюць, што беларускі цукар добры, якасны, прадпрыемствы мадэрнізаваны, сертыфікаваны, у тым ліку для паставак у Расію. "Але ён разумее (Аляксандр Ткачоў. - Заўвага), што гэта вельмі моцны канкурэнт для яго аб'яднання цукровых заводаў", - адзначыў Кіраўнік дзяржавы.

Аляксандр Лукашэнка са шкадаваннем канстатаваў, што такая сітуацыя па некаторых прадпрыемствах існуе і цяпер. Зараз поўнасцю закрыты для пастаўкі на расійскі рынак 11 малочных прадпрыемстваў і 7 дзяржаўных мясакамбінатаў, 13 малочных прадпрыемстваў - закрыты часткова. "Навошта вы гэта робіце, ведаючы, што беларуская прадукцыя абсалютна чыстая? Мы, разумеючы, што вы да нас на граніцы ставіцеся так прынцыпова, наогул на расійскі рынак пастаўляем самае лепшае, што вырабляем, каб нам не прад'яўлялі прэтэнзій", - праінфармаваў Прэзідэнт.

Адно з пытанняў, якое стаіць на парадку дня ў адносінах дзвюх краін, - дазволы на грузавыя перавозкі ў/з трэціх краін, прадоўжыў кіраўнік дзяржавы. Беларусь, напрыклад, перавозіць грузы з Расіі ў Германію або Польшчу. Расійскі бок выдае Беларусі 75 тыс. такіх дазволаў у год. "А мы колькі расіянам дазваляем увозіць? У нас няма абмежаванняў! Мы - невялікая краіна - не баімся, што нас задушаць расійскія транспартнікі. За апошні год у два разы палякам павялічылі колькасць дазволаў, тое ж самае і з літоўцамі. А нам са 120 тыс. знізілі да 75 тыс.", - выказаў незадавальненне Прэзідэнт.

"Я прывёў некалькі прыкладаў: гэта што, варта нашага саюза? Таму трэба зняць гэтыя пытанні, яны датычацца многіх людзей і для Расіі небалючыя," - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

Аб нахлебніцтве
 
Беларусь ніколі не была нахлебнікам у Расіі і не будзе. "Перастаньце нас абвінавачваць у нахлебніцтве. Мы ў вас ніколі не былі нахлебнікамі і не будзем. Калі народ гэта чуе, асабліва я, самалюбівы чалавек, мне не хочацца ніякіх саюзаў", - заявіў Аляксандр Лукашэнка.

Паводле слоў Прэзідэнта, Расія выдала Беларусі крэдыт на будаўніцтва атамнай электрастанцыі пад 4,8%, а В'етнаму - менш за 3%, Арменіі - таксама менш за 3%. "Чаму? - задаў пытанне Кіраўнік дзяржавы. - Вось нядаўна мы вярнулі Грэфу крэдыт, які выдалі пад паручыцельства "Беларуськалія" пад 9% на суму амаль $600 млн. Мы спрабавалі дамовіцца: час прайшоў, працэнты ўпалі. Давайце дамовімся на тых умовах, як нам "ворагі" нашы заходнія крэдыты выдаюць - пад 2%, або КНР - таксама пад 2%. Нам адмовілі, тады я даручыў Ураду неадкладна адшукаць сродкі, аж да золатавалютных рэзерваў, і вярнуць банку гэтыя грошы".

"Што банк выйграў? Ён размяшчаў, атрымліваў працэнты. Вы выдалі нам крэдыт і кожны дзень гаворыце, што мы далі крэдыты гэтым нахлебнікам. Дык мы $1 млрд у год плацім па ўсіх працэнтах. Амерыканцы даюць Расіі $10 млн за тыя $200 млрд ці колькі, якія вы там захоўваеце. І потым, пад які працэнт Расія ў Амерыцы трымае свае мільярды долараў? Менш як 1%", - адзначыў Кіраўнік дзяржавы.

"За якое пытанне ні вазьміся, куды ні кінь - усюды клін. І спецыялісты, і кіраўніцтва нашай краіны гэта ведаюць, але мы не паглыбляем народ у гэта. Гэта нашы пытанні, мы павінны іх вырашаць, але вырашаць іх трэба, яны ляжаць на паверхні", - прадоўжыў ён.

Аляксандр Лукашэнка дадаў, што ў Сочы Прэзідэнт Расіі пачаў гаварыць, што краіна дапамагае Беларусі крэдытамі, адзначыўшы пры гэтым, што праблем з выплатамі па працэнтах няма, у Беларусі вельмі дысцыплінаваныя і абавязковыя ў выкананні сваіх абавязацельстваў людзі. "Так усюды, асабліва па грашах. І я быў вымушаны сказаць: паколькі мы фінішная вытворчасць, на прадпрыемствах, з якімі ў Расіі завязана наша эканоміка, працуе больш за 10 млн чалавек, а з сем'ямі - больш за 40 млн. Таму, падтрымліваючы канечнага вытворцу, а для вас эканоміка Беларусі - гэта канечны вытворца, вы падтрымліваеце і свае прадпрыемствы. Так нават вашы лібералы гавораць", - падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы.

"Таму прабачце, што я так шчыра гавару пра гэта. Мне мой сябар Прэзідэнт і іншыя сябры ў Расіі кажуць, каб не гаварыў гэта публічна. А я гавару, калі не скажу, то ў Расіі ніхто не пачуе. Таму я вымушаны, каб расіяне разумелі, што мы не нахлебнікі, што мы родныя людзі, мы гатовы з вамі супрацоўнічаць", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.

Аб камунікацыі з моладдзю

"Новыя пакаленні (пакаленні Y або Z) - гэта іншыя пакаленні. І я не гавару, добрыя яны ці дрэнныя. У любым пакаленні ёсць і дрэнныя, і добрыя тэндэнцыі, гэта зразумела. Але пакуль і ў нас, і ў Расіі разумеюць, што беларусы і расіяне - блізкія. Я нават рызыкнуў бы сказаць, што браты. І гэта добра. Вядома, ёсць пры гэтым нейкая група людзей, некалькі тысяч, якія па-іншаму думаюць. Гэта зразумела", - сказаў Прэзідэнт.

"Але ў цэлым, што ўласціва і вашаму, і нашаму маладому пакаленню - гэта адзінства. І гэта не трэба страчваць", - адзначыў Кіраўнік дзяржавы.

"Часта, паддаючыся трэнду ў палітыцы, гавару - так, добрая моладзь, але іншая. Але глыбока прааналізаваўшы і прадумаўшы гэта пытанне, думаю, што мы яшчэ не ведаем, якая гэта моладзь. Гэта пакаленне толькі з'явілася, і павінна прайсці шмат часу, каб даць гэту ацэнку", - адзначыў беларускі лідар.

Аб дабрабыце насельніцтва

Тэма сямейнага капіталу была ўзнята ў ходзе "Вялікай размовы". "Рамкі сямейнага капіталу будуць пашыраны. Жыллё, можа яшчэ якімі-небудзь пытаннямі, - сказаў Кіраўнік дзяржавы. - Калі цяпер сямейны капітал могуць выкарыстоўваць толькі на здароўе дзіцяці, адукацыю, то мы яго дамовіліся пашырыць, у бліжэйшы час гэтыя рашэнні будуць прыняты".

"Мы вельмі шмат зрабілі, каб чалавек мог варушыцца, зарабляць для сябе і сваёй сям'і, - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Мы стварылі ўсе ўмовы, пачынаючы ад дробнага прадпрымальніцтва да ІТ".

У прыватнасці, у сферы прадпрымальніцтва, стварэння новых прадпрыемстваў, асабліва ў вёсцы, створаны беспрэцэдэнтныя ўмовы. "Цяжка знайсці такую краіну, якая прадаставіла б столькі свабод для прадпрымальніцтва, - заўважыў Прэзідэнт. - На працягу дня зарэгістраваўся і ідзі працуй. Яшчэ не было скаргаў наконт бюракратызму". Разам з тым, паводле слоў Кіраўніка дзяржавы, у беларуса павінна прачынацца прадпрымальніцкая жылка.

Аб развіцці невялікіх населеных пунктаў

У сувязі з гэтым Аляксандр Лукашэнка закрануў тэму развіцця Оршы і Аршанскага раёна. "Нас непакояць сёння не столькі Мінск і абласныя цэнтры па занятасці, працаўладкаванні, нават па даходах насельніцтва... А вось гэтыя гарады, буйныя, прыкладна з колькасцю 100 тыс. чалавек, дзе назбіраліся праблемы. Гэта велізарная колькасць насельніцтва, ім трэба дапамагаць. Таму было вырашана стварыць такі праект на прыкладзе Оршы - тыповага сярэдняга горада, - сказаў Прэзідэнт. - Выйшлі на адзіны ўзор, мы яго цяпер апрабоўваем у Оршы. Пачалася работа ў Барысаве. У Баранавічах, Маладзечне і г.д. пэўныя праблемы, няхай не такія, але існуюць. Мы хочам апрабаваць той шлях, па якім пойдуць такія гарады".

Аб развіцці гарадоў-спадарожнікаў і скарачэнні будаўніцтва ў Мінску

Кіраўнік дзяржавы выказаўся і наконт скарачэння будаўніцтва жылля ў Мінску і развіцця гарадоў-спадарожнікаў. "У гэтым і наступным годзе мы больш увагі гэтаму ўдзелім", - сказаў ён, дадаўшы, што такія рашэнні ў адзін момант не прымаюцца і не рэалізоўваюцца за адзін год. "Многія ўжо заплацілі за кватэру, многія ведаюць, дзе тую кватэру будуць будаваць, ужо фундамент дома заклалі. Таму патрэбны час, каб выйсці з будаўнікамі з Мінска і не рабіць яго гумавым, а развіваць гарады-спадарожнікі", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.

Аб тэрмінах правядзення выбараў

У сакавіку-красавіку будзе прынята рашэнне па тэрмінах правядзення парламенцкіх і прэзідэнцкіх выбараў. "Я вам клянуся: нават калі сітуацыя будзе вельмі цяжкая, я ніколі не буду маніпуляваць грамадскай думкай, каб падбіраць нейкі момант і прапхнуць сябе ва ўладу", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка. Пры гэтым ён адзначыў, што выбарчыя кампаніі будуць праведзены ў бліжэйшыя два гады.

Паводле слоў Прэзідэнта Беларусі, гэтыя важныя палітычныя падзеі стануць экзаменам не толькі для яго. "Усе будзем здаваць экзамен і перад народам даваць справаздачу", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Як адзначыў Кіраўнік дзяржавы, у яго ёсць падставы быць упэўненым, што ўлада вытрымае гэты экзамен дастойна. "Галоўнае нам па-дзелавому правесці гэтыя кампаніі. Дастойна давайце правядзём, - заклікаў Прэзідэнт. - Абяцаю, што ўсё будзе сумленна і канкурэнтна. Але калі буду бачыць, што нехта з палітыкаў зробіць стаўку на разбурэнне краіны і стабільнасці, якая ёсць, я адкажу".

Аб інфармацыйнай вайне

Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што ў свеце ідзе інфармацыйная вайна. "Дай бог, каб яна не перарасла ў гарачую, каб не была прадвеснікам небяспечных сутыкненняў", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Ён падкрэсліў, што Беларусь павінна ўмець процістаяць гэтай вайне, выкарыстоўваючы розныя метады. "Будзем удасканальваць канцэпцыю інфармацыйнай бяспекі. Праблему мы бачым і ўжо сёння вырашаем. Канцэпцыю перагледзім і зробім больш строгай, каб вы разумелі, у якім напрамку ўлады будуць дзейнічаць, асабліва напярэдадні прэзідэнцкіх і парламенцкіх выбараў", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

На думку Прэзідэнта, каб процістаяць інфармацыйным атакам з Захаду або Усходу, трэба ў першую чаргу аб'яднацца ўнутры краіны. Апазіцыя павінна быць канструктыўнай. "Расія не хоча страціць Беларусь, учыніць тут пераварот, пагоршыць сітуацыю, абстаноўку. Я ў гэтым перакананы", - заявіў Аляксандр Лукашэнка. "Не павінна быць аднабокасці. Напэўна, ёсць праблема з Усходу, але яна яшчэ большая з Захаду. Расіяне не ўстанаўліваюць ракеты за Масквой на Захад, каб іх нацэліць на Беларусь. Навошта гэта Польшчы, іншым краінам (не буду іх пералічаць)? Давайце будзем аб'ектыўныя ў гэтым плане", - заклікаў беларускі лідар.

У цэлым, заўважыў Кіраўнік дзяржавы, простыя расіяне добра ставяцца да беларусаў, з душой. "Чаму мы павінны ў іх кідаць камяні? Зразумела, недзе нас хочуць эканамічна прыціснуць, можа, сапраўды заклапочаны падатковым манеўрам. Гасподзь з вамі, перажывём, - сказаў Прэзідэнт. - У лістападзе завершым мадэрнізацыю сваіх заводаў і купім нафту на рынку. Глыбіня перапрацоўкі будзе 92-95%, як на еўрапейскіх заводах. Ну і хто ад гэтага выйграе? Мы проста на расійскі рынак прывязём чужую нафту".

Інфармацыйную бяспеку ў Беларусі трэба будаваць не за кошт іншых і не за кошт нападкаў на іншых, перакананы Аляксандр Лукашэнка.

Аб расійскіх СМІ і блогах

Гаворачы пра ўплыў замежных дзяржаў, Прэзідэнт паведаміў, што ў Беларусі ствараюцца сайты з замежным фінансаваннем. "Нацэлены нібыта на прапаганду расійскіх дасягненняў і, цытую: "Трымаць Беларусь у рамках інтарэсаў Расіі". Глупства страшнае. Гэта на шкоду робяць - вы разумееце", - падкрэсліў беларускі лідар.

Ён расказаў падрабязнасці пра такія рэсурсы. "Вось, 12-15 чалавек ствараюць нейкую групу, нейкі сайт у інтэрнэце. І грошы ведаем, хто дае: заплацілі аднаму, заплацілі другому менш, трэцяму - наогул нічога, ён прыходзіць, расказвае куды трэба, што гэта за сайты, хто прыходзіў і хто праплачвае, - адзначыў Прэзідэнт. - Але я яшчэ раз гавару: гэта памылка з боку дзеячаў асобных у Расіі, якія лічаць, што такім чынам Беларусь можна ўтрымаць каля сябе. Нас не трэба гэтым утрымліваць. Мы адукаваны, разумны народ. З намі трэба проста нармальна супрацоўнічаць, не трэба нас папракаць, што мы ў вас нахлебнікі, напрыклад. З намі трэба проста весці нармальныя адносіны. Калі мы з вамі саюз заключылі, не трэба лічыць, што нафта танней або газ танней нам прадалі". Ён дадаў, што Беларусь ніколі не будзе ў адрыве ад Расіі.

"Ёсць група людзей, якім усё роўна як зарабляць грошы. Ім праплачвае нехта там з Расіі - ну і добра. Мы гэта бачым, як бачым такую палітыку з боку нашых суседзяў з Захаду - там яшчэ больш сур'езна. Гэтыя (расійскі бок. - Заўвага) хоць баяцца нас страціць, а тыя спрабуюць нас дэстабілізаваць, - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Мы ведаем, пра што яны (Захад. - Заўвага) гавораць, мы ведаем іх планы. Ну добра, звергнуць Лукашэнку - Лукашэнка чужы і іншае - гэта зразумела, яны мяне звяргаюць больш за 20 гадоў і ніяк звергнуць не могуць. Але яны ж праводзяць відавочную антыбеларускую палітыку. І вам на гэта трэба звяртаць увагу. Таму хапае нам і з таго, і з іншага боку. Гэта я ніколі не ўтойваў і не ўтойваю".

Аб суверэнітэце і незалежнасці

Гаворачы пра суверэнітэт і незалежнасць, Прэзідэнт адказаў на папрокі ў тым, што ён перахапіў лозунг беларускай апазіцыі. "Адрозненні барацьбы ў тым, што яны (апазіцыя. - Заўвага) вельмі шмат крычалі аб гэтым і спрабавалі вышыню ўзяць штурмам. Да чаго гэта прывяло, Украіна паказала. Я рабіў гэта спакойна, "памяркоўна", як і патрабуецца ад беларускага чалавека. Адчуваў, што ў мяне за спінай 10 млн беларусаў і 5 млн гасцей, якія перамяшчаліся праз Беларусь", - адзначыў Кіраўнік дзяржавы.

"Мы разам стварылі гэту дзяржаву. Я ўласнымі рукамі павінен угробіць яе? Мы ўсе прыхільныя, і я перш за ўсё, да нашага суверэнітэту і незалежнасці, толькі ў нас розныя метады барацьбы. Я не хачу вайны, разладу", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка. Той, хто зробіць спробы дэстабілізаваць абстаноўку ў надзеі пагрэць рукі, першым трапіць у "полымя дэстабілізацыі", папярэдзіў Прэзідэнт.

Аб Курапатах

"Курапаты мы ў парадак прывядзём, будзьце ўпэўнены ў гэтым. Хоча гэтага хтосьці ці не хоча. Там пахаваны нашы людзі, - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - А сёння варушыць косці людзей і глядзець - немцы застрэлілі, сталіністы ці яшчэ нехта - мне пакуль неяк не хочацца гэтага".

Прэзідэнт сказаў, што даручыў узяцца за Курапаты - устанавіць невялікі помнік загінулым, зрабіць там нешта душэўнае, без вялікіх затрат, каб увекавечыць гэта месца. Аднак Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў, што пасля гэтага на яго абваліўся шквал негатыву. Ён дадаў, што тэма Курапат выкарыстоўваецца некаторымі ў прапагандысцкіх мэтах. "Так, было. Паглядзіце на іншыя краіны - там таксама не тысячы, а мільёны гінулі. Але трэба вылучыць вось гэты сталінскі перыяд, паказаць, што былі ворагі, - адзначыў ён. - Так, былі і такія. Можа, празмерна. Але гэта не значыць, што пад сталінізм трэба заганяць усё. Там забівалі людзей, дапусцім, пры Сталіне - у 30-я гады. А вы ўпэўнены, што там на гэтым месцы фашысты не расстрэльвалі яўрэяў, беларусаў, палякаў, украінцаў, рускіх? Ну, дык давайце будзем аб'ектыўнымі".

Кіраўнік дзяржавы закрануў і тэму разбітай "лаўкі Клінтана" ў Курапатах. Ён паведаміў, што распарадзіўся неадкладна яе аднавіць і назваў глупствам усе сцвярджэнні, што ўлады маюць да яе пашкоджання хоць якія-небудзь адносіны.

Аляксандр Лукашэнка закрануў і пытанні ацэнкі гісторыі Беларускай Народнай Рэспублікі. Прэзідэнт адзначыў, што датычыцца ролі і значэння БНР, "мы спакойна рухаемся ў напрамку таго, каб разабрацца - як было і што было - без прапаганды".

Ён падкрэсліў, што вялікая роля ў дзяржаве - у адзінстве народа: "У нас сваіх праблем дастаткова. Ніякія непарадкі - ні з Расіі, ні з Захаду, ні далей - ніхто нас не зверне, калі мы тут будзем адзіныя. Калі мы будзем дзейнічаць так, як мы з вамі гэта разумеем, так, як у нас у галовах. А не так - думаем аднолькава, а паводзім сябе па-рознаму".

Аб нацыянальнай ідэі

"Мы дагэтуль не змаглі выразна сфармуляваць нацыянальную ідэю. Вось такую ідэю, якая захапіла б увесь народ. Усё, што мне прапаноўвалі (патрыятызм, суверэнітэт, незалежнасць у якасці нацыянальнай ідэі. - Заўвага), нешта збіта, нешта не падыходзіць нам, не кладзецца на сэрца і душу, як у народзе кажуць. Быў бы вельмі ўдзячны, калі б нехта сфармуляваў гэту ідэю і пераканаў мяне ў тым, што гэта тое, што трэба", - сказаў Аляксандр Лукашэнка. Ён таксама прапанаваў вызначыць форму абмеркавання беларускім грамадствам нацыянальнай ідэі, каб яна прыйшлася даспадобы ўсяму народу.

Кіраўнік дзяржавы ўказаў на недахопы ў ідэалагічнай рабоце ў краіне. "Час змяніўся, трэба ісці нейкім іншым шляхам", - заявіў ён.

У сувязі з абмеркаваннем форм работы Аляксандр Лукашэнка закрануў тэму акцыі "Бессмяротны полк" і звярнуў увагу, што ў Беларусі ёсць свая акцыя "Беларусь памятае", падобная па сутнасці і знешняй форме. Прычым акцыя "Беларусь памятае" з'явілася ў Беларусі значна раней, чым "Бессмяротны полк" у Расіі. "Мы вітаем, што браты-расіяне звярнуліся да гэтай формы, але ў нас свая назва", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

Прэзідэнт таксама адзначыў, што патрэбны новыя формы ідэалагічнай работы, напрыклад, флэш-мобы, якія павінны быць накіраваны перш за ўсё на моладзь. "Яны больш разумеюць праз флэш-моб, чым праз нейкую там дэманстрацыю, першамайскую дэманстрацыю, якія ў нас некалі былі. Хоць і гэта не трэба забываць. Паглядзіце, колькі людзей прыходзяць на дэманстрацыі і парады 9 Мая. Паступова мы ўцягнулі, груба кажучы, моладзь у гэту добрую справу", - адзначыў ён.

Аляксандр Лукашэнка звярнуў увагу на тое, што трэба выпрацаваць фундаментальныя напрамкі ідэалагічнай работы. Ён таксама падкрэсліў, што калі ў краіне з'яўляецца новая форма такой работы на ўзроўні Кіраўніка дзяржавы, трэба зрабіць так, каб гэта стала традыцыяй. "Гэта будзе наша беларускае, каб дзецям маглі пакінуць", - дадаў Прэзідэнт.

Аб беларуска-кітайскіх адносінах

Прэзідэнт Беларусі плануе ў красавіку наведаць Кітай для ўдзелу ў другім форуме "Адзін пояс і адзін шлях".

"Мы рыхтуемся наведаць гэта мерапрыемства, якое датычыцца Шаўковага шляху", - сказаў Аляксандр Лукашэнка. Ён расказаў, што ў час першага форуму "Адзін пояс і адзін шлях" кіраўнікі некалькіх дзяржаў, якія ўдзельнічалі ў ім, прапанавалі зрабіць гэта мерапрыемства рэгулярным, з чым і згадзіўся Сі Цзіньпін.

Прэзідэнт адзначыў, што ён атрымаў запрашэнне Старшыні КНР прыняць удзел у маючым адбыцца форуме ў красавіку бягучага года і даў на яго станоўчы адказ. "Мы прыедзем на яго, а потым, ужо ў чэрвені, сустрэнемся ў Бішкеку, на сесіі Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва. У нас даволі шчыльны графік. Больш таго, прыадкрыю сакрэт: Сі Цзіньпін прапанаваў мне акрамя гэтага сустрэцца ў Пекіне". Як растлумачыў Кіраўнік дзяржавы, папярэдне магчымасць такой двухбаковай сустрэчы прапрацоўвалася на сакавік, але гэтыя планы змяніліся ў сувязі з тым, што Аляксандр Лукашэнка прыедзе ў Кітай на красавіцкі форум.

Кітай - надзейны партнёр, які заўсёды падстаўляе плячо Беларусі. Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што падтрымка з'яўляецца ўзаемнай, і закрануў развіццё эканамічнага і інвестыцыйнага супрацоўніцтва паміж дзвюма краінамі. Ён падзякаваў кітайскаму боку. "Не было пытання, з якім  я звярнуўся б да кіраўніцтва Кітая, і яно не было вырашана", - заўважыў Аляксандр Лукашэнка.

У якасці прыкладу ён прывёў сітуацыю, калі ўзніклі праблемы з пастаўкамі прадукцыі ў Расію. "Калі Сі Цзіньпін быў у мяне дома, беларусы гэта бачылі, я яго пачаставаў нашай прадукцыяй і пытаюся: як прадукцыя. Ён шчыра адказаў, што вельмі добрая, добрай якасці. Я як шчыры беларус гавару: трэба дапамагчы нам з рынкам. Кітай закупляе вялікую колькасць прадуктаў харчавання. Тым больш ёсць поезд, які курсіруе паміж Кітаем і Заходняй Еўропай праз Беларусь. Нам гэта проста падарунак - на зваротным шляху, каб паражняком не ішоў, мы можам загружаць на кітайскі рынак сваю прадукцыю, перш за ўсё, сельскагаспадарчую", - адзначыў Прэзідэнт.

Пасля гэтага кітайскія спецыялісты пабывалі на беларускіх прадпрыемствах, азнаёміліся з іх работай, была атрымана неабходная сертыфікацыя прадукцыі для паставак у КНР. "І мы атрымалі магчымасць малочку пастаўляць, потым ялавічыну, птушку. І ў нас ёсць партнёры, з якімі трэба працаваць без пасрэднікаў, пастаўляючы прадукцыю непасрэдна ў магазіны. Гэта добрыя грошы, і мы тут нічога не страчваем, гэта дазволіла ў мінулым годзе ў нашым гандлі выйсці на тую формулу, якую я пастаянна патрабую", - прадоўжыў Кіраўнік дзяржавы. Ён звярнуў асаблівую ўвагу на неабходнасць дыверсіфікацыі паставак прадукцыі на знешнія рынкі. Прэзідэнт дадаў, што раней Беларусь у вялікай ступені залежала ад расійскага рынку, цяпер жа за кошт Кітая і іншых краін мае формулу бяспекі экспартна арыентаванай краіны (30х30х30).

Ён таксама расказаў аб інвестыцыйным супрацоўніцтве з Кітаем, які пабудаваў у Беларусі электрастанцыі, адна з такіх узведзена пад Віцебскам. Кітайскі бок таксама дапамог Беларусі мадэрнізаваць многія ЦЭЦ, прадпрыемствы, у тым ліку ў Светлагорску па выпуску цэлюлозы. "Дзякуючы Кітаю мы адышлі ад залежнасці па цэлюлозе. І па многіх іншых пытаннях, я ўжо не гавару аб ракетнай зброі "Паланэз", якую мы стварылі не з Расіяй, а з Кітайскай Народнай Рэспублікай дзякуючы Сі Цзіньпіну, які выдзеліў нам крэдыт наогул, лічыце, пад нуль працэнтаў. Разам з кітайскімі спецыялістамі мы пачалі вытворчасць "Паланэзаў". Цяпер нашы спецыялісты працуюць над ракетай новага пакалення, усё роўна база гэта была кітайская. Нават у дробязях нейкіх: аўтамабілі для арміі, у плане гуманітарнай дапамогі, у будаўніцтве жылля - грант выдзелілі ў памеры 200 з лішнім мільёнаў долараў. А цяпер спартыўныя аб'екты, я папрасіў, каб яны былі з кітайскім каларытам - стадыён, басейн, ідзе прапрацоўка гэтых пытанняў. Кітайцы робяць праект, каб пад ключ, я прасіў менавіта так, як падарунак беларускаму народу", - адзначыў Кіраўнік дзяржавы.

Звяртаючыся да прадстаўнікоў кітайскага боку, Аляксандр Лукашэнка заўважыў: "Вы павінны ведаць, што беларусы ў даўгу не застануцца. Вы - надзейны партнёр, які па любым пытанні падстаўляў нам плячо. Мы гэтак жа будзем ставіцца да вашай краіны. Тут у вас сябры".

Кіраўнік дзяржавы яшчэ ў перыяд свайго дэпутацтва гаварыў аб тым, што трэба вывучаць вопыт развіцця Кітая. Гэта ж ён пацвердзіў і ў першы год свайго прэзідэнцтва, калі наведаў Кітай. Беларуска-кітайскія адносіны развіваліся паступова. "Кітай ніколі не спяшаецца, яны ўважліва вывучаюць людзей. І яны вызначылі: так, беларусам можна давяраць. І заўсёды мы адчуваем падтрымку, дапамогу Кітая і ва ўсіх міжнародных пытаннях. Таму мы так і да вас ставімся і будзем ставіцца", - сказаў ён.

Прэзідэнт закрануў тэму супрацоўніцтва паміж чыгункамі, у тым ліку ў пытаннях мадэрнізацыі, паколькі праз Беларусь кітайскія тавары накіроўваюцца ў Еўропу.

Аляксандр Лукашэнка рэзюмаваў, што Беларусь і ў далейшым будзе падтрымліваць Кітай там, дзе гэта патрэбна, і ўзаемна разлічвае на яго падтрымку.

Ці гатова Беларусь да амністыі капіталу?

"Мы вывучаем гэту праблему. Параімся цяпер з нашымі прадпрымальнікамі і бізнесменамі. У мяне гэта тэма на стале", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

Ён растлумачыў, што рашэнне будзе прымацца ўзважана, у залежнасці ад патэнцыяльнага станоўчага эфекту. "Мы павінны з прадпрымальнікамі параіцца, каб гэта не было халастым стрэлам. Калі мяне пераканаюць дзелавыя колы, што гэта трэба зрабіць і гэта прынясе жаданы эфект, мы на гэта пойдзем", - адзначыў Прэзідэнт.

Канкрэтная схема амністыі капіталу ў Беларусі пакуль не прапрацоўвалася. Але калі рашэнне аб яе правядзенні будзе прынята, то на выгадных для бізнесу ўмовах, не горшых, чым у Расіі. "Хутчэй за ўсё, гэта будзе проста вяртанне, легалізацыя грошай. Магчыма, нават без выплаты працэнтаў або за сімвалічныя працэнты", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Аб украінскіх выбарах

"Прэзідэнтам будзе Парашэнка. Ён выйдзе ў другі тур. Можа, з Зяленскім, можа, яшчэ з кім-небудзь, - сказаў беларускі лідар. - І той, хто прагаласаваў за Зяленскага, напэўна, за яго ж і прагаласуе зноў. А тыя, хто за іншых, - аддадуць галасы Парашэнку. Я кажу не абсалютна дакладна. Але думаю, падлічваючы ўсе варыянты, што Пётр Аляксеевіч гэту пасаду захавае".

Пры гэтым Прэзідэнт Беларусі прызнаўся, што не вельмі паглыбляўся ў пытанні выбараў ва Украіне, але заўсёды адчувае трывогу за тое, што адбываецца ў краіне-суседцы. "Я не хачу, каб Украіну нехта выкарыстаў як разменную манету, каб яна была пляцоўкай розыгрышу вялікіх дзяржаў. Украінцы гэтага не заслугоўваюць", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

Ён чарговы раз прызнаўся ў цёплых пачуццях, павазе да ўкраінцаў. "Я служыў там, шмат разоў бываў, у тым ліку ў заходняй Украіне, - адзначыў Аляксандр Лукашэнка. - У мяне няма такога меркавання, што "западэнцы", як іх там часта называюць, - гэта нейкія дрэнныя людзі. У мяне няма такога меркавання. Гэта выдатныя людзі, рабацягі. Нам трэба ў іх вучыцца працаваць".

Кіраўнік дзяржавы таксама падкрэсліў, што любыя трывожныя падзеі ва Украіне прыкметна ўплываюць і на Беларусь. "У свой час, калі хлынуў паток, мы прынялі, паводле даных міграцыйных службаў, больш за 150 тыс. украінцаў. Указам Прэзідэнта ім прадастаўлены аднолькавыя правы з беларусамі. Нехта вярнуўся, калі стала больш спакойна. Да гэтага часу шмат людзей працаўладкаваны і працуюць тут, некаторыя ўжо жыллё сабе набылі. Мы ім дапамагалі, як маглі. Таму любая сітуацыя ва Украіне нас вельмі непакоіць. І мяне асабіста", - адзначыў  Аляксандр Лукашэнка.

Аб перспектывах размяшчэння РСМД ва Украіне

"Калі ва Украіне будуць размешчаны такія ракеты - гэта катастрофа, - сказаў Кіраўнік дзяржавы. - Трэба разумець, расіяне не могуць дапусціць, каб гэтыя ракеты былі там размешчаны. Мы з расіянамі абсалютна будзем салідарны. Таму ні ў якім разе нельга рабіць у гэтым напрамку крокі Украіне".

Прэзідэнт Беларусі не першы раз выказвае занепакоенасць магчымым размяшчэннем у Еўропе ракет малой і сярэдняй далёкасці. Як Кіраўнік дзяржавы ён у першую чаргу непакоіцца ў сувязі з гэтым за Беларусь: "І не хацелася б, каб у старой матухне-Еўропе ўспыхнула нейкая, не дай бог, ядзерная катастрофа".

Аб інтэграцыі ў ЕАЭС і старшынстве Беларусі ў ЕЭК

"Калі шчыра, я вялікіх надзей не маю ў плане Еўразійскага эканамічнага саюза. Занадта шмат насцярожанасцей, рознагалоссяў, і, што зусім непрымальна, эканамічны саюз пачынае ўсё больш палітызавацца", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Прэзідэнт звярнуў увагу на вялікую колькасць выключэнняў у гандлёвых адносінах і на невыкананне ўласна прынятых рашэнняў у рамках ЕАЭС. "А калі і ўносім разумную прапанову па вырашэнні той ці іншай праблемы, то выпустошваем гэта рашэнне да такой ступені, што яно не мае ніякага значэння. Нават свабоднае перамяшчэнне, адсутнасць меж у эканоміцы для тавараў, капіталаў, людзей і г. д., кожная краіна спрабуе абысці і заблакіраваць гэта перамяшчэнне - тое, што наогул з'яўляецца аксіёмай для гэтага саюза. І там у нас з'яўляюцца праблемы", - адзначыў ён.

Паводле слоў Кіраўніка дзяржавы, ёсць спрэчкі ў Казахстана з Кыргызстанам, якія да гэтага часу не зняты па шэрагу напрамкаў. У Беларусі з Расіяй таксама шмат праблем. Выключаны многія групы тавараў з гандлёвых рэжымаў, асабліва, што датычыцца нафты і газу - да 2025 года будуць распрацоўвацца рашэнні. "Занадта шмат нацыянальнага эгаізму - так кажуць расійскія палітыкі, крытыкуючы Амерыку. У нас тое ж самае", - заўважыў Аляксандр Лукашэнка.

Гаворачы пра будучае старшынства Беларусі ў ЕАЭС, Прэзідэнт адзначыў, што асабліва не разлічвае на нейкі прарыў, паколькі ўсе рашэнні там прымаюцца ў кансэнсусе. Таму ад пазіцыі адной дзяржавы, няхай нават самай буйной, наўрад ці што-небудзь залежыць, калі хоць адна дзяржава будзе супраць. А існуючая тэндэнцыя не дае вялікіх надзей, дадаў ён.

Аляксандр Лукашэнка асабліва падкрэсліў, што наша шчасце - толькі ў нашых руках. "Будзе добра з нашымі саюзнікамі - значыць, яшчэ лепш будзе ў нас. Але спадзявацца трэба толькі на сябе. У нас невялікі рэсурс для гэтага - мы не Амерыка, не Кітай і нават не Расія - у іх больш гэтых магчымасцей. Усё роўна надзея на сябе, а ўсё, што атрымаецца з саюзнікамі, - гэта дадатак", - канстатаваў ён.

Кіраўнік дзяржавы дадаў, што ў гэтым выпадку можна вывесці Расію "за дужкі", паколькі з гэтай краінай у Беларусі блізкія, цесныя адносіны, у тым ліку ў гандлёва-эканамічных і іншых сферах. Шэраг дзяржаў з ЕАЭС занадта прывязаны да іншых цэнтраў сілы, арыентаваны на іншыя дзяржавы і саюзы. Гэта ўзнікла не сёння. У некаторых дзяржаў адносіны склаліся яшчэ да стварэння ЕАЭС. "Ёсць шмат праблем, таму вы павінны разумець, што мы будзем дзейнічаць строга ў адпаведнасці з заключанымі дагаворамі і пагадненнямі, будзем старацца больш глыбокую інтэграцыю развіваць і рухаць наперад, наколькі гэта магчыма, не толькі таму, што мы прывязаны да такой інтэграцыі, але і таму, што яна нам на карысць", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.

Аб нядаўняй паездцы ў Сочы

"Дамаўляцца і размаўляць з кіраўніцтвам Расіі заўсёды было няпроста. Проста мы, можа, медыйна, як у вас прынята гаварыць, у прастору гэта не ўкідвалі, усе гэтыя дэталі. У Сочы мы (з Уладзімірам Пуціным. - Заўвага) даволі адкрыты былі, але больш нас усе бачылі на схіле гор або на хакейнай пляцоўцы, чым, калі браць па часе, на канкрэтных перагаворах. Але нашы сочынскія перагаворы мы пачалі менавіта з дзелавой часткі. Вы помніце, калі мы сустрэліся ў гарах, у комплексе, які быў пабудаваны да Алімпіяды. Месца гэта для перагавораў вельмі добрае, зручнае", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

"Усе асабістага плана кантакты - для дзелавога асяроддзя, для палітыкаў вельмі важныя, згадзіцеся. Асабістыя адносіны - яны часта ўплываюць на здольнасць людзей дамовіцца. Напэўна, з бізнесу гэта добрая прывычка перацякла да палітыкаў. Таму першы такі дзелавы наш заход на перагаворы быў звязаны з многімі праблемамі, асноўнымі, у тым ліку гаварылі аб пра лёс беларуска-расійскіх адносін у кантэксце саюзнага дагавора. Мы абмеркавалі пытанні, наколькі паспяхова мы рушылі наперад у тым ці іншым напрамку. Усё ж такі, згадзіцеся, зроблена нямала. Манеўр, газ, крэдыты і іншае - мы нават не закраналі ў першы дзень нашых перагавораў, а што датычыцца падатковага манеўру, то наогул пра яго не гаварылі. Падатковы манеўр закранаўся толькі ў кантэксце, калі абмяркоўвалі пытанні, што мы ні ў якім разе не павінны сёння рабіць, таму што гэта парушыць баланс нашых адносін. Калі мы пералічвалі гэтыя пытанні, у нас было поўнае разуменне. Тады я сказаў, што калі ў Расіі ёсць нейкія праблемы, складанасці з грашовымі сродкамі і іншае - добра, мы не ставім пытанне аб падатковым манеўры, не трэба, калі гэта цяжка для Расіі", - адзначыў Кіраўнік дзяржавы.

Аб падатковым манеўры

"Вельмі ўжо мы перабольшваем націск усялякіх манеўраў падатковых у Расіі на эканоміку Беларусі. У цэнавым выражэнні, я ўжо гаварыў, гэта амаль 400 млн долараў па гэтым годзе. Пры ВУП больш за 50 млрд долараў, я думаю, мы гэта як-небудзь перажывём", - падкрэсліў Прэзідэнт.

"Калі гаварыць аб падатковым манеўры, я проста хачу растлумачыць, што гэта такое, таму што, магчыма, не кожны гэта разумее. Калі мы дамаўляліся аб ЕАЭС, і тым больш аб больш развітай інтэграцыі ў рамках Саюза Беларусі і Расіі, мы не прасілі танны газ і нафту. І размовы тады не ішло пра гэта. Яшчэ ў час Барыса Мікалаевіча (Ельцына. - Заўвага), вы помніце, тады і нафта, і газ наогул нічога не каштавалі, цана на іх была зусім нізкая. Мы жалезна дамовіліся, што нашы людзі і нашы прадпрыемствы будуць працаваць у роўных умовах - менавіта гэта краевугольны камень нашых пагадненняў і дамоўленасцей. На іншае мы нават не пайшлі б, які нам інтарэс заключаць нейкія пагадненні ва ўрон эканоміцы Беларусі? І гэта зразумела - калі саюз, то роўныя ўмовы", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.

"Мы дамовіліся і перанеслі на еўразійскую эканамічную пляцоўку пытанне аб бяспошлінным гандлі. Гэта значыць, вы пастаўляеце нам тавар без пошлін, мы гандлюем з вамі без пошлін. Так? Так. Але потым пайшлі выключэнні з боку Расіі. Ну слухайце, вось нафта, газ - гэта асаблівы тавар, значны. Калі ўводзіце ўвазную пошліну, то мы купляем бяспошлінна ў вас нафту і газ. Газ спажываем або выпрацоўваем электрычную энергію, а нафту перапрацоўваем, як гэта было заўсёды, і прадаём на знешніх рынках. Расіяне кажуць: "Вы ведаеце, вось вы без пошлін купляеце ў нас нафту, а потым там прадаяце і на гэтым зарабляеце". Ну слухайце, ну мы ж заключылі з вамі дагавор! Вы ж разумелі, што вы будзеце нам пастаўляць гэту нафту, што гэта бяспошлінны гандаль, гэтак жа і мы ў Расію пастаўляем тавары ўсе бяспошлінна. Пры продажы ўжо гатовага тавару (мы бензін, салярку на Захад прадаём) у Беларусі, каб нам не пакідаць гэту пошліну, расіяне паступова абнуляюць яе. Але ажыццяўляюць пры гэтым манеўры і ўводзяць падатак на здабычу прыродных рэсурсаў. І гэта абсалютна роўная па памеры сума - што пошліна, што гэты падатак. Гэта значыць, яны адышлі ад пошлін, таму што дагавор заключаны аб бяспошлінным гандлі. Ну як у беларусаў забіраць гэту пошліну, гэта ж ужо наш тавар, калі мы выпрацавалі салярку, бензін, ракетнае паліва і прадаём кудысьці і атрымліваем грошы. Мы ж не забіраем, калі вы перапрадаяце наш тавар!" - адзначыў беларускі лідар.

"Было неяк: прыязджаю я ў В'етнам. Мне кажуць: "Вось паглядзіце, нам Расія пастаўляе трактары". Я кажу: "Пачакайце, гэта ж МТЗ! Мінскага завода, нашы". "Не, гэта расійскія!" Аказваецца, у нас бяспошлінна забіралі танна тэхніку, гандлявалі на трэціх рынках. Ну што зробіш! - расказаў Аляксандр Лукашэнка. - Гэтак жа і тут: мы нафту купілі, а салярку потым прадалі, атрымалі нейкую пошліну. Каб мы гэту пошліну не атрымлівалі, яны іх абнуляюць і ўводзяць падатак на здабычу карысных рэсурсаў. І такім чынам цана адразу на нафту ўзнімаецца і робіць нашы заводы неканкурэнтаздольнымі. І гэта з 2015 года паступова ідзе - мы з 2015 года на гэтым страцілі ўжо 3,4 млрд долараў".

Аб наступнай сустрэчы з Уладзімірам Пуціным

Што датычыцца наступнай сустрэчы з Прэзідэнтам Расіі Уладзімірам Пуціным, то канкрэтнай даты не планавалася. Паводле слоў Аляксандра Лукашэнкі, калі будзе такая неабходнасць, то яны на працягу сутак аб гэтым дамовяцца. "Адносіны такія, што мы заўсёды на працягу сутак знойдзем час, калі гэта патрэбна будзе, каб асабіста сустрэцца і перагаварыць", - падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы.

Аб пачатку развіцця лічбавай эканомікі

Ніхто нікому ў Беларусі не перашкаджае прыватызаваць прадпрыемствы. Кіраўнік дзяржавы пры гэтым падкрэсліў, што ёсць пэўны механізм: спачатку трэба ўзгадніць сваю прапанову з самім прадпрыемствам, потым з мясцовымі органамі ўлады. Пасля Урад унясе свае прапановы Прэзідэнту. "Ніхто нікому ў Беларусі не перашкаджае атрымаць нават калгас Радамана (СВК "Агракамбінат "Сноў". - Заўвага), і ён нават супраць не будзе. Але трэба прыйсці адразу да яго, у працоўны калектыў (такі парадак), затым мясцовыя органы ўлады сваё слова скажуць, потым Урад мне ўнясе прапанову", - растлумачыў Кіраўнік дзяржавы. Пры гэтым ён падкрэсліў, што, маючы пэўныя планы па прыватызацыі той ці іншай гаспадаркі, бізнесмен павінен прадставіць дакладны бізнес-план.

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што ён часта чуе пытанне, ці не пара зрабіць сельскую гаспадарку прыватнай. Ён нагадаў, што ў свой час дастаткова "паваджаўся з гэтымі калгасамі, саўгасамі". "Я не рабіў гэта адразу. Я даў ім магчымасць стаць на ногі, - падкрэсліў Прэзідэнт. - Адна пяцігодка, другая, трэцяя - няма вынікаў. І я 25 працэнтаў калгасаў некаму сілай аддаў. Я практычна перадаў іх бізнесу, прыватызаваў".

Паводле слоў Аляксандра Лукашэнкі, сёння ён не гатовы кінуць у вір яшчэ не памацнелую сельскую гаспадарку, перадаўшы яе ў рукі прыватнага бізнесу і пазбавіўшы датацый. У якасці прыкладу паспяховага прадпрыемства Прэзідэнт прывёў СВК "Агракамбінат "Сноў". "Самае лепшае прадпрыемства ў краіне! Любы прыватнік можа яму пазайздросціць", - звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка. Паводле яго слоў, ёсць і іншыя гаспадаркі, якія паспяхова працуюць нават па "дзедаўскіх" метадах, без выкарыстання найноўшых комплексаў, яны атрымліваюць датацыі, але могуць цалкам абысціся і без іх. Ні адно прыватнае прадпрыемства не можа канкурыраваць з такімі гаспадаркамі, канстатаваў Кіраўнік дзяржавы.

Што датычыцца самой працэдуры прыватызацыі, Аляксандр Лукашэнка адзначыў: "У Беларусі так: ты кавалак зямлі без Прэзідэнта не атрымаеш". І гэта практыка абгрунтаваная, падкрэсліў ён. Прэзідэнт нагадаў, што ў свой час гэтыя паўнамоцтвы былі перададзены губернатарам. Гэта прывяло да таго, што "на месцах пачаўся разбой". Кіраўнік дзяржавы прывёў выпадак, калі амаль 500 га самых урадлівых зямель былі перададзены замежнаму бізнесмену. "І што ён там пабудаваў? Ужо 15 гадоў мінула. Я быў вымушаны з міжнародным скандалам забраць у яго зямлю, рэкультываваць усё і сеяць там збожжа, - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Пасля гэтага (было шмат такіх выпадкаў) я зноў вярнуў гэта права Прэзідэнту". "Магчыма, нехта лічыць, што Прэзідэнт гэтым не павінен займацца, - прадоўжыў ён. - А я ад гэтага адысці не магу, таму што як толькі гэта аддаеш на водкуп некаму - пачынаецца поўны беспарадак. Ідуць навыперадкі: хто мацнейшы - той перахапіў, хто бедны - выкінулі".

Што датычыцца прагучаўшага меркавання аб тым, што, магчыма, у Беларусі пара перастаць "кашмарыць" бізнес, Аляксандр Лукашэнка растлумачыў, што адзінай прычынай, па якой сёння "кашмараць" бізнес, з'яўляецца нявыплата падаткаў. Кіраўнік дзяржавы прытрымліваецца пазіцыі: выплаці падаткі - і спі спакойна. "Не я прыдумаў гэту формулу. І калі ты не заплаціў падаткі - кашмарыць будуць", - падкрэсліў Прэзідэнт.

Аб беларускай і рускай мовах

"Мова - гэта тое, што адрознівае нас ад рускіх і ад іншых, гэта прыкмета любога народа", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

"Для мяне беларуская мова - мая родная мова. Такая ж, як руская. Руская мова - гэта наша мова", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка. Ён падкрэсліў, што не хоча проціпастаўляць дзве мовы, абедзве яны родныя для беларускіх грамадзян.

Прэзідэнт заявіў, што беларусы як ніякі іншы народ унеслі велізарны ўклад у развіццё рускай мовы, а таксама прывёў у прыклад адну з алімпіяд па рускай мове ў Расіі, дзе ва ўсіх намінацыях беларускія ўдзельнікі перамаглі. На яго думку, ад гэтай спадчыны нельга адмаўляцца. "Так здарылася, што мы рускую мову, напэўна, ведаем лепш, чым беларускую. І карыстаемся больш", - дадаў Кіраўнік дзяржавы.

Тое, што гэта тэма ўсё актыўней абмяркоўваецца, ён звязаў з паняццямі "рускі свет", "мяккая сіла" і іншымі, якія ўзніклі.

"Трэба спыніць у Расіі ўсялякія гэтыя размовы. Што значыць пашырэнне "рускага свету" за кошт Беларусі? - адзначыў Аляксандр Лукашэнка. - У нас мітрапаліт Павел - рускі чалавек, і нашы людзі нармальна гэта ўспрымаюць". Прэзідэнт таксама сказаў: "Мы размаўляем на рускай мове, думаем, як рускія. Навошта навязваць Беларусі нейкі "рускі свет", каб узбаламуціць людзей?"

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што ў рэспубліцы былі дэбаты па пытанні дзяржаўнай мовы, і знойдзена кампраміснае рашэнне. Таксама ён звярнуў увагу на школьную праграму папярэдніх гадоў, калі ў ёй было больш урокаў англійскай мовы, чым беларускай і рускай. "І ніводны апазіцыянер не абурыўся, а як толькі руская мова - тады гвалт. Англійскую мову таксама трэба ведаць (вялікі недахоп, калі нашы людзі не ведаюць гэтай сусветнай мовы), але сябе зневажаць не трэба", - заявіў ён.

Таксама Прэзідэнт выказаў меркаванне па прапанове падрыхтоўкі нарматыўных прававых актаў на дзвюх мовах. "Гэта дадатковыя сродкі, і немалыя, - лічыць Прэзідэнт. - У Беларусі ўсе гавораць і разумеюць рускую мову. Выдаваць законы на дзвюх мовах? Гэта можна зрабіць, але гэта грошы".

Аб нацыянальнай ідэі

Да Кіраўніка дзяржавы ў час "Вялікай размовы з Прэзідэнтам" звярнуўся дэкан факультэта філасофіі і сацыяльных навук БДУ Вадзім Гігін. На думку эксперта, нацыянальнай ідэяй мог бы стаць лозунг "За моцную і працвітаючую Беларусь!". Акрамя таго ён звярнуў увагу на падрыхтоўку ідэалагічных кадраў у краіне.

"Лозунг "За моцную і працвітаючую Беларусь" добры, але пастаў замест Беларусі любую іншую дзяржаву - і гэта таксама будзе правільна. А нацыянальная ідэя павінна быць асаблівай. Яна павінна быць толькі тваёй і класціся на душу і сэрца. І, на мой пункт гледжання, мы сваю нацыянальную ідэю яшчэ не выпрацавалі. Можа, час не прыйшоў", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

Беларускі лідар адзначыў, што ідэалагічная работа ў краіне часта вядзецца "па-савецку". "Гэта не таму, што мы не можам (працаваць па-іншаму. - Заўвага), а таму, што людзей не ўмеем падбіраць, - упэўнены Прэзідэнт. - Гэта няпростая работа. Ідэолагі - гэта штучны тавар, масавай вытворчасці няма, але іх трэба знаходзіць і з імі працаваць".

У сучасным грамадстве людзі хутка вызначаюць, калі ўлада спрабуе нешта навязаць, таму відавочная, прамая агітацыя можа толькі нанесці шкоду аўтарытэту кіраўніцтва краіны. "Не кожны член Урада можа быць ідэолагам і ўмее размаўляць з людзьмі, - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Бывае, быццам, міністр, а размаўляць з людзьмі не ўмее, няма ні лектарскага майстэрства, ні адчування аўдыторыі".

Вадзім Гігін прапанаваў прадстаўнікам улады і экспертнай супольнасці перыядычна праводзіць сумесныя дыскусіі, накшталт сённяшняй, каб "самім фарміраваць ідэалагічны парадак дня". "Паводле ўсіх сацыялагічных апытанняў, у нас у гісторыі ёсць розныя падзеі, якія раз'ядноўваюць, і розныя фігуры. Але народ каго вызначае ў якасці прыярытэтных гістарычных лідараў, якіх ведае і давярае? Кірыла Тураўскі, Ефрасіння Полацкая, Францыск Скарына, Янка Купала, Якуб Колас. Гэта фігуры, вакол якіх аб'яднаюцца людзі абсалютна розных палітычных поглядаў, таму што народ у нас мудры", - адзначыў эксперт. На яго думку, уладзе трэба больш актыўна ініцыіраваць інфармацыйныя падставы на аснове аб'яднальных гістарычных фактаў і фігур.

Аляксандр Лукашэнка ў цэлым падтрымаў ініцыятыву Вадзіма Гігіна. Прэзідэнт выказаў перакананне, што правядзенне сустрэч прадстаўнікоў улады і экспертнай супольнасці вельмі важна для інфармавання людзей па актуальных пытаннях, прадастаўлення дакладных звестак з першых вуснаў.

Аб згарэўшых савецкіх укладах

Аляксандр Лукашэнка даручыў Ураду падлічыць суму ўкладаў, якія былі страчаны пасля развалу СССР. "Паглядзіце ва Урадзе з улікам дэнамінацый і апошніх падзей, якая гэта сума. Каб сказаць, у якія тэрміны мы вернем гэтыя грошы, трэба ведаць суму, каб суаднесці, - сказаў Кіраўнік дзяржавы. - Гэта ж з бюджэту трэба дастаць грошы".

Аляксандр Лукашэнка паабяцаў, што ў бліжэйшы час гэта сума будзе знойдзена. "Падлічыць не складана будзе, таму што мы звярталіся да гэтай праблемы не адзін раз. Я адкажу на гэта пытанне, і, калі гэта пацягне на ўзровень паслання, то, магчыма, мы яго закранём у Пасланні Прэзідэнта да народа і парламента. Я ведаў, што гэта праблема ёсць, але не думаў, што яна востра стаіць", - адзначыў ён.

Прэзідэнт таксама нагадаў, што ў свой час у Беларусі спрабавалі выплачваць грошы па гэтых укладах. "Многа ці мала, але гэта не ўсё. Не магу сказаць, што гэта не віна нашай беларускай дзяржавы. Вы ведаеце, як гэта ўсё адбывалася, але людзям жа ад гэтага лягчэй не будзе", - дадаў ён.

Аб пасадзе Прэзідэнта

"Абяцаю вам, што на той свет мяне з прэзідэнцкага крэсла не панясуць. Гэта я вам цвёрда абяцаю. Другое: я вам абяцаю, што дзеля сваіх дзяцей я не буду ўтрымліваць уладу і перадаваць яе ў спадчыну. Няма такога жадання ў дзяцей, ні ў аднаго з іх. І ў мяне такой мэты няма - у спадчыну перадаць уладу", - адзначыў Кіраўнік дзяржавы.

"Пасада Прэзідэнта - гэта цяжкая пасада. Але я рады, што мяне выбралі ў свой час першым Прэзідэнтам Беларусі, я гэта цаню, - сказаў Аляксандр Лукашэнка.  - Утрымліваць уладу або, як разважаюць некаторыя, што мы з Пуціным нібыта хочам аб'яднаць дзяржавы, падзяліць пасады і гэтак далей - гэтага няма. Публічна заяўляю - я не першы тэрмін Прэзідэнт, я ўжо "наеўся" гэтага прэзідэнцтва. Таму загубіць краіну ў імя асабістых амбіцый - я ніколі на гэта не пайду. Гэта значыць перакрэсліць усё тое, што ты рабіў больш як два дзясяткі гадоў. Таму трэба супакоіцца ў гэтым плане - я не збіраюся сваё палітычнае жыццё працягваць за кошт нейкіх выкрутасаў або канфігурацый".

"Усё будзе нармальна, згодна з нашым законам. Адзінае, як мне цяпер здаецца (я гэту заяву раблю, зыходзячы з цяперашняга стану свайго, краіны і стаўлення да мяне), я не змагу не вылучыць сваю кандыдатуру на пасаду Прэзідэнта. Але гэта я цяпер так думаю, можа ж змяніцца і здароўе, і яшчэ што-небудзь - і давядзецца інакш зрабіць. І зраблю гэта, каб вы потым мяне не абвінавацілі ў баязлівасці і не сказалі, што ў цяжкую хвіліну збег. Я вылучу сваю кандыдатуру, а вы выбірайце любога, можаце за мяне не галасаваць. Гэта будзе нармальна. Але калі нешта абваліцца потым, калі вы выбралі Пятрова, а не Лукашэнку, - я буду спакойны. І калі вы мяне ў нечым папакраняце, я вам скажу: вы ж маглі за мяне прагаласаваць. Гэта значыць, я хачу сам сябе ў гэтым плане засцерагчы", - адзначыў беларускі лідар.

Аб Канстытуцыі

"Я схільны сёння да таго, што новую Канстытуцыю нам давядзецца прымаць", - сказаў Аляксандр Лукашэнка. Пры гэтым Кіраўнік дзяржавы дадаў, што "зрабіць гэта трэба не зыходзячы з меркаванняў суддзяў Канстытуцыйнага Суда, не арыентуючыся на меркаванні нейкай групы - мы ў цэлым павінны бачыць краіну, народ, ведаць, што ў вас дзеці, унукі, што ім потым жыць, непакоіцца за гэта". "Прапануйце мне гэту Канстытуцыю, аснова ёсць - цяперашняя Канстытуцыя", - прадоўжыў ён.

Прэзідэнт растлумачыў, што займацца гэтымі пытаннямі будуць суддзі Канстытуцыйнага Суда, паколькі, на яго думку, гэта самыя дасведчаныя і вопытныя спецыялісты, юрысты. "Шчыра кажучы, я гэта даручэнне зрабіў, але не ведаю, як яно выконваецца. Упэўнены, што суддзі Канстытуцыйнага Суда - вельмі адказныя людзі і яны над гэтым працуюць. Але пакуль мне нічога не прапанавалі. Думаю, у бліжэйшы час прапануюць", - сказаў Кіраўнік дзяржавы.

"Пагадзіцеся, што ўсё ж такі ад мяне будзе шмат залежаць: якая гэта будзе Канстытуцыя, - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка. - Але я схільны сёння да таго, што новую Канстытуцыю нам давядзецца прымаць. Можа, давядзецца ўзмацняць іншыя галіны ўлады - выканаўчую, заканадаўчую. Можа, нешта трэба будзе пасля сур'ёзнага аналізу прыняць па выбарчай сістэме: уводзіць - не ўводзіць нам прапарцыянальную сістэму або спыніцца на мажарытарнай. Гэта проста будзе зрабіць, вопыт ужо ёсць і Расіі, і Казахстана, і іншых краін - мы вывучым гэты вопыт".

Пры гэтым Прэзідэнт заявіў: "Я вам клянуся, што гэта Канстытуцыя не будзе "праціскацца", яна не будзе прымацца нахрапам, з зацікаўленасцю маёй, я вам клянуся, што гэтага не будзе. Усё будзе абсалютна сумленна, таму што я буду самым зацікаўленым чалавекам у тым, каб было потым добра, каб, калі асабіста мяне датычыцца, у мяне палкамі і каменнем не кідалі. Самым зацікаўленым чалавекам, каб Канстытуцыя адпавядала тым рэаліям, якія складуцца ў нашай дзяржаве".

"Гэта ў галаве ў любога думаючага Прэзідэнта, калі ён вырашыў закончыць са сваёй палітычнай кар'ерай, гэта найважнейшае пытанне. Вы б гэта абазвалі транзіт улады. Я на гэта шырэй гляджу. Гляджу, якой будзе наша Беларусь, каму яна дастанецца", - сказаў Аляксандр Лукашэнка. "Гэта вельмі цяжкае, вельмі складанае і вельмі важнае для ўсіх пытанне", - дадаў ён.

Кіраўнік дзяржавы адказаў таксама, у якой перспектыве можа быць разгледжана пытанне з Канстытуцыяй: "Я думаю, што гэта не пяць гадоў, гэта будзе значна менш. Цяпер ламаць выбарчае заканадаўства, нават, як кажуць, удасканальваць, рэфармаваць, тым больш Канстытуцыю, у гэтыя два гады, калі парламенцкія і прэзідэнцкія выбары, нельга. Гэта не толькі маё меркаванне. Ні ў якім разе нельга. Мы павінны спакойна правесці гэтыя выбары і заняцца тым, аб чым мы гаварылі".

Разам з тым Кіраўнік дзяржавы лічыць, што гэта не з'яўляецца прыярытэтам. На яго думку, "трэба захаваць стабільнасць, бяспеку, мір у грамадстве, дабавіць дабрабыту нашаму народу, каб не сорамна было перад дзецьмі".

"Можа, у перыяд прэзідэнцкіх выбараў, калі буду ў іх удзельнічаць, мне давядзецца нешта канкрэтнае аб гэтым (новай Канстытуцыі. - Заўвага) гаварыць. Але я хацеў бы ўжо мець прапановы спецыялістаў на руках для таго, каб сказаць: першы варыянт Канстытуцыі ў Прэзідэнта ўжо ёсць, аснова, якую мы потым разам дапрацуем. Разам будзем думаць, каму і якую краіну, які Асноўны Закон пакінуць", - падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы.

Аб "інтэграцыі інтэграцый"

"Што датычыцца "інтэграцыі інтэграцый", так, сапраўды, тым самым мы прадэманстравалі ўсёй сусветнай супольнасці, што мы менавіта гэты падтрымліваем шлях і ў знешняй палітыцы, і ў нашай знешнеэканамічнай дзейнасці - на аб'яднанне. Не важна, што ў Еўрапейскага саюза свая палітыка і стаўленне да Расіі, да Беларусі, ды і да ўсяго ЕАЭС або Саюзнай дзяржавы. Тым не менш, трэба спалучаць гэтыя ініцыятывы, трэба ісці гэтым шляхам, іншага не дадзена", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

Міністр замежных спраў Беларусі Уладзімір Макей звярнуў увагу на складаную сітуацыю на міжнароднай арэне. "Для таго, каб гэта ідэя спрацавала, каб і на Захадзе зразумелі, што без збліжэння, асабліва ў гандлёва-эканамічнай сферы, немагчыма забяспечыць стабільнасць і спакой у нашым рэгіёне, такое ж разуменне павінна быць і на Усходзе. Трэба час. Сёння вельмі шмат мерапрыемстваў праходзіць і ў розных еўрапейскіх краінах, куды выязджаюць прадстаўнікі Еўразійскага эканамічнага саюза, Еўразійскай эканамічнай камісіі", - звярнуў увагу ён.

"Настаў момант, што трэба было б недзе "Хельсінкі-2" сабраць і пагаварыць сур'ёзна, хаця б на ўзроўні кіраўнікоў дзяржаў АБСЕ", - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Тут не рванеш. Трэба ісці пакрокава". Ён прывёў у прыклад перагаворы лідараў ЗША і КНДР. Многія разлічвалі, што складанасці ў адносінах паміж краінамі будуць зняты пасля першай жа сустрэчы кіраўнікоў дзяржаў, аднак гэтага не адбылося. "Значныя пытанні адразу не вырашаюцца, асабліва там, дзе задзейнічаны немалыя ігракі, і асабліва на ўзроўні дзяржаў", - адзначыў Прэзідэнт.

З'явіліся новыя ініцыятывы, у тым ліку адраджэнне Шаўковага шляху. "Паўстала пытанне спалучэння гэтых ініцыятыў, як іх сумясціць, каб не супярэчылі адна адной. Як успрымуць нашы кітайскія сябры гэту ініцыятыву, ці не будзе яна перашкаджаць Шаўковаму шляху? Вельмі шмат праблем і вельмі шмат пытанняў", - адзначыў Кіраўнік дзяржавы.

Аб мінскім працэсе

"Калі нас папрасілі арганізаваць перагаворы, а затым работу кантактнай групы, я сказаў: якія пытанні, няхай прыязджаюць і працуюць. І мы свята выконваем узятыя на сябе абавязацельствы. Калі патрэбны наш больш актыўны ўдзел у гэтым - вы скажыце, што трэба, а мы будзем рабіць. Каб мяне не абвінавацілі, што я міратворцам ірвуся туды. Вы ведаеце маю пазіцыю: мы зробім максімум. Што датычыцца фармату, я даўно сказаў: пакуль амерыканцы не падключацца і не падтрымаюць фармат, які існуе, і тыя перагаворы, якія прайшлі тут у свой час, толку не будзе. Так яно і адбылося... Я публічна заклікаў, каб амерыканцаў пасадзіць за стол перагавораў гэтай "нармандскай чацвёркі". І я ўпэўнены: калі б яны падтрымалі гэты працэс, ён бы сямімільнымі крокамі пайшоў наперад. Але, па-мойму, там пакуль усё на процідзеянні", - адзначыў Прэзідэнт.

"Еўропа паглыбілася ў свае праблемы і забыла, што існуе гэты канфлікт. Баюся, што заўтра ўсе аб гэтым забудуць і ён застанецца на плячах адной Украіны... Добра, калі мы тут па сваім славянскім брацтве разам аб'яднаемся і нешта будзем рабіць", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

"Я сказаў аднаму і другому прэзідэнтам (Украіны і Расіі. - Заўвага): вы дамоўцеся ўдваіх, якім шляхам ісці, і мы пойдзем гэтым шляхам, калі для вас гэта будзе прымальна. Калі яны ўдваіх не дамовяцца, нам улазіць у гэта - эфекту не будзе. Важна, каб яны дамовіліся. Усё залежыць ад двух прэзідэнтаў. Але больш, напэўна, ад украінскага. Я Пятру Аляксеевічу (Парашэнку. - Заўвага) гаварыў: "Вайна дзе ідзе? На тэрыторыі Украіны. Хто больш за ўсіх павінен быць зацікаўлены ў тым, каб яе не было? Прэзідэнт Украіны. Таму што гэта ў цябе, у тваім доме", - сказаў беларускі лідар.

"Прэзідэнт Пуцін, я гэта дакладна ведаю, не хоча ніякай эскалацыі. З сітуацыі трэба выходзіць так, каб гэта было прыгожа і дастойна для аднаго і другога боку", - акцэнтаваў увагу Аляксандр Лукашэнка.

Аб пажаданні жанчынам

Галоўнае пажаданне Прэзідэнта за некалькі дзён да жаночага свята 8 Сакавіка - каб беларускі нараджалі пабольш дзяцей. "Гэта і для краіны вельмі важна", - падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы.

"У бліжэйшы час мы прымем рашэнні. Яны павінны быць беспрэцэдэнтнымі, - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Галоўнае - гэта жыллё. Калі трэцяе дзіця нарадзілася і ты ўмоўна атрымліваеш бясплатна кватэру ад дзяржавы, думаю, будуць нараджаць".

Аб тым, ці цяжка быць Прэзідэнтам

"Па-рознаму бывае. Прэзідэнту бывае і цяжка, і цікава, але лёгка ніколі не бывае. Лёгкасць і цікавасць, калі нешта атрымалася, асабліва значныя. А цяжкасцей у любой прафесіі хапае", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.