Адказы Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь Аляксандра Лукашэнкі на пытанні прадстаўнікоў СМІ 23 сакавіка 2014 г.
Газета "Беларусь сегодня". На
мінулых выбарах у мясцовыя Саветы Вы выказалі пажаданне, каб гэтыя Саветы і
выканаўчая ўлада працавалі больш актыўна і непасрэдна з насельніцтвам. Як Вы
ацэньваеце сітуацыю сёння? І які наказ Вы хацелі б даць новаму складу
дэпутатаў?
Лукашэнка А.Р. Перш за ўсё хачу падзякаваць усім дэпутатам, якія складаюць свае паўнамоцтвы пасля гэтых выбараў. Крыху менш за палавіну, паводле маіх даных, сёння зноў балаціруюцца ў дэпутаты мясцовых Саветаў. Гэта таксама нядрэнна, павінна быць пэўная пераемнасць.
Па лініі работы мясцовых Саветаў зроблена нямала - пачынаючы ад падтрымання ў парадку тэрыторыі і завяршаючы прыняццем мясцовых бюджэтаў. Вельмі вялікая работа, а самае галоўнае, адказная. Гэта нагрузка, прычым грошы за яе ніхто не плаціць. Ну і, вядома, гэта даніна павагі, падтрымка. Гэта ўзнімае кожнага чалавека, калі выбаршчыкі давяраюць.
Я вельмі ўдзячны дэпутатам за тыя мір і спакой, якія мы падтрымлівалі, у тым ліку з іх дапамогай. Яны на перадавой, сустракаюцца са сваімі выбаршчыкамі. Больш таго, што граху таіць, дэпутаты мясцовых Саветаў сёння паміж двух агнёў - з аднаго боку вертыкаль выканаўчай улады, а з другога - насельніцтва. Выканаўчая ўлада не заўсёды дзейнічае так, як хацелі б дэпутаты мясцовых Саветаў. А яны выразнікі інтарэсаў сваіх выбаршчыкаў. Яны жывуць непасрэдна на месцах і балеюць тымі праблемамі, якія трэба было б вырашаць, але не заўсёды для гэтага ёсць магчымасці. Таму атрымліваецца як паміж молатам і кавадлам. Гэта не так проста: жыць з людзьмі і, спрабуючы штосьці зрабіць, бачыць, што гэта сёння немагчыма. Я быў у іх шкуры і ведаю, што такое быць дэпутатам мясцовага Савета - вельмі-вельмі няпросты хлеб. Таму трэба ім падзякаваць за тую работу, якую яны правялі ў мінулым перыядзе.
Думаю, у гэту кампанію будуць выбраны вельмі канструктыўныя Саветы і выбраны абсалютна дэмакратычным чынам. У Мінску, напрыклад, як сказаў мэр, учора нават чэргі былі на выбарчых участках, таму што людзі выязджалі за горад і спяшаліся прагаласаваць. Гэта сведчыць аб тым, што нашы людзі палітычна актыўныя, свядомыя, людзі перажываюць за тыя мір і стабільнасць, якія павінны быць, і спадзяюцца на сваіх дэпутатаў, вераць, што гэтыя мір і стабільнасць будуць захаваны.
Таму новым дэпутатам, якія будуць выбраны, жадаю толькі аднаго - каб яны, паабяцаўшы сваім выбаршчыкам, выканалі свае абяцанні і былі бліжэйшымі да нашага народа. Наш народ таго заслугоўвае!
Тэлеканал "Беларусь 1". Гэтыя выбары можна назваць рэпетыцыяй перад галоўнымі палітычнымі кампаніямі - парламенцкай і прэзідэнцкай? У выбарчае заканадаўства ўнесены змяненні. Трэба сказаць, што яно стала больш ліберальным. Ці чакаеце Вы ўзмацнення палітычнай канкурэнцыі праз год-два?
Лукашэнка А.Р. Вы ведаеце, калі ўжо ў лоб адказваць на ваша пытанне, палітычнай канкурэнцыі, асабліва на прэзідэнцкіх выбарах, у нас хапала заўсёды, асабліва на апошніх выбарах. Мы да таго ўжо дэмакратызаваліся, што моташна было часам ад таго, што адбывалася на экранах тэлевізараў, у сродках масавай інфармацыі, ды і на вуліцах, у аўдыторыях. Была беспрэцэдэнтная адкрытасць і гэтак далей і да таго падобнае. Чым гэта скончылася, вы ведаеце - з аднаго боку, мы выбралі Прэзідэнта, з іншага боку - вельмі актыўныя дэмакратызатары паспрабавалі дэмакратызаваць нашу Беларусь праз лом, кайло нейкае, лапату і гэтак далей. Чым гэта скончылася, таксама вядома.
Я заўсёды гаварыў, што час пакажа. Так, дрэнна тое, што адбываецца сёння ў нашай Украіне і ў іншых дзяржавах. Але мы праз прызму гэтых падзей ацанілі тое, што было тады. І, напэўна, той, хто хоча спакойна жыць і гадаваць сваіх дзяцей, ацэніць гэта і ў будучым.
Таму канкурэнцыі хапала. Тая лібералізацыя, якая адбылася, адпавядае нашаму жыццю.
Так, напэўна, у нейкай ступені гэта ўзмоцніць канкурэнцыю. Больш адкрытымі, празрыстымі будуць маючыя адбыцца выбары. Але я не думаю, што ўжо настолькі змянілася заканадаўства, што заўтра гэтыя змяненні прывядуць да нейкага "майдана" ў Беларусі, не дай бог.
Таму я не задумваўся неяк над тым, што вось змяненні ўнеслі ў заканадаўства і заўтра гэта істотна паўплывае на перадвыбарны працэс. Але тое, што выбары будуць сумленнымі, адкрытымі, прынцыповымі і справядлівымі, гэта я вам гарантую.
Тэлеканал АНТ. Цяпер галоўная сусветная навіна і тэма - гэта Украіна. Мы знаходзімся побач, і нас, безумоўна, хвалюе, што там адбываецца. Як Вы ставіцеся да цяперашніх улад Украіны? Як у цэлым ацэніце сітуацыю ў суседняй краіне?
Лукашэнка А.Р. Скажу вам шчыра: усё, што адбылося і адбываецца ва Украіне, мне катэгарычна агідна і не падабаецца. Па многіх прычынах. З-за асабістых прычын - вы ведаеце, што гэта не чужая для мяне, ды і для вас краіна, гэта трэць нашага славянскага свету. Таму я вельмі балюча ўспрымаю тыя працэсы, што там праходзяць.
І калі я кажу аб тым, што катэгарычна не прымаю тое, што адбылося і адбываецца ва Украіне, кажу гэта як звычайны чалавек, як грамадзянін. Пра чалавека-палітыка скажу пазней.
Давайце паглядзім, што адбылося ва Украіне. Па-рознаму гэта называюць - рэвалюцыйны пераварот, рэвалюцыя, узброены захоп улады, неканстытуцыйнае звяржэнне ўлады, карацей кажучы, неканстытуцыйны працэс. Можа гэта падабацца мне, вам, людзям, знаёмым з палітыкай? Вядома, не. Гэта ненармальна, калі такім чынам звяргаюць законную ўладу і ўсталёўваюць новую ўладу.
Што датычыцца людзей, якія прыйшлі да ўлады (мы пакуль аб прычынах не гаворым), там ёсць розныя людзі: ёсць прафесіяналы, ёсць проста крыкуны, як і заўсёды, усюды, асабліва, калі ўлада фарміруецца ў выніку такіх вулічных падзей і пераваротаў.
Таму ў мяне стаўленне да іх рознае.
Прывяду адну паралель. Я запатрабаваў пэўныя матэрыялы, каб не выглядаць дылетантам або чалавекам, які ў свой час паддаўся савецкай прапагандзе. Некаторыя з так званых палітыкаў, што сёння каля ўлады і ва ўладзе ва Украіне, называюць сябе нашчадкамі Бандэры, УНА-УНСА, Украінскай паўстанцкай арміі, арганізацый украінскіх нацыяналістаў, якія дзейнічалі да вайны. Аказваецца, арганізацыі ўкраінскіх нацыяналістаў, а потым баявы атрад УПА, паўстанцкая армія, створаны яшчэ ў 1929 годзе на ўкраінскім Палессі. Затым яны распаўсюдзілі свой уплыў на ўсё Палессе, і да канца вайны ўжо баевікоў гэтых арганізацый у нас дзейнічала да 15 тыс. Гэта ўжо салідная армія, і не адна. Як яны сябе паводзілі - вы таксама ведаеце. Прывяду толькі адзін прыклад - Хатынь. Так, у савецкія часы не прынята было абмяркоўваць, даследаваць: хто там, як? Але ж потым мы разабраліся, што бруднымі справамі і не толькі ў Хатыні займаліся прадстаўнікі вось гэтых паўстанцаў, якія былі ў свой час сфарміраваны ва Украіне. Яны спалілі на тэрыторыі Беларусі нямала нашых людзей, у тым ліку Хатынь. І не толькі: напэўна, Украіне таксама хапіла. Але больш за ўсё яны бясчынствавалі на тэрыторыі Беларусі. І ліквідавалі гэтыя банды толькі ў 50-я гады, ліквідавалі апошніх, якія дзейнічалі на Палессі ўжо як адзіночкі.
Яны знішчылі тысячы нашых людзей! Скажыце, калі людзі, якія сёння ва ўладзе ва Украіне, асацыіруюць сябе з гэтымі нелюдзямі, то якое ў нас, беларусаў, павінна быць да гэтага стаўленне, ды і не толькі ў беларусаў? Адпаведнае.
Але я сказаў, што ва ўладзе ва Украіне вельмі розныя людзі. Там ёсць прафесіяналы, нармальныя людзі, бізнесмены. Да адных я стаўлюся добра, да іншых - не вельмі. За імі стаяць групы людзей. Як бы я да іх не ставіўся, добра або дрэнна, з імі трэба выбудоўваць адносіны. Калі яны, вядома, будуць працаваць ва ўладзе ва Украіне, калі застануцца палітыкамі. Гэта вызначаць будучыя прэзідэнцкія і парламенцкія выбары ва Украіне. Вось каго народ на выбарах падтрымае, з тым мы і будзем выбудоўваць адносіны.
Чаму? Таму што гэта аб'ектыўна. Украіна - наша суседка. Дружалюбная, нават у асабістым плане не чужая для мяне зямля, і мая Украіна, і рэспубліка. Таму мы будзем з імі выбудоўваць адносіны. Я неаднаразова гаварыў: тавараабарот паміж нашымі краінамі дасягнуў $7 млрд. Гэта сур'ёзны ўзровень.
І, вядома, гісторыя вельмі блізкая. Я прывёў асобныя прыклады аб нелюдзях. Але абсалютная большасць украінскага народа - нашы людзі. Яны такія ж, як мы.
Мне давялося яшчэ хлапчуком, у 20-гадовым узросце, калі скончыў сваю першую ВНУ, служыць у пагранічных войсках, у войсках Камітэта дзяржаўнай бяспекі, на заходняй граніцы. Цэнтр нашай акругі быў у Кіеве. Апошні год службы, каля таго, я служыў у атрадзе інструктарам палітычнага аддзела. І з-за спецыфікі сваёй работы (я вёў усю камсамольскую работу) мне давялося вельмі часта бываць у сваёй акрузе на заходняй граніцы, у Львоўскім пагранічным атрадзе. У нас быў Брэсцкі, Львоўскі, Адэскі, па-мойму, далей Ленінградскі, Прыбалтыйскія атрады, я там часта бываў. І вось гэта было маё першае сутыкненне з так званымі "западэнцамі", як іх называюць ва Украіне.
Ведаеце, я ніколі не скажу, што гэта людзі, якія адрозніваюцца ад нас. Я з імі і пасля сустракаўся, калі працаваў у сельскай гаспадарцы, яны прыязджалі да нас працаваць. Гэта вельмі працавітыя, вельмі прыстойныя, добрыя людзі.
Палітыкі вінаватыя ў тым, што падзялілі Украіну. Магчыма, і не падзялілі, можа, гэта ў іх галовах, у сродках масавай інфармацыі яны выліваюць, што Украіна падзелена на Заходнюю і Усходнюю. І там, і там цудоўныя людзі. Вырадкаў, выбачайце мне, адшчапенцаў, дрэнных людзей і ў нас, і ва Украіне, і ў Расіі, а на Захадзе яшчэ больш хапае. У сям'і не без вырадка. Але ў асноўным гэта такі працавіты народ, што нам проста і не снілася.
Падзялілі, я яшчэ раз падкрэсліваю, Украіну на Заходнюю і Усходнюю толькі палітыкі. Таксама можна правесці паралель, вы гэта бачылі, у нас тая ж сітуацыя была: Заходняя Беларусь і Усходняя.
Яшчэ да прэзідэнцтва, будучы дэпутатам, калі пачынаў працаваць, я часта бываў у Заходняй Беларусі і захапляўся, як яны працуюць, асабліва ў Гродзенскай вобласці. Я працаваў на самым усходзе і захапляўся іх работай. Мы заўсёды гаварылі аб тым, што дзякуючы таму, што яны там, у заходняй частцы, жылі ва ўмовах прыватнай уласнасці, яны навучыліся працаваць, не страцілі ўменне працаваць, ды і пад бізунамі працавалі. А мы на ўсходзе так, несур'ёзна.
Але мы ж гэту грань ніколі не праводзілі, што Заходняя Беларусь - гэта такія дрэнныя, нядобрыя, чужыя, а на ўсходзе - гэта добрыя людзі. Мы ніколі так не гаварылі! Перада мной стаяла задача - выраўнаваць такую сітуацыю. І мы выраўноўваем яе за кошт падцягвання ўсходніх абласцей да ўзроўню гаспадарання і работы ў заходніх.
Гэта наша дасягненне, што сёння ўжо няма ніякай розніцы. Цяпер нават у сельскай гаспадарцы (а Гродзеншчына, Брэстчына гэтым заўсёды вызначаліся) на ўсходзе ёсць гаспадаркі, якія перасягаюць заходнія. Нават я не мог тады такога ўявіць. Сёння гэта ёсць на самай справе, таму што мы праводзілі вельмі акуратную палітыку.
Адна з прычын усяго канфлікту - моўная палітыка. Ну навошта было, прыйшоўшы да ўлады, забараняць рускую мову і ў гэтым плане націскаць на рускамоўнае насельніцтва? Гэта ж больш як палавіна Украіны. Так, напэўна, наогул усе на рускай мове, як і ў нас, размаўляюць. І потым, я часта кажу: ад якой спадчыны мы адмаўляемся? Руская мова - гэта што, расійская мова? Не! Расійскую мову - я наогул не ведаю, ці ёсць яна цяпер, ну, магчыма, на Паволжы дзесьці там штосьці ёсць. Але ў фарміраванні рускай мовы заслуга не толькі нашых народаў - беларускага, рускага і ўкраінскага. І цэнтральнаазіяцкіх рэспублік, мы жылі амаль стагоддзе разам. Мова - гэта жывое, і мы ўсе разам фарміравалі рускую мову, навошта ж мы ад яе адмаўляемся?
А па-другое, навошта цкаваць і ціснуць людзей? Вось уявіце, заўтра вам забароняць размаўляць на любімай вашай мове: рускай або беларускай, вось адрэжуць. Асабліва на рускай, на якой дома мы ўсе размаўляем, на рускай, нашай мове, не расійскай. Я на гэтым настойваю, што гэта наша мова! Якая будзе ваша рэакцыя? Ну, напэўна, вы не выйдзеце на вуліцу з калом, бітамі і іншым, калі вас яшчэ не падагрэюць з іншага боку. Але вы выкажаце вялікую незадаволенасць гэтым.
Гэта значыць украінскія ўлады дапусцілі шмат памылак і такім чынам, калі ўжо шчыра кажучы, падставіліся. Яны падставіліся. Усё роўна, спецыяльна або, хутчэй за ўсё, не прадумаўшы: рэвалюцыя ідзе, і пачалі касіць налева і направа. Пайшло марадзёрства, мардабой на вуліцы, няма парадку, перадзел уласнасці. І гэтым карыстаюцца нядобрасумленныя багатыя алігархі і гэтак далей. Гэта мне можа падабацца ва Украіне? Вядома, не.
Вы, вядома, цяпер у мяне спытаеце пра Крым, пра тое, што парушана тэрытарыяльная цэласнасць або там яшчэ штосьці. Скажыце, вам можа падабацца, калі парушаецца цэласнасць і незалежнасць якой-небудзь дзяржавы? Адказ адназначны: не. Тое ж самае і мне як грамадзяніну. Але хто гэту сітуацыю стварыў? Многія гавораць, што Расія толькі і чакала, каб адсячы Крым, далучыць і іншае. Дык не падстаўляйцеся, вы ж палітыкі, не давайце падставы для гэтага! Расія ўмяшалася, калі ўбачыла, што душаць нават не рускі, а славянскі свет, там жа і да беларусаў было адпаведнае стаўленне, калі навісла пагроза над Крымам, які калісьці належаў Расіі, дзе з двух з лішнім мільёнаў паўтара мільёна рускіх і наогул каля двух, якія такой палітыкі не прымаюць. Ніхто ж не скажа, што Расія вось проста так узяла ружжо і людзі пайшлі туды і адсеклі Крым. Ніхто гэтага не скажа! Прычыну і, як мінімум, падставу далі гэтыя ўлады. Гэта нармальна? Гэта ненармальна!
Ну і самае галоўнае. Усюды прыводзяць нейкія паралелі, кажуць, што "з гэтай уладай мы не будзем супрацоўнічаць, размаўляць". Я адназначна займаў пэўную строгую пазіцыю: тое, што адбылося ва Украіне ў плане перавароту, - гэта што навінка на постсавецкай прасторы? У нас жыве адзін з такіх людзей, якога ў выніку рэвалюцыі зверглі, і сёння ў яго крэсле сядзіць чалавек, з якім і я, і іншыя, мы спакойна сустракаемся за сталом перагавораў, прымаем рашэнні. Дык чым тая сітуацыя (я маю на ўвазе Кыргызстан) адрозніваецца ад гэтай? Нам накавана жыць разам. І мы будзем, хочам мы гэтага або часам не, выбудоўваць адносіны з тым урадам, які будзе вызначаны народам Украіны.
Я гаварыў аб тым, што мы ніколі не спынялі і не спыняем адносін з Украінай. Так, мы можам ацэньваць тое, што адбываецца, па-свойму. Але важней - народы, важней - дзяржава. Лукашэнкі, Яцанюкі, Цягнібокі, Клічко і іншыя - яны прыходзяць і адыходзяць. Застаюцца народы і дзяржавы. І мы не павінны стварыць такую сітуацыю, каб народы ў далейшым не маглі нармальна жыць, працаваць і супрацоўнічаць.
Тэлеканал АНТ. Удакладняючае пытанне. Што можна было б зрабіць, каб астудзіць сітуацыю ва Украіне, каб яна не ператварылася ў федэрацыю?
Лукашэнка А.Р. Я гэтага не хацеў бы. Украіна павінна застацца дзяржавай! Федэрацыя - гэта "піяніна", на якім будуць іграць, з аднаго боку, адны сілы, з іншага боку, іншыя сілы, у тым ліку знешнія. Гэта назаўсёды дэстабілізуе сітуацыю. Назаўсёды!
Украіна павінна застацца адзінай, непадзельнай, цэласнай, пазаблокавай дзяржавай. Таму што гэта будзе вельмі адчувальна для нас і для Расіі, калі, дапусцім, заўтра высадзяцца ва Украіне натаўскія войскі. Гэтага мы наогул дапусціць не можам. Гэта наш інтарэс, глабальны інтарэс! Таму трэба дамовіцца. Далей ва Украіну ніхто не мае права лезці. Трэба дапамагчы Украіне разабрацца з гэтымі праблемамі.
Федэрацыя - гэта вельмі небяспечна для дзяржавы. Гэта далейшая вайна, далейшае ўнутранае процістаянне, якое абавязкова можа выліцца, прыклад таго Крым, у знешняе процістаянне і бойку.
Таму ні ў якім выпадку гэтага дапусціць нельга!
Што можна зрабіць для аб'яднання Украіны? Украіне сёння трэба дапамагчы. Трэба правесці нармальныя выбары. Я не веру, што могуць прайсці нармальныя прэзідэнцкія выбары ў сітуацыі, калі дзейнічае некалькі сілавых груп і падраздзяленняў. Каб вы ведалі: у кожнага буйнога палітыка там група ўзброеных баевікоў ад 150 да 1000 чалавек. Даўно ўзброеных! І, калі яшчэ падкінуць у гэту парахавую сумесь іскру, абавязкова ўзарвецца ўся Украіна. І ўжо будзе горача ўсім: і нам, і расіянам, і Захаду! Тое, што ў Крыме адбылося, гэта кветачкі, а будзе значна горш і страшней... Таму трэба стабілізаваць сітуацыю.
Ну я ж жартам прапанаваў: не можаце, дык аддайце, мы з дапамогай Беларусі наладзім там сітуацыю. Але той парадак, які мы хочам украінскаму народу прынесці, калі ўжо развіваць гэты жарт і ператварыць у праўду, паверце, ён не патрэбны нікому, акрамя ўкраінскага народа і тых, хто клапоціцца аб Украіне.
Сустракаючыся з кіраўнікамі вядучых сродкаў масавай інфармацыі ў пачатку бягучага года, мы закраналі пытанні Украіны ў праламленні СНД. Я тады (да рэвалюцыі) гаварыў аб тым, што СНД вельмі важная для Украіны, мы не дапусцім яе выхаду. І я спадзяваўся, што гэтага не адбудзецца. Украіна цяпер заявіла аб выхадзе з СНД, яна не хоча праводзіць мерапрыемствы, што ў пэўнай ступені можна зразумець.
Тады, гаворачы аб Украіне, я сказаў, самае страшнае, што можа адбыцца, што і адбылося, гэта калі ўкраінскі тэатр ваенна-палітычных дзеянняў ператворыцца ў барацьбу дзвюх процілеглых сіл - Захаду і Усходу. Гэта і здарылася, на мой погляд. Вось гэта трэба спыніць! Таму што, яшчэ раз падкрэсліваю, будзе цяжка і Захаду, і Усходу, калі адбудзецца эскалацыя канфлікту, а яшчэ горш, калі ён будзе закансерваваны. Гэта значыць калісьці ўзарвецца.
Таму развязкі трэба шукаць цяпер, і мы гатовы зрабіць усё для таго, каб там настаў мір і спакой. Каб народ у спакойнай сітуацыі вызначыўся, як яму жыць далей і з кім, і з якімі палітыкамі жыць далей.
"Інтэрфакс". Ці прызнае Беларусь Крым у якасці суб'екта Расійскай Федэрацыі, і ці бачыце Вы якую-небудзь небяспеку, што рэферэндум у Крыме стане нейкім прэцэдэнтам, пасля якога будзе такая хваля самавызначэння не толькі ва Украіне, аўтаноміі, рэгіёнах, але і на постсавецкай прасторы ў цэлым?
Лукашэнка А.Р. Што датычыцца прызнання, непрызнання. Крым не з'яўляецца незалежнай дзяржавай, як тая ж Асеція, Абхазія і гэтак далей. Крым сёння частка тэрыторыі Расійскай Федэрацыі. Можна прызнаваць гэта, не прызнаваць, але ад гэтага нічога не зменіцца. Таму мы свой пункт гледжання вызначылі, мы яго выказалі. Кажуць, што там такі пункт гледжання, накшталт і тых не пакрыўдзіць, і гэтых не пакрыўдзіць. А мы нікога не збіраемся крыўдзіць. Нам гэта не патрэбна. Гэта, па-першае.
Па-другое, ад нас ніхто і не патрабуе: давайце прызнавайце Крым, падтрымлівайце расіян або не прызнавайце, не падтрымлівайце, выступайце супраць Расіі. Я вам шчыра кажу, ад мяне і ад нашых праўладных структур, Міністэрства замежных спраў ніхто гэтага не патрабуе. Таму прызнаём або не прызнаём, думаю, сітуацыя будзе развівацца дэ-факта. Ці будзе Крым прызнавацца як рэгіён Расійскай Федэрацыі, гэта ўжо не важна. Паколькі Расію ўсе прызнаюць. Таму ад нас гэтага ніхто не патрабуе, мы ў гэтыя нетры абсалютна не ўлазім, а падабаецца ці не, я вам толькі што сказаў. Дрэнна, што давялося, у тым ліку Расійскай Федэрацыі, прымаць такія меры.
Але калі вы ў мяне спытаеце, вы ў гэтай сітуацыі дзе? Ведаеце, у выніку гістарычнага мінулага, з-за таго, што мы адзін народ, з-за таго, што мы ствараем адзіны праект, рэалізоўваем Саюзную дзяржаву, што мы звязаны пагадненнямі з Расійскай Федэрацыяй, мы будзем з Расійскай Федэрацыяй. І трэба спыніць усялякія спекуляцыі. Мы не накіроўваем сваю знешнюю, унутраную палітыку, ваенную палітыку супраць НАТА, супраць каго б там ні было. Мы будзем праводзіць узважаную палітыку. Калі паўстане пытанне, мы будзем з Расіяй. Я аб гэтым сказаў і Уладзіміру Уладзіміравічу Пуціну ў нашай апошняй размове, што Вы можаце не перажываць, мы заўсёды будзем з Расійскай Федэрацыяй.
Чаму? Зноў давайце возьмем паралелі. Няўжо Ірак амерыканцы, натаўцы разбамбілі законна? Незаконна. Якую пазіцыю занялі саюзнікі ЗША і НАТА? Нават Грузія, Украіна - не натаўская дзяржава - паслалі туды сваіх ваеннаслужачых. Яны жалезна падтрымлівалі незаконную акцыю. Што адбылося ў Егіпце, Тунісе, потым у Лівіі? Што адбываецца ў Сірыі? І заходні свет увесь адзіны. Яны разумеюць, што яны дзейнічаюць там незаконна, перш за ўсё амерыканцы, але яны разам. Чаму? Яны звязаны дамоўленасцямі, пагадненнямі.
У такім выпадку, чаму мы павінны быць супраць Расіі? Мы з ёю разам, мы звязаны і гэтак далей.
І наогул, шчыра кажучы, Захад - гэта такая прафанацыя, ні на што не здольныя людзі. Колькі было пылу: ды мы тут... Я, шчыра кажучы, баяцца пачаў ужо, хоць бы да вайны не дайшло. Ну і што? Дваццаць чалавек не пусцяць у Еўропу. Тых, хто наогул ніколі не ездзіў у Еўропу, а частка з іх, якая па сваіх службовых функцыянальных абавязках не павiнна, не мае права туды ехаць. Вось гэта Захад.
Колькі было абяцанняў: мы ніколі на Беларусь не будзем націскаць, не будзем праследаваць, уводзіць эканамічныя санкцыі. Супраць нас яны ўвялі не толькі санкцыі. Пасля выбараў пад санкцыямі больш як дзвесце чалавек, у тым ліку Прэзідэнт Беларусі. Абяцалі ўсё гэта зняць. Дзе яно? Чаму нас прыціскаюць да гэтага часу? Параўнайце санкцыі супраць Беларусі і санкцыі супраць Расіі (дарэчы, журналісты, малайцы, заўважылі). Ну страшна ім, страшна. Расія - не Беларусь, таму пачынаюць там віхляць, круціць, вярцець, каб твар захаваць.
Ні на што яны не здольныя, і з імі справу мець - трэба дзесяць разоў падумаць. Яны могуць цябе падмануць, і гэта са мной было ўжо не адзін раз. А потым, каб твар захаваць, пачынаюць патрабаваць - давай дэмакратызуй, дэвальвуй, выбары праводзь як трэба, палітзняволеных выпускай. Я кажу: "Пакажыце артыкул, па якім мы асудзілі палітзняволеных, ёсць наогул такі артыкул?" Прад'яўляем, за што асуджаны. Больш таго, учыні такія злачынствы ў іх, вынікі былі б яшчэ больш жорсткімі. Не, гэта ж Захад...
У гэтым таксама адна з прычын, калі я пачынаю думаць, як жа нам весці, выбудоўваць знешнюю палітыку. Я зыходжу ў тым ліку і з гэтага.
Таму мы будзем з нашымі брацкімі народамі Украіны, Расіі, іншымі народамі. Мы не будзем ствараць праблем для суседзяў. Але мы цвёрда будзем трымаць руку на пульсе і рэагаваць на тую сітуацыю, якая адбываецца ўнутры нашых граніц.
Што датычыцца хвалі самавызначэнняў, ведаеце, у многіх-многіх цяпер засвярбелі рукі, і яны пачынаюць чухаць іх не там, дзе трэба, як гаварыў некалі класік Віктар Сцяпанавіч Чарнамырдзін. Таму я не выключаю, што адпаведная пастаноўка пытання будзе.
Крым небяспечны не тым, вось я Захаду сказаў бы, што ён у склад Расіі ўвайшоў. Важны прэцэдэнты. Захад ужо назваў Расію прычынай разбурэння нашых пагадненняў у Будапешце па гарантыях ядзернай бяспекі. Гэты ганебны дакумент мне давялося падпісваць у прысутнасці Прэм'ер-міністра Вялікабрытаніі, Прэзідэнта Злучаных Штатаў Амерыкі, Клінтан тады быў, і Барыса Ельцына. Калі ў нас вялікія свядомыя вывелі без усялякіх папярэдніх умоў, бясплатна аддалі ядзерную зброю, самаю сучасную. І тады Украіна і Казахстан гэта зрабілі. Тады тры дзяржавы - Расія, ЗША і Вялікабрытанія - гарантавалі нам бяспеку эканамічную, палітычную, ваенную, тэрытарыяльную цэласнасць і іншае.
Небяспечна, што ўжо некаторыя дзяржавы адмовіліся ад гэтых дамоўленасцей. Украіна заявіла, што выходзіць з гэтага пагаднення. Тым самым развязваюцца рукі, асабліва парогавым дзяржавам, якія вось-вось гатовы вырабіць ядзерную зброю. І вынікі могуць быць яшчэ больш страшнымі. Вось у гэтым ствараецца дрэнны прэцэдэнт. Вельмі дрэнна, што пачынаюць думаць асабліва сярэднія і малыя дзяржавы, што яны сябе, сваю тэрытарыяльную цэласнасць не змогуць абараніць. Вельмі небяспечна, калі пачнецца хваля самавызначэнняў: ну што ж, калі можна выносіць на рэферэндум, вырашаць пытанні, давайце будзем выносіць і вырашаць. Напрыклад, Венецыя заявіла аб сваёй незалежнасці. Інакш кажучы, гэта ўжо адбываецца, і ў гэтым ёсць пэўная небяспека.
Таму гэта вельмі-вельмі сур'ёзнае пытанне. Але яго, я думаю, сёння можна толькі гіпатэтычна абмяркоўваць, а час пакажа, што адбудзецца.
РІА "Навіны". Расія заявіла аб гатоўнасці да канца года павялічыць колькасць расійскіх самалётаў да 24. Як доўга яны будуць знаходзіцца ў Беларусі? Ці ёсць яшчэ планы па сумесных вучэннях з Расіяй? І як будзем ахоўваць граніцы нашай Радзімы?
Лукашэнка А.Р. Нічога новага не скажу. Вы ведаеце, што кожны год па чарзе на тэрыторыі Беларусі і Расіі праводзяцца вучэнні беларускіх і расійскіх армій. Калі ў Расіі, то аснову складаюць расійскія Узброеныя Сілы, нашых часцей там менш. Калі на тэрыторыі Беларусі, а гэта самае галоўнае, таму што на заходнім напрамку ў Саюзе Беларусі і Расіі асновай з'яўляецца беларуская армія і яе ў выпадку, не дай бог, канфлікту або ваенных дзеянняў заходнія часці Расійскай Федэрацыі падмацоўваюць, перакідваюцца сюды або ў нейкі раён у залежнасці ад плана вядзення ваенных дзеянняў, але ўсё роўна гэта сумесныя дзеянні. І мы дамовіліся, гэта была мая настойлівая прапанова, што павінны абучаць сваіх ваеннаслужачых. Не адразу згадзілася кіраўніцтва Расіі на гэта, але цяпер мы так і робім. Адзін год у нас, адзін год у іх. Мы гэта ўжо, на маю думку, 3 або 4 гады падтрымліваем.
У мінулым годзе былі вучэнні ў нас. У наступным годзе будуць у іх. І мы просім расіян, каб мы вучэнні праводзілі, перш за ўсё на палігонах, якіх у нас няма. С-300 мы страляць у Беларусі не можам, таму што гэта небяспечная зброя, таксама і некаторыя іншыя ракетныя сістэмы.
Таму мы праводзім на іх палігонах вучэнні, каб у баявой абстаноўцы абучыць нашу армію. Для чаго мы гэта робім? Зноў урокі Украіны паказалі, калі трэба было абараняць краіну, арміі няма. Яе няма па вялікім рахунку і цяпер. І гэта не я вывад зрабіў, а выконваючы абавязкі міністра абароны, выступаючы ў парламенце, дакладваў, колькі ў яго лічыцца штыкоў, колькі ў яго сёння можна мабілізаваць, колькі неадкладна могуць адрэагаваць. А ніколькі. У такой гіганцкай дзяржаве аказалася, што армія лічылася на паперы. Не праводзіліся вучэнні, не было зладжвання экіпажаў і гэтак далей. Колькі часу мінула, перш чым яны маглі знайсці механікаў-вадзіцеляў і вывезці бронетэхніку. Вось да чаго можа прывесці негатоўнасць арміі. Яны не могуць да гэтага часу стабілізаваць сітуацыю ў краіне. Няма той сілы ва Украіне.
Але калі ёсць армія, яна павінна вучыцца. Яны павінны быць гатовы ў любы момант абараняць Радзіму. Калі вы не хочаце іх абучаць, то не трэба іх і ўтрымліваць. Мы ў свой час заявілі, што 150-200 тыс. Узброеных Сіл, якія нам дасталіся, мы ўтрымліваць не можам і не павінны. Армія становіцца тэхналагічнай. І мы пачалі скарачаць. Сёння іх менш як 70 тыс., будзе 55.
Гэта будзе нармальная армія, вельмі магутныя сілы. Мы іх пераарыентавалі. Ужо франтоў не будзе. Патрэбны сілы спецыяльных аперацый, спецпадраздзяленні. Што мы, дарэчы, ужо зрабілі. Цяпер ідзе паглыбленне, мадэрнізацыя арміі, у тым ліку і па напрамку ўзбраення. Вось мы нядаўна з дзяржаўным сакратаром Савета бяспекі і міністрам абароны абмяркоўвалі гэтыя пытанні.
Таму тут нічога новага няма. Кожны год мы будзем сумесна праводзіць вучэнні з Расійскай Федэрацыяй. Гэта ў адпаведнасці з нашымі дагаворамі. Гэтак жа, як робяць натаўцы.
Што датычыцца самалётаў. Не трэба Расію папракаць у тым, што ў яе імперскія замашкі, бандыты і гэтак далей, што яны, маўляў, гэтыя самалёты прыгналі і пасадзілі ў Беларусі.
Яшчэ, напэўна, год або больш таму, я звярнуўся да Прэзідэнта Расіі ў сувязі з тым, што ў нас рэсурс самалётаў кожны год змяншаецца, іх трэба або мадэрнізаваць і рамантаваць, або мяняць на новыя.
Але навошта мяняць на новыя танк або самалёт, якія ва ўмовах вайны разлічаны літаральна на гадзіны бою. Сёння ўвесь свет ідзе шляхам мадэрнізацыі Узброеных Сіл. Мы таксама гэта робім. Мы перабудавалі работу нашых абаронных прадпрыемстваў, а вы ведаеце, што вядучымі ў Савецкім Саюзе па рамонце і мадэрнізацыі былі мы. Займаліся ў асноўным рамонтам, але я іх пераарыентаваў і на мадэрнізацыю: у Барысаве - бронетэхніка, у Баранавічах - вельмі магутны завод сусветнага значэння, сусветна вядомы, па мадэрнізацыі лятальных апаратаў (верталётаў, самалётаў, беспілотнікаў і гэтак далей). Я іх таксама павярнуў у бок мадэрнізацыі: не проста адрамантаваць стары самалёт, а мадэрнізаваць яго, што яны і робяць. У бліжэйшы час мы з вамі пабудзем у Баранавічах і паглядзіце, як ідзе гэта мадэрнізацыя.
Я звярнуўся да Уладзіміра Уладзіміравіча Пуціна з просьбай прадаставіць дзесяць самалётаў. Нам яны вельмі патрэбны не таму, што ў нас іх няма. Сёння ў Беларусі, на маю думку, 160 самалётаў і верталётаў, задзейнічана, напэўна, 60. Нам гэтага дастаткова і нават шмат для тых Узброеных Сіл, якія мы сёння рыхтуем.
Яшчэ раз падкрэсліваю: галоўнае для нас не самалёты і верталёты, галоўнае для нас сёння - сілы спецыяльных аперацый, армія, якая можа нанесці непапраўны ўрон праціўніку, армія, якая можа абараніць нашу краіну, перш за ўсё ад гэтых самалётаў, верталётаў, крылатых ракет. Значыць павінна быць сістэма проціпаветранай абароны, сістэма разведкі, выяўлення цэлі.
Мы самі стварылі новыя радыёлакацыйныя станцыі - "Усход" і "Раса". "Раса" - нізкалятаючая, добра працуе на нізкай вышыні, "Усход" цудоўна працуе па трох каардынатах. У нас ужо гатовы гэтыя сістэмы купляць. Але мы пакуль аснашчаем сваю армію. Значыць мы можам выявіць і навесці нашу проціпаветраную абарону на цэль, якая з'явіцца, нават супраць крылатых ракет.
Патрэбна яшчэ зброя проціпаветранай абароны, С-300 і іншыя. Што мы і робім. Калі Расія сказала, што не можа С-300 зусім бясплатна даць, я сказаў, што мы будзем купляць. І купляем С-300, як бы ні было нам цяжка.
Але і, вядома, ніхто не адмяняў, для таго каб знішчаць тэрарыстаў (на вучэннях вы бачылі, мы прапрацоўвалі гэту тактыку), патрэбны верталёты. Верталёт у горку падняўся - знішчыў цэлую пляцоўку, дзе знаходзяцца тэрарысты. Ну а супраць верталётаў, вы ж ведаеце, ёсць вельмі добрая зброя: на плячо - і няма верталёта. Вось гэта сведчыць аб тым, якая каштоўнасць самалётаў, верталётаў. Але тым не менш яны патрэбны.
Тады я і папрасіў 10 самалётаў. Гэта было больш як год таму. Цяпер яны знаходзяцца ў Беларусі: 4 са снежня і 6 з'явіліся нядаўна, калі я запатрабаваў, каб расійскі бок выканаў свае абавязацельствы. Пасадзілі іх у Бабруйску на запасным аэрадроме.
Прычым расійскія экіпажы ў нас дзяжураць па нашым заданні, падначалены нашым Узброеным Сілам. Цяпер я паставіў пытанне, каб ляталі разам расіянін і наш беларус, каб навыкі не страціць, каб у нас школа засталася. Вось таму я прасіў 10 самалётаў. А не тое, што прыганіце з расійскімі экіпажамі і дапамажыце нам.
Што датычыцца яшчэ 24-х, наконт якіх Вы задалі пытанне, нам у прынцыпе яны не патрэбны. Але было б нядрэнна, калі б у нас былі яшчэ ў запасе добрыя сучасныя самалёты. І калі, як РІА "Навіны" гаворыць, што яшчэ 24 самалёты расіяне гатовы нам прадаставіць, я буду толькі рады. Хоць, паўтаруся, вострай неабходнасці няма. Я наогул паўгода таму ўжо і не чакаў, што расіяне нам дапамогуць, і даў каманду Ваенна-паветраным сілам неадкладна мадэрнізаваць свае 10 самалётаў. Да канца года яны будуць у страі - СУ-27 і МіГ-29. Гэтага нам дастаткова да 2025 года, калі мы ў спраўным стане будзем падтрымліваць тое, што яшчэ лятае ў нас сёння.
Таму тут няма вялікай праблемы, гэта не націск Расіі, гэта была мая просьба даць 10 самалётаў. І калі дадуць яшчэ 20 самалётаў, тым больш што яны запраўляюцца, зарплату атрымліваюць у Расіі, гэта нам вельмі і вельмі выгадна. Паколькі самалёт - вельмі дарагая цацка для дзяржавы.
РІА "Навіны". Як доўга яны будуць знаходзіцца ў Беларусі?
Лукашэнка А.Р. Як мінімум палавіну з іх мы прасілі да чэмпіянату свету і пасля яго. Мы павінны забяспечыць нармальную сітуацыю ўнутры краіны. Але, па сутнасці, гэта мы прычыну шукалі - да чэмпіянату: якая розніца - чэмпіянат, не чэмпіянат, няўжо вучэнні нейкія ідуць?
Думаю, што мы з Расіяй вызначымся, як доўга яны будуць. Яны будуць столькі, колькі мы гэтага захочам. Прынята будзе Прэзідэнтам рашэнне, каб яны былі тут даўжэй, дасць згоду Расія, будуць даўжэй. Усё будзе залежаць толькі ад Беларусі.
БелаПАН. Вы ўжо закранулі тэму палітзняволеных і адносін з Захадам. Па сутнасці, вызваленне некалькіх чалавек Еўрасаюз ставіць як асноўнае патрабаванне для наладжвання адносін. І ўсё гэта наладжванне адносін цяпер залежыць ад адзінага подпісу на дакументах, Вашага. Чаму вы да гэтага часу не паставіце яго?
Лукашэнка А.Р. Не хачу паўтарацца. Будзе зварот - будзе подпіс. Не будзе звароту - ні чэмпіянаты свету, ні шасцідзесяці- або сямідзесяцігоддзі, нічога не дапаможа. Гэта мой прынцыповы падыход да гэтага пытання. І не толькі мой. Мы - дзяржава, краіна, і нас не трэба нахіляць! Не трэба зыходзячы з двайных, трайных стандартаў да нас адпаведным чынам ставіцца. Вось усё, што я хачу сказаць. Таму не ад майго подпісу тут залежыць.
Без просьбы я прымаю шмат такіх рашэнняў, толькі не ведаю, чаму вы зацыкліліся на некалькіх прозвішчах. Прэзідэнт мае права памілаваць любога чалавека пры пэўнай працэдуры. Так, былі выпадкі. Але ж злачынства злачынству розніца. Гэта, па-першае. Па-другое, я часта вам і вашым падабаронным гаварыў: не нагнятайце сітуацыю. Вінаватыя - ціхенька, без шуму, без гвалту давайце ўнутры краіны вырашаць гэта пытанне. Вы вывелі гэтыя пытанні на міжнародны ўзровень. Ну адпаведны, адэкватны, сіметрычны адказ. Але мая заява і мае прапановы застаюцца ў сіле.
Першы канал Беларускага радыё. Ці лічыце Вы, што некаторае ўскладненне сітуацыі каля беларускіх граніц можа неяк паўплываць на правядзенне ў нас чэмпіянату свету па хакеі. І ці спатрэбяцца якія-небудзь дадатковыя, магчыма, меры бяспекі для гасцей і ўдзельнікаў гэтага форуму?
Лукашэнка А.Р. Вы ведаеце, гэта перанагнятанне сітуацыі ўжо. Ну што ўжо можа здарыцца з намі, калі да нас прыедуць 10-20 тыс. іншаземцаў, аматараў хакея, спорту. Мы - прагматыкі, мы разумеем, што сярод іх будуць і некаторыя правакатары, асабліва з ліку журналістаў, а, магчыма, пад імем журналістаў. Многія хочуць тут мяне пад чэмпіянат нахіліць, вось і БелаПАН задае пытанне. Мне гэта ўжо даўно вядома: сарыентавалі іх задаць гэта пытанне, яны і задалі. Напэўна, гэта вельмі цікавіць, хвалюе Захад.
Я толькі што сказаў: не нагнятайце сітуацыю і не спрабуйце мяне прыціснуць чэмпіянатам свету. Не трэба.
Мы атрымалі права правесці чэмпіянат свету. Падрыхтавалі ўсё, нават пабудавалі адпаведныя аб'екты, прычым у вельмі цяжкай сітуацыі. Думаеце, гэта танна і проста было пабудаваць два цэнтры, дзе будуць праводзіцца матчы? Няпроста. Гасцініцы, інфраструктура - па ўсёй краіне, не толькі ў Мінску.
Усіх трэба сустрэць, рассяліць, накарміць. Вучым людзей, каб размаўлялі на замежнай мове і гэтак далей. Убачыце, мы зробім усё.
Ну калі камусьці не падабаецца і ён не захоча прыехаць на чэмпіянат свету, што я магу зрабіць? Мы нічога не страцім. Што знікне? Спартыўныя цэнтры, якія мы пабудавалі? Не, яны сёння задзейнічаны для творчасці, канцэртаў і спорту. Што "Чыжоўка-Арэна", што "Мінск-Арэна". Пабудавалі мы цэнтры ў буйных гарадах, у абласных цэнтрах - яны сёння задзейнічаны, шмат людзей, дзетак і дарослых. Хлопчык вядзе бацьку, маці на каток, на канцэрт і гэтак далей - няўжо дрэнна? Гасцініцы таксама будуць задзейнічаны. Горад прывядзём у парадак, хоць ён у нас і так у парадку, чысты. Гэта ўсё на карысць. Калі не хочуць, нам жа не памерці ад гэтага.
Таму не трэба перабольшваць ролю чэмпіянату свету, як некаторыя заходнікі. Часам брыдка нават чытаць, маўляў, для Лукашэнкі вельмі важны будучыя прэзідэнцкія выбары, а яшчэ важней - чэмпіянат свету. Так, важны чэмпіянат, важны прэзідэнцкія выбары, але спрабаваць мне наступіць каленам на грудзі і выціснуць усё, што ўнутры ёсць, - гэта немагчыма, вы мяне дваццаць гадоў ведаеце.
Мы не дазволім выкарыстоўваць гэта спартыўнае мерапрыемства, залішне яго палітызаваць. Захад павінен разумець, мяне нахіліць пад сямідзесяцігоддзе вызвалення, Перамогі або дваццацігоддзе прэзідэнцтва, або да дня нараджэння Прэзідэнта (яны ўсе моманты абмяркоўваюць), яшчэ пад штосьці, маўляў, мы вам заўтра дадзім нармальнае супрацоўніцтва, вы ў нас будзеце ў фаворы і гэтак далей, я ўжо гэта праходзіў. Я ўжо гэта ведаю, гэта трэцяя або пятая хваля майго прэзідэнцкага жыцця. Ні на што сёння Захад не здольны. Тое, што яны абяцаюць, яны не робяць і тлумачаць так: адзін палітык абяцаў, а тут ужо іншы, ён табе нічога не абяцаў. Вось іх палітыка.
Таму, яшчэ раз падкрэсліваю, і не для таго, каб абвастрыць сітуацыю з Захадам. Мы не хочам з імі сварыцца, наадварот, мы хочам з імі нармальных адносін. Але мы хочам, каб нас паважалі і, як мінімум, разумелі. Мы - суверэнная, незалежная дзяржава і хочам, каб да нас ставіліся як да суверэннай, незалежнай дзяржавы. Мы нікому не ствараем праблем і не створым, асабліва Захаду. Таму стаўцеся да нас нармальна, не трэба да нас падыходзіць як да нейкіх другарадных і трэцярадных. Так не атрымаецца. Мы гордыя людзі. Мы трэць насельніцтва паклалі ў апошняй вайне, ратуючы тую ж Еўропу і Захад. Будзьце паважлівымі да нас, хоць бы з-за гэтага.
Таму нічога страшнага не адбудзецца, ніхто не паўплывае на правядзенне чэмпіянату свету.
Мы па самых высокіх сусветных стандартах забяспечваем і рыхтуемся забяспечыць бяспеку нашых гасцей. Нічога надзвычайнага не будзе, гэта ж не Алімпійскія гульні, куды могуць прыехаць да мільёна чалавек. Гэта чэмпіянат свету па хакеі, тым больш пасля Алімпіяды.
Думаю, гэта будзе сапраўднае свята не толькі для беларусаў, але і для ўсёй спартыўнай сусветнай супольнасці. Гэта я гарантую. І тыя, хто прыедзе, паедуць адсюль з самымі добрымі ўражаннямі, тым больш гэта май, самы цудоўны месяц у Мінску і ў Беларусі. Таму не хвалюйцеся, усё будзе нармальна.
РІА "Навіны". Аляксандр Рыгоравіч, Вы з хваляваннем ставіцеся да пытанняў інтэграцыі на постсавецкай прасторы. Украіна заявіла, аб сваім выхадзе з СНД. Вы лічыце, што Украіна страчана для Садружнасці ўжо незваротна або ўсё ж такі ёсць шлях вярнуць Украіну ў рэчышча?
Лукашэнка А.Р. Думаю, тыя, хто ўплывае сёння на Украіну і ўкраінскіх палітыкаў, спыніць Украіну ад гэтага бесталковага кроку. Навошта гэта рабіць? СНД занадта абавязвае Украіну? А калі і абавязвае, прычым тут зона свабоднага гандлю? Страцяць жа многае. Навошта зачыняць дзверы, якія табе спатрэбяцца?
Шчыра кажучы, я апошнім часам спрабую, нават не тое, што спрабую, прапанаваў некаторым украінскім палітыкам, з якімі можна абмяркоўваць гэту праблему, абмеркаваць яе. Я спадзяюся, у бліжэйшыя дні я з імі сустрэнуся і ў тым ліку папрашу, каб яны не рабілі гэтых неабдуманых крокаў. Куды спяшацца? Не хочаш ехаць на саміт, дапусцім, у Маскву, Масква - вораг для цябе, не едзь, няхай цябе пасол прадставіць на гэтым саміце. Не хочаш ехаць у Мінск, ненавідзіш ты Мінск, ну не едзь на гэты саміт. Навошта ты робіш неабдуманыя крокі? Гэта раўназначна таму, як ва ўнутранай палітыцы хацелі забараніць рускую мову. І нават інтэлігенцыя ў Львове абурылася.
Таму я буду старацца данесці ўсё гэта да ўкраінцаў. Думаю, такую маю пазіцыю падтрымаюць усе. Таму што выхад Украіны з СНД, што там граху таіць, - гэта будзе вельмі моцны ўдар па Садружнасці Незалежных Дзяржаў. Моцны, але не смяротны. Таму што, на жаль, СНД надзей нашых і многіх людзей не рэалізоўвала. Калі выйдзе Украіна з яе, значыць выйдзе. Застануцца тыя, хто застануцца, і будуць супрацоўнічаць як-небудзь.
Але я думаю, што гэта будзе няправільны, неразумны і неадэкватны крок з боку Украіны ў знешняй палітыцы.
Чаму б не выкарыстоўваць гэту пляцоўку для таго, каб хаця б прагучаў твой пункт гледжання. Чаму ты не можаш прыехаць у Мінск, напрыклад, калі тут будзе саміт, і гэту пляцоўку выкарыстоўваць для перагавораў з Беларуссю.
Я лічу, што гэта вельмі няправільны і неабдуманы крок. Магчыма, што гэта можа быць дэманстрацыяй. Але, напэўна, не ў гэты час і не ў гэтай сітуацыі, у якой знаходзіцца сама Украіна. Гэта неабдуманы крок палітыкаў.
БелаПАН. Вы раней гаварылі, што калі сітуацыя ў эканоміцы не палепшыцца, то ўрад, міністры могуць развітацца са сваімі пасадамі. І вось усё выглядае так, што сітуацыя не паляпшаецца. Паводле даных статыстыкі, інфляцыя за два месяцы склала 3,6 працэнта, складскія запасы не змяншаюцца. Ці можа гэта стаць прычынай змены ўрада ў бліжэйшы час? У прыватнасці, прэм'ер-міністра і каго Вы бачыце магчымым новым прэм'ер-міністрам?..
Лукашэнка А.Р. Не выключаю, што гэта можаце быць і вы.
Вы ж бачыце, што адбываецца вакол. Дэвальвавалі казахстанскі тэнге. Дэвальваваны расійскі рубель і прадаўжае спадаць. Украіна абвалілася. У Еўропе не лепшыя часы. А гэта нашы рынкі, 70 працэнтаў вырабленага мы прадаём.
Гэта, вядома, павінна ўплываць на нас. Мы ж не Расія. Нават Расія, бачыце, задрыжала пад ударамі. А мы вельмі залежым у гэтых адносінах. Таму трэба на гэта глядзець рэальнымі вачамі, мы не багі - не ўсё можам.
І каб не было вельмі цяжка і страшных удараў па нашым грамадстве праз эканоміку, нам даводзіцца крыху адступаць. Інфляцыя - гэта якраз ёсць нейкае адступленне.
Хто можа стаць магчымым прэм'ер-міністрам?
Будзе свабоднае месца, абавязкова вам аб гэтым скажу. Усё будзе па Канстытуцыі. Прэзідэнт прапануе кандыдатуру, унясе яе на зацвярджэнне ў парламент. Вы будзеце яшчэ доўга пісаць, абмяркоўваць гэтыя кандыдатуры. Ніхто рот вам закрываць не будзе. У нас у гэтым плане поўная дэмакратыя. Ніхто ні на каго не наступае. Нават вы апошнім часам не пішаце аб тым, што ў Беларусі сродкі масавай інфармацыі, як палітзняволеныя, у няволі.
Таму, як толькі будзе такая магчымасць, я абавязкова назначу прэм'ер-міністра згодна са сваімі функцыянальнымі абавязкамі. А ўжо калі гаварыць шчыра, прэм'ер-міністры з ніадкуль не з'яўляюцца. Яны дзесьці на вачах, вы гэтых палітыкаў бачыце. Таму прыйдзеце дадому, успомніце, пра каго вы пісалі з гэтай верхатуры, пачынаючы ад Прэзідэнта, што ён можа ўзяць на сябе паўнамоцтвы і выконваць паўнамоцтвы прэм'ер-міністра. Але скажу адкрыта: я гэтым не скарыстаюся, таму што мне гэта не патрэбна, мне сваіх функцыянальных абавязкаў дастаткова. І ў краіне няшмат, але ёсць людзі, якія могуць выконваць функцыі прэм'ер-міністра. 11 вышэйшых службовых асоб, міністры, губернатары - ніжэй не апускайцеся, там прэм'ер-міністра шукаць вельмі-вельмі складана, таму што гэта павінен быць падрыхтаваны чалавек і ведаючы перш за ўсё наверсе, што адбываецца ў краіне, зверху бачыць краіну. Вось прааналізуйце, гэта недзе 35-40 чалавек. З іх выбірайце. Калі напішыце, прапануеце і ахарактарызуеце - буду вам удзячны.
Лукашэнка А.Р. Перш за ўсё хачу падзякаваць усім дэпутатам, якія складаюць свае паўнамоцтвы пасля гэтых выбараў. Крыху менш за палавіну, паводле маіх даных, сёння зноў балаціруюцца ў дэпутаты мясцовых Саветаў. Гэта таксама нядрэнна, павінна быць пэўная пераемнасць.
Па лініі работы мясцовых Саветаў зроблена нямала - пачынаючы ад падтрымання ў парадку тэрыторыі і завяршаючы прыняццем мясцовых бюджэтаў. Вельмі вялікая работа, а самае галоўнае, адказная. Гэта нагрузка, прычым грошы за яе ніхто не плаціць. Ну і, вядома, гэта даніна павагі, падтрымка. Гэта ўзнімае кожнага чалавека, калі выбаршчыкі давяраюць.
Я вельмі ўдзячны дэпутатам за тыя мір і спакой, якія мы падтрымлівалі, у тым ліку з іх дапамогай. Яны на перадавой, сустракаюцца са сваімі выбаршчыкамі. Больш таго, што граху таіць, дэпутаты мясцовых Саветаў сёння паміж двух агнёў - з аднаго боку вертыкаль выканаўчай улады, а з другога - насельніцтва. Выканаўчая ўлада не заўсёды дзейнічае так, як хацелі б дэпутаты мясцовых Саветаў. А яны выразнікі інтарэсаў сваіх выбаршчыкаў. Яны жывуць непасрэдна на месцах і балеюць тымі праблемамі, якія трэба было б вырашаць, але не заўсёды для гэтага ёсць магчымасці. Таму атрымліваецца як паміж молатам і кавадлам. Гэта не так проста: жыць з людзьмі і, спрабуючы штосьці зрабіць, бачыць, што гэта сёння немагчыма. Я быў у іх шкуры і ведаю, што такое быць дэпутатам мясцовага Савета - вельмі-вельмі няпросты хлеб. Таму трэба ім падзякаваць за тую работу, якую яны правялі ў мінулым перыядзе.
Думаю, у гэту кампанію будуць выбраны вельмі канструктыўныя Саветы і выбраны абсалютна дэмакратычным чынам. У Мінску, напрыклад, як сказаў мэр, учора нават чэргі былі на выбарчых участках, таму што людзі выязджалі за горад і спяшаліся прагаласаваць. Гэта сведчыць аб тым, што нашы людзі палітычна актыўныя, свядомыя, людзі перажываюць за тыя мір і стабільнасць, якія павінны быць, і спадзяюцца на сваіх дэпутатаў, вераць, што гэтыя мір і стабільнасць будуць захаваны.
Таму новым дэпутатам, якія будуць выбраны, жадаю толькі аднаго - каб яны, паабяцаўшы сваім выбаршчыкам, выканалі свае абяцанні і былі бліжэйшымі да нашага народа. Наш народ таго заслугоўвае!
Тэлеканал "Беларусь 1". Гэтыя выбары можна назваць рэпетыцыяй перад галоўнымі палітычнымі кампаніямі - парламенцкай і прэзідэнцкай? У выбарчае заканадаўства ўнесены змяненні. Трэба сказаць, што яно стала больш ліберальным. Ці чакаеце Вы ўзмацнення палітычнай канкурэнцыі праз год-два?
Лукашэнка А.Р. Вы ведаеце, калі ўжо ў лоб адказваць на ваша пытанне, палітычнай канкурэнцыі, асабліва на прэзідэнцкіх выбарах, у нас хапала заўсёды, асабліва на апошніх выбарах. Мы да таго ўжо дэмакратызаваліся, што моташна было часам ад таго, што адбывалася на экранах тэлевізараў, у сродках масавай інфармацыі, ды і на вуліцах, у аўдыторыях. Была беспрэцэдэнтная адкрытасць і гэтак далей і да таго падобнае. Чым гэта скончылася, вы ведаеце - з аднаго боку, мы выбралі Прэзідэнта, з іншага боку - вельмі актыўныя дэмакратызатары паспрабавалі дэмакратызаваць нашу Беларусь праз лом, кайло нейкае, лапату і гэтак далей. Чым гэта скончылася, таксама вядома.
Я заўсёды гаварыў, што час пакажа. Так, дрэнна тое, што адбываецца сёння ў нашай Украіне і ў іншых дзяржавах. Але мы праз прызму гэтых падзей ацанілі тое, што было тады. І, напэўна, той, хто хоча спакойна жыць і гадаваць сваіх дзяцей, ацэніць гэта і ў будучым.
Таму канкурэнцыі хапала. Тая лібералізацыя, якая адбылася, адпавядае нашаму жыццю.
Так, напэўна, у нейкай ступені гэта ўзмоцніць канкурэнцыю. Больш адкрытымі, празрыстымі будуць маючыя адбыцца выбары. Але я не думаю, што ўжо настолькі змянілася заканадаўства, што заўтра гэтыя змяненні прывядуць да нейкага "майдана" ў Беларусі, не дай бог.
Таму я не задумваўся неяк над тым, што вось змяненні ўнеслі ў заканадаўства і заўтра гэта істотна паўплывае на перадвыбарны працэс. Але тое, што выбары будуць сумленнымі, адкрытымі, прынцыповымі і справядлівымі, гэта я вам гарантую.
Тэлеканал АНТ. Цяпер галоўная сусветная навіна і тэма - гэта Украіна. Мы знаходзімся побач, і нас, безумоўна, хвалюе, што там адбываецца. Як Вы ставіцеся да цяперашніх улад Украіны? Як у цэлым ацэніце сітуацыю ў суседняй краіне?
Лукашэнка А.Р. Скажу вам шчыра: усё, што адбылося і адбываецца ва Украіне, мне катэгарычна агідна і не падабаецца. Па многіх прычынах. З-за асабістых прычын - вы ведаеце, што гэта не чужая для мяне, ды і для вас краіна, гэта трэць нашага славянскага свету. Таму я вельмі балюча ўспрымаю тыя працэсы, што там праходзяць.
І калі я кажу аб тым, што катэгарычна не прымаю тое, што адбылося і адбываецца ва Украіне, кажу гэта як звычайны чалавек, як грамадзянін. Пра чалавека-палітыка скажу пазней.
Давайце паглядзім, што адбылося ва Украіне. Па-рознаму гэта называюць - рэвалюцыйны пераварот, рэвалюцыя, узброены захоп улады, неканстытуцыйнае звяржэнне ўлады, карацей кажучы, неканстытуцыйны працэс. Можа гэта падабацца мне, вам, людзям, знаёмым з палітыкай? Вядома, не. Гэта ненармальна, калі такім чынам звяргаюць законную ўладу і ўсталёўваюць новую ўладу.
Што датычыцца людзей, якія прыйшлі да ўлады (мы пакуль аб прычынах не гаворым), там ёсць розныя людзі: ёсць прафесіяналы, ёсць проста крыкуны, як і заўсёды, усюды, асабліва, калі ўлада фарміруецца ў выніку такіх вулічных падзей і пераваротаў.
Таму ў мяне стаўленне да іх рознае.
Прывяду адну паралель. Я запатрабаваў пэўныя матэрыялы, каб не выглядаць дылетантам або чалавекам, які ў свой час паддаўся савецкай прапагандзе. Некаторыя з так званых палітыкаў, што сёння каля ўлады і ва ўладзе ва Украіне, называюць сябе нашчадкамі Бандэры, УНА-УНСА, Украінскай паўстанцкай арміі, арганізацый украінскіх нацыяналістаў, якія дзейнічалі да вайны. Аказваецца, арганізацыі ўкраінскіх нацыяналістаў, а потым баявы атрад УПА, паўстанцкая армія, створаны яшчэ ў 1929 годзе на ўкраінскім Палессі. Затым яны распаўсюдзілі свой уплыў на ўсё Палессе, і да канца вайны ўжо баевікоў гэтых арганізацый у нас дзейнічала да 15 тыс. Гэта ўжо салідная армія, і не адна. Як яны сябе паводзілі - вы таксама ведаеце. Прывяду толькі адзін прыклад - Хатынь. Так, у савецкія часы не прынята было абмяркоўваць, даследаваць: хто там, як? Але ж потым мы разабраліся, што бруднымі справамі і не толькі ў Хатыні займаліся прадстаўнікі вось гэтых паўстанцаў, якія былі ў свой час сфарміраваны ва Украіне. Яны спалілі на тэрыторыі Беларусі нямала нашых людзей, у тым ліку Хатынь. І не толькі: напэўна, Украіне таксама хапіла. Але больш за ўсё яны бясчынствавалі на тэрыторыі Беларусі. І ліквідавалі гэтыя банды толькі ў 50-я гады, ліквідавалі апошніх, якія дзейнічалі на Палессі ўжо як адзіночкі.
Яны знішчылі тысячы нашых людзей! Скажыце, калі людзі, якія сёння ва ўладзе ва Украіне, асацыіруюць сябе з гэтымі нелюдзямі, то якое ў нас, беларусаў, павінна быць да гэтага стаўленне, ды і не толькі ў беларусаў? Адпаведнае.
Але я сказаў, што ва ўладзе ва Украіне вельмі розныя людзі. Там ёсць прафесіяналы, нармальныя людзі, бізнесмены. Да адных я стаўлюся добра, да іншых - не вельмі. За імі стаяць групы людзей. Як бы я да іх не ставіўся, добра або дрэнна, з імі трэба выбудоўваць адносіны. Калі яны, вядома, будуць працаваць ва ўладзе ва Украіне, калі застануцца палітыкамі. Гэта вызначаць будучыя прэзідэнцкія і парламенцкія выбары ва Украіне. Вось каго народ на выбарах падтрымае, з тым мы і будзем выбудоўваць адносіны.
Чаму? Таму што гэта аб'ектыўна. Украіна - наша суседка. Дружалюбная, нават у асабістым плане не чужая для мяне зямля, і мая Украіна, і рэспубліка. Таму мы будзем з імі выбудоўваць адносіны. Я неаднаразова гаварыў: тавараабарот паміж нашымі краінамі дасягнуў $7 млрд. Гэта сур'ёзны ўзровень.
І, вядома, гісторыя вельмі блізкая. Я прывёў асобныя прыклады аб нелюдзях. Але абсалютная большасць украінскага народа - нашы людзі. Яны такія ж, як мы.
Мне давялося яшчэ хлапчуком, у 20-гадовым узросце, калі скончыў сваю першую ВНУ, служыць у пагранічных войсках, у войсках Камітэта дзяржаўнай бяспекі, на заходняй граніцы. Цэнтр нашай акругі быў у Кіеве. Апошні год службы, каля таго, я служыў у атрадзе інструктарам палітычнага аддзела. І з-за спецыфікі сваёй работы (я вёў усю камсамольскую работу) мне давялося вельмі часта бываць у сваёй акрузе на заходняй граніцы, у Львоўскім пагранічным атрадзе. У нас быў Брэсцкі, Львоўскі, Адэскі, па-мойму, далей Ленінградскі, Прыбалтыйскія атрады, я там часта бываў. І вось гэта было маё першае сутыкненне з так званымі "западэнцамі", як іх называюць ва Украіне.
Ведаеце, я ніколі не скажу, што гэта людзі, якія адрозніваюцца ад нас. Я з імі і пасля сустракаўся, калі працаваў у сельскай гаспадарцы, яны прыязджалі да нас працаваць. Гэта вельмі працавітыя, вельмі прыстойныя, добрыя людзі.
Палітыкі вінаватыя ў тым, што падзялілі Украіну. Магчыма, і не падзялілі, можа, гэта ў іх галовах, у сродках масавай інфармацыі яны выліваюць, што Украіна падзелена на Заходнюю і Усходнюю. І там, і там цудоўныя людзі. Вырадкаў, выбачайце мне, адшчапенцаў, дрэнных людзей і ў нас, і ва Украіне, і ў Расіі, а на Захадзе яшчэ больш хапае. У сям'і не без вырадка. Але ў асноўным гэта такі працавіты народ, што нам проста і не снілася.
Падзялілі, я яшчэ раз падкрэсліваю, Украіну на Заходнюю і Усходнюю толькі палітыкі. Таксама можна правесці паралель, вы гэта бачылі, у нас тая ж сітуацыя была: Заходняя Беларусь і Усходняя.
Яшчэ да прэзідэнцтва, будучы дэпутатам, калі пачынаў працаваць, я часта бываў у Заходняй Беларусі і захапляўся, як яны працуюць, асабліва ў Гродзенскай вобласці. Я працаваў на самым усходзе і захапляўся іх работай. Мы заўсёды гаварылі аб тым, што дзякуючы таму, што яны там, у заходняй частцы, жылі ва ўмовах прыватнай уласнасці, яны навучыліся працаваць, не страцілі ўменне працаваць, ды і пад бізунамі працавалі. А мы на ўсходзе так, несур'ёзна.
Але мы ж гэту грань ніколі не праводзілі, што Заходняя Беларусь - гэта такія дрэнныя, нядобрыя, чужыя, а на ўсходзе - гэта добрыя людзі. Мы ніколі так не гаварылі! Перада мной стаяла задача - выраўнаваць такую сітуацыю. І мы выраўноўваем яе за кошт падцягвання ўсходніх абласцей да ўзроўню гаспадарання і работы ў заходніх.
Гэта наша дасягненне, што сёння ўжо няма ніякай розніцы. Цяпер нават у сельскай гаспадарцы (а Гродзеншчына, Брэстчына гэтым заўсёды вызначаліся) на ўсходзе ёсць гаспадаркі, якія перасягаюць заходнія. Нават я не мог тады такога ўявіць. Сёння гэта ёсць на самай справе, таму што мы праводзілі вельмі акуратную палітыку.
Адна з прычын усяго канфлікту - моўная палітыка. Ну навошта было, прыйшоўшы да ўлады, забараняць рускую мову і ў гэтым плане націскаць на рускамоўнае насельніцтва? Гэта ж больш як палавіна Украіны. Так, напэўна, наогул усе на рускай мове, як і ў нас, размаўляюць. І потым, я часта кажу: ад якой спадчыны мы адмаўляемся? Руская мова - гэта што, расійская мова? Не! Расійскую мову - я наогул не ведаю, ці ёсць яна цяпер, ну, магчыма, на Паволжы дзесьці там штосьці ёсць. Але ў фарміраванні рускай мовы заслуга не толькі нашых народаў - беларускага, рускага і ўкраінскага. І цэнтральнаазіяцкіх рэспублік, мы жылі амаль стагоддзе разам. Мова - гэта жывое, і мы ўсе разам фарміравалі рускую мову, навошта ж мы ад яе адмаўляемся?
А па-другое, навошта цкаваць і ціснуць людзей? Вось уявіце, заўтра вам забароняць размаўляць на любімай вашай мове: рускай або беларускай, вось адрэжуць. Асабліва на рускай, на якой дома мы ўсе размаўляем, на рускай, нашай мове, не расійскай. Я на гэтым настойваю, што гэта наша мова! Якая будзе ваша рэакцыя? Ну, напэўна, вы не выйдзеце на вуліцу з калом, бітамі і іншым, калі вас яшчэ не падагрэюць з іншага боку. Але вы выкажаце вялікую незадаволенасць гэтым.
Гэта значыць украінскія ўлады дапусцілі шмат памылак і такім чынам, калі ўжо шчыра кажучы, падставіліся. Яны падставіліся. Усё роўна, спецыяльна або, хутчэй за ўсё, не прадумаўшы: рэвалюцыя ідзе, і пачалі касіць налева і направа. Пайшло марадзёрства, мардабой на вуліцы, няма парадку, перадзел уласнасці. І гэтым карыстаюцца нядобрасумленныя багатыя алігархі і гэтак далей. Гэта мне можа падабацца ва Украіне? Вядома, не.
Вы, вядома, цяпер у мяне спытаеце пра Крым, пра тое, што парушана тэрытарыяльная цэласнасць або там яшчэ штосьці. Скажыце, вам можа падабацца, калі парушаецца цэласнасць і незалежнасць якой-небудзь дзяржавы? Адказ адназначны: не. Тое ж самае і мне як грамадзяніну. Але хто гэту сітуацыю стварыў? Многія гавораць, што Расія толькі і чакала, каб адсячы Крым, далучыць і іншае. Дык не падстаўляйцеся, вы ж палітыкі, не давайце падставы для гэтага! Расія ўмяшалася, калі ўбачыла, што душаць нават не рускі, а славянскі свет, там жа і да беларусаў было адпаведнае стаўленне, калі навісла пагроза над Крымам, які калісьці належаў Расіі, дзе з двух з лішнім мільёнаў паўтара мільёна рускіх і наогул каля двух, якія такой палітыкі не прымаюць. Ніхто ж не скажа, што Расія вось проста так узяла ружжо і людзі пайшлі туды і адсеклі Крым. Ніхто гэтага не скажа! Прычыну і, як мінімум, падставу далі гэтыя ўлады. Гэта нармальна? Гэта ненармальна!
Ну і самае галоўнае. Усюды прыводзяць нейкія паралелі, кажуць, што "з гэтай уладай мы не будзем супрацоўнічаць, размаўляць". Я адназначна займаў пэўную строгую пазіцыю: тое, што адбылося ва Украіне ў плане перавароту, - гэта што навінка на постсавецкай прасторы? У нас жыве адзін з такіх людзей, якога ў выніку рэвалюцыі зверглі, і сёння ў яго крэсле сядзіць чалавек, з якім і я, і іншыя, мы спакойна сустракаемся за сталом перагавораў, прымаем рашэнні. Дык чым тая сітуацыя (я маю на ўвазе Кыргызстан) адрозніваецца ад гэтай? Нам накавана жыць разам. І мы будзем, хочам мы гэтага або часам не, выбудоўваць адносіны з тым урадам, які будзе вызначаны народам Украіны.
Я гаварыў аб тым, што мы ніколі не спынялі і не спыняем адносін з Украінай. Так, мы можам ацэньваць тое, што адбываецца, па-свойму. Але важней - народы, важней - дзяржава. Лукашэнкі, Яцанюкі, Цягнібокі, Клічко і іншыя - яны прыходзяць і адыходзяць. Застаюцца народы і дзяржавы. І мы не павінны стварыць такую сітуацыю, каб народы ў далейшым не маглі нармальна жыць, працаваць і супрацоўнічаць.
Тэлеканал АНТ. Удакладняючае пытанне. Што можна было б зрабіць, каб астудзіць сітуацыю ва Украіне, каб яна не ператварылася ў федэрацыю?
Лукашэнка А.Р. Я гэтага не хацеў бы. Украіна павінна застацца дзяржавай! Федэрацыя - гэта "піяніна", на якім будуць іграць, з аднаго боку, адны сілы, з іншага боку, іншыя сілы, у тым ліку знешнія. Гэта назаўсёды дэстабілізуе сітуацыю. Назаўсёды!
Украіна павінна застацца адзінай, непадзельнай, цэласнай, пазаблокавай дзяржавай. Таму што гэта будзе вельмі адчувальна для нас і для Расіі, калі, дапусцім, заўтра высадзяцца ва Украіне натаўскія войскі. Гэтага мы наогул дапусціць не можам. Гэта наш інтарэс, глабальны інтарэс! Таму трэба дамовіцца. Далей ва Украіну ніхто не мае права лезці. Трэба дапамагчы Украіне разабрацца з гэтымі праблемамі.
Федэрацыя - гэта вельмі небяспечна для дзяржавы. Гэта далейшая вайна, далейшае ўнутранае процістаянне, якое абавязкова можа выліцца, прыклад таго Крым, у знешняе процістаянне і бойку.
Таму ні ў якім выпадку гэтага дапусціць нельга!
Што можна зрабіць для аб'яднання Украіны? Украіне сёння трэба дапамагчы. Трэба правесці нармальныя выбары. Я не веру, што могуць прайсці нармальныя прэзідэнцкія выбары ў сітуацыі, калі дзейнічае некалькі сілавых груп і падраздзяленняў. Каб вы ведалі: у кожнага буйнога палітыка там група ўзброеных баевікоў ад 150 да 1000 чалавек. Даўно ўзброеных! І, калі яшчэ падкінуць у гэту парахавую сумесь іскру, абавязкова ўзарвецца ўся Украіна. І ўжо будзе горача ўсім: і нам, і расіянам, і Захаду! Тое, што ў Крыме адбылося, гэта кветачкі, а будзе значна горш і страшней... Таму трэба стабілізаваць сітуацыю.
Ну я ж жартам прапанаваў: не можаце, дык аддайце, мы з дапамогай Беларусі наладзім там сітуацыю. Але той парадак, які мы хочам украінскаму народу прынесці, калі ўжо развіваць гэты жарт і ператварыць у праўду, паверце, ён не патрэбны нікому, акрамя ўкраінскага народа і тых, хто клапоціцца аб Украіне.
Сустракаючыся з кіраўнікамі вядучых сродкаў масавай інфармацыі ў пачатку бягучага года, мы закраналі пытанні Украіны ў праламленні СНД. Я тады (да рэвалюцыі) гаварыў аб тым, што СНД вельмі важная для Украіны, мы не дапусцім яе выхаду. І я спадзяваўся, што гэтага не адбудзецца. Украіна цяпер заявіла аб выхадзе з СНД, яна не хоча праводзіць мерапрыемствы, што ў пэўнай ступені можна зразумець.
Тады, гаворачы аб Украіне, я сказаў, самае страшнае, што можа адбыцца, што і адбылося, гэта калі ўкраінскі тэатр ваенна-палітычных дзеянняў ператворыцца ў барацьбу дзвюх процілеглых сіл - Захаду і Усходу. Гэта і здарылася, на мой погляд. Вось гэта трэба спыніць! Таму што, яшчэ раз падкрэсліваю, будзе цяжка і Захаду, і Усходу, калі адбудзецца эскалацыя канфлікту, а яшчэ горш, калі ён будзе закансерваваны. Гэта значыць калісьці ўзарвецца.
Таму развязкі трэба шукаць цяпер, і мы гатовы зрабіць усё для таго, каб там настаў мір і спакой. Каб народ у спакойнай сітуацыі вызначыўся, як яму жыць далей і з кім, і з якімі палітыкамі жыць далей.
"Інтэрфакс". Ці прызнае Беларусь Крым у якасці суб'екта Расійскай Федэрацыі, і ці бачыце Вы якую-небудзь небяспеку, што рэферэндум у Крыме стане нейкім прэцэдэнтам, пасля якога будзе такая хваля самавызначэння не толькі ва Украіне, аўтаноміі, рэгіёнах, але і на постсавецкай прасторы ў цэлым?
Лукашэнка А.Р. Што датычыцца прызнання, непрызнання. Крым не з'яўляецца незалежнай дзяржавай, як тая ж Асеція, Абхазія і гэтак далей. Крым сёння частка тэрыторыі Расійскай Федэрацыі. Можна прызнаваць гэта, не прызнаваць, але ад гэтага нічога не зменіцца. Таму мы свой пункт гледжання вызначылі, мы яго выказалі. Кажуць, што там такі пункт гледжання, накшталт і тых не пакрыўдзіць, і гэтых не пакрыўдзіць. А мы нікога не збіраемся крыўдзіць. Нам гэта не патрэбна. Гэта, па-першае.
Па-другое, ад нас ніхто і не патрабуе: давайце прызнавайце Крым, падтрымлівайце расіян або не прызнавайце, не падтрымлівайце, выступайце супраць Расіі. Я вам шчыра кажу, ад мяне і ад нашых праўладных структур, Міністэрства замежных спраў ніхто гэтага не патрабуе. Таму прызнаём або не прызнаём, думаю, сітуацыя будзе развівацца дэ-факта. Ці будзе Крым прызнавацца як рэгіён Расійскай Федэрацыі, гэта ўжо не важна. Паколькі Расію ўсе прызнаюць. Таму ад нас гэтага ніхто не патрабуе, мы ў гэтыя нетры абсалютна не ўлазім, а падабаецца ці не, я вам толькі што сказаў. Дрэнна, што давялося, у тым ліку Расійскай Федэрацыі, прымаць такія меры.
Але калі вы ў мяне спытаеце, вы ў гэтай сітуацыі дзе? Ведаеце, у выніку гістарычнага мінулага, з-за таго, што мы адзін народ, з-за таго, што мы ствараем адзіны праект, рэалізоўваем Саюзную дзяржаву, што мы звязаны пагадненнямі з Расійскай Федэрацыяй, мы будзем з Расійскай Федэрацыяй. І трэба спыніць усялякія спекуляцыі. Мы не накіроўваем сваю знешнюю, унутраную палітыку, ваенную палітыку супраць НАТА, супраць каго б там ні было. Мы будзем праводзіць узважаную палітыку. Калі паўстане пытанне, мы будзем з Расіяй. Я аб гэтым сказаў і Уладзіміру Уладзіміравічу Пуціну ў нашай апошняй размове, што Вы можаце не перажываць, мы заўсёды будзем з Расійскай Федэрацыяй.
Чаму? Зноў давайце возьмем паралелі. Няўжо Ірак амерыканцы, натаўцы разбамбілі законна? Незаконна. Якую пазіцыю занялі саюзнікі ЗША і НАТА? Нават Грузія, Украіна - не натаўская дзяржава - паслалі туды сваіх ваеннаслужачых. Яны жалезна падтрымлівалі незаконную акцыю. Што адбылося ў Егіпце, Тунісе, потым у Лівіі? Што адбываецца ў Сірыі? І заходні свет увесь адзіны. Яны разумеюць, што яны дзейнічаюць там незаконна, перш за ўсё амерыканцы, але яны разам. Чаму? Яны звязаны дамоўленасцямі, пагадненнямі.
У такім выпадку, чаму мы павінны быць супраць Расіі? Мы з ёю разам, мы звязаны і гэтак далей.
І наогул, шчыра кажучы, Захад - гэта такая прафанацыя, ні на што не здольныя людзі. Колькі было пылу: ды мы тут... Я, шчыра кажучы, баяцца пачаў ужо, хоць бы да вайны не дайшло. Ну і што? Дваццаць чалавек не пусцяць у Еўропу. Тых, хто наогул ніколі не ездзіў у Еўропу, а частка з іх, якая па сваіх службовых функцыянальных абавязках не павiнна, не мае права туды ехаць. Вось гэта Захад.
Колькі было абяцанняў: мы ніколі на Беларусь не будзем націскаць, не будзем праследаваць, уводзіць эканамічныя санкцыі. Супраць нас яны ўвялі не толькі санкцыі. Пасля выбараў пад санкцыямі больш як дзвесце чалавек, у тым ліку Прэзідэнт Беларусі. Абяцалі ўсё гэта зняць. Дзе яно? Чаму нас прыціскаюць да гэтага часу? Параўнайце санкцыі супраць Беларусі і санкцыі супраць Расіі (дарэчы, журналісты, малайцы, заўважылі). Ну страшна ім, страшна. Расія - не Беларусь, таму пачынаюць там віхляць, круціць, вярцець, каб твар захаваць.
Ні на што яны не здольныя, і з імі справу мець - трэба дзесяць разоў падумаць. Яны могуць цябе падмануць, і гэта са мной было ўжо не адзін раз. А потым, каб твар захаваць, пачынаюць патрабаваць - давай дэмакратызуй, дэвальвуй, выбары праводзь як трэба, палітзняволеных выпускай. Я кажу: "Пакажыце артыкул, па якім мы асудзілі палітзняволеных, ёсць наогул такі артыкул?" Прад'яўляем, за што асуджаны. Больш таго, учыні такія злачынствы ў іх, вынікі былі б яшчэ больш жорсткімі. Не, гэта ж Захад...
У гэтым таксама адна з прычын, калі я пачынаю думаць, як жа нам весці, выбудоўваць знешнюю палітыку. Я зыходжу ў тым ліку і з гэтага.
Таму мы будзем з нашымі брацкімі народамі Украіны, Расіі, іншымі народамі. Мы не будзем ствараць праблем для суседзяў. Але мы цвёрда будзем трымаць руку на пульсе і рэагаваць на тую сітуацыю, якая адбываецца ўнутры нашых граніц.
Што датычыцца хвалі самавызначэнняў, ведаеце, у многіх-многіх цяпер засвярбелі рукі, і яны пачынаюць чухаць іх не там, дзе трэба, як гаварыў некалі класік Віктар Сцяпанавіч Чарнамырдзін. Таму я не выключаю, што адпаведная пастаноўка пытання будзе.
Крым небяспечны не тым, вось я Захаду сказаў бы, што ён у склад Расіі ўвайшоў. Важны прэцэдэнты. Захад ужо назваў Расію прычынай разбурэння нашых пагадненняў у Будапешце па гарантыях ядзернай бяспекі. Гэты ганебны дакумент мне давялося падпісваць у прысутнасці Прэм'ер-міністра Вялікабрытаніі, Прэзідэнта Злучаных Штатаў Амерыкі, Клінтан тады быў, і Барыса Ельцына. Калі ў нас вялікія свядомыя вывелі без усялякіх папярэдніх умоў, бясплатна аддалі ядзерную зброю, самаю сучасную. І тады Украіна і Казахстан гэта зрабілі. Тады тры дзяржавы - Расія, ЗША і Вялікабрытанія - гарантавалі нам бяспеку эканамічную, палітычную, ваенную, тэрытарыяльную цэласнасць і іншае.
Небяспечна, што ўжо некаторыя дзяржавы адмовіліся ад гэтых дамоўленасцей. Украіна заявіла, што выходзіць з гэтага пагаднення. Тым самым развязваюцца рукі, асабліва парогавым дзяржавам, якія вось-вось гатовы вырабіць ядзерную зброю. І вынікі могуць быць яшчэ больш страшнымі. Вось у гэтым ствараецца дрэнны прэцэдэнт. Вельмі дрэнна, што пачынаюць думаць асабліва сярэднія і малыя дзяржавы, што яны сябе, сваю тэрытарыяльную цэласнасць не змогуць абараніць. Вельмі небяспечна, калі пачнецца хваля самавызначэнняў: ну што ж, калі можна выносіць на рэферэндум, вырашаць пытанні, давайце будзем выносіць і вырашаць. Напрыклад, Венецыя заявіла аб сваёй незалежнасці. Інакш кажучы, гэта ўжо адбываецца, і ў гэтым ёсць пэўная небяспека.
Таму гэта вельмі-вельмі сур'ёзнае пытанне. Але яго, я думаю, сёння можна толькі гіпатэтычна абмяркоўваць, а час пакажа, што адбудзецца.
РІА "Навіны". Расія заявіла аб гатоўнасці да канца года павялічыць колькасць расійскіх самалётаў да 24. Як доўга яны будуць знаходзіцца ў Беларусі? Ці ёсць яшчэ планы па сумесных вучэннях з Расіяй? І як будзем ахоўваць граніцы нашай Радзімы?
Лукашэнка А.Р. Нічога новага не скажу. Вы ведаеце, што кожны год па чарзе на тэрыторыі Беларусі і Расіі праводзяцца вучэнні беларускіх і расійскіх армій. Калі ў Расіі, то аснову складаюць расійскія Узброеныя Сілы, нашых часцей там менш. Калі на тэрыторыі Беларусі, а гэта самае галоўнае, таму што на заходнім напрамку ў Саюзе Беларусі і Расіі асновай з'яўляецца беларуская армія і яе ў выпадку, не дай бог, канфлікту або ваенных дзеянняў заходнія часці Расійскай Федэрацыі падмацоўваюць, перакідваюцца сюды або ў нейкі раён у залежнасці ад плана вядзення ваенных дзеянняў, але ўсё роўна гэта сумесныя дзеянні. І мы дамовіліся, гэта была мая настойлівая прапанова, што павінны абучаць сваіх ваеннаслужачых. Не адразу згадзілася кіраўніцтва Расіі на гэта, але цяпер мы так і робім. Адзін год у нас, адзін год у іх. Мы гэта ўжо, на маю думку, 3 або 4 гады падтрымліваем.
У мінулым годзе былі вучэнні ў нас. У наступным годзе будуць у іх. І мы просім расіян, каб мы вучэнні праводзілі, перш за ўсё на палігонах, якіх у нас няма. С-300 мы страляць у Беларусі не можам, таму што гэта небяспечная зброя, таксама і некаторыя іншыя ракетныя сістэмы.
Таму мы праводзім на іх палігонах вучэнні, каб у баявой абстаноўцы абучыць нашу армію. Для чаго мы гэта робім? Зноў урокі Украіны паказалі, калі трэба было абараняць краіну, арміі няма. Яе няма па вялікім рахунку і цяпер. І гэта не я вывад зрабіў, а выконваючы абавязкі міністра абароны, выступаючы ў парламенце, дакладваў, колькі ў яго лічыцца штыкоў, колькі ў яго сёння можна мабілізаваць, колькі неадкладна могуць адрэагаваць. А ніколькі. У такой гіганцкай дзяржаве аказалася, што армія лічылася на паперы. Не праводзіліся вучэнні, не было зладжвання экіпажаў і гэтак далей. Колькі часу мінула, перш чым яны маглі знайсці механікаў-вадзіцеляў і вывезці бронетэхніку. Вось да чаго можа прывесці негатоўнасць арміі. Яны не могуць да гэтага часу стабілізаваць сітуацыю ў краіне. Няма той сілы ва Украіне.
Але калі ёсць армія, яна павінна вучыцца. Яны павінны быць гатовы ў любы момант абараняць Радзіму. Калі вы не хочаце іх абучаць, то не трэба іх і ўтрымліваць. Мы ў свой час заявілі, што 150-200 тыс. Узброеных Сіл, якія нам дасталіся, мы ўтрымліваць не можам і не павінны. Армія становіцца тэхналагічнай. І мы пачалі скарачаць. Сёння іх менш як 70 тыс., будзе 55.
Гэта будзе нармальная армія, вельмі магутныя сілы. Мы іх пераарыентавалі. Ужо франтоў не будзе. Патрэбны сілы спецыяльных аперацый, спецпадраздзяленні. Што мы, дарэчы, ужо зрабілі. Цяпер ідзе паглыбленне, мадэрнізацыя арміі, у тым ліку і па напрамку ўзбраення. Вось мы нядаўна з дзяржаўным сакратаром Савета бяспекі і міністрам абароны абмяркоўвалі гэтыя пытанні.
Таму тут нічога новага няма. Кожны год мы будзем сумесна праводзіць вучэнні з Расійскай Федэрацыяй. Гэта ў адпаведнасці з нашымі дагаворамі. Гэтак жа, як робяць натаўцы.
Што датычыцца самалётаў. Не трэба Расію папракаць у тым, што ў яе імперскія замашкі, бандыты і гэтак далей, што яны, маўляў, гэтыя самалёты прыгналі і пасадзілі ў Беларусі.
Яшчэ, напэўна, год або больш таму, я звярнуўся да Прэзідэнта Расіі ў сувязі з тым, што ў нас рэсурс самалётаў кожны год змяншаецца, іх трэба або мадэрнізаваць і рамантаваць, або мяняць на новыя.
Але навошта мяняць на новыя танк або самалёт, якія ва ўмовах вайны разлічаны літаральна на гадзіны бою. Сёння ўвесь свет ідзе шляхам мадэрнізацыі Узброеных Сіл. Мы таксама гэта робім. Мы перабудавалі работу нашых абаронных прадпрыемстваў, а вы ведаеце, што вядучымі ў Савецкім Саюзе па рамонце і мадэрнізацыі былі мы. Займаліся ў асноўным рамонтам, але я іх пераарыентаваў і на мадэрнізацыю: у Барысаве - бронетэхніка, у Баранавічах - вельмі магутны завод сусветнага значэння, сусветна вядомы, па мадэрнізацыі лятальных апаратаў (верталётаў, самалётаў, беспілотнікаў і гэтак далей). Я іх таксама павярнуў у бок мадэрнізацыі: не проста адрамантаваць стары самалёт, а мадэрнізаваць яго, што яны і робяць. У бліжэйшы час мы з вамі пабудзем у Баранавічах і паглядзіце, як ідзе гэта мадэрнізацыя.
Я звярнуўся да Уладзіміра Уладзіміравіча Пуціна з просьбай прадаставіць дзесяць самалётаў. Нам яны вельмі патрэбны не таму, што ў нас іх няма. Сёння ў Беларусі, на маю думку, 160 самалётаў і верталётаў, задзейнічана, напэўна, 60. Нам гэтага дастаткова і нават шмат для тых Узброеных Сіл, якія мы сёння рыхтуем.
Яшчэ раз падкрэсліваю: галоўнае для нас не самалёты і верталёты, галоўнае для нас сёння - сілы спецыяльных аперацый, армія, якая можа нанесці непапраўны ўрон праціўніку, армія, якая можа абараніць нашу краіну, перш за ўсё ад гэтых самалётаў, верталётаў, крылатых ракет. Значыць павінна быць сістэма проціпаветранай абароны, сістэма разведкі, выяўлення цэлі.
Мы самі стварылі новыя радыёлакацыйныя станцыі - "Усход" і "Раса". "Раса" - нізкалятаючая, добра працуе на нізкай вышыні, "Усход" цудоўна працуе па трох каардынатах. У нас ужо гатовы гэтыя сістэмы купляць. Але мы пакуль аснашчаем сваю армію. Значыць мы можам выявіць і навесці нашу проціпаветраную абарону на цэль, якая з'явіцца, нават супраць крылатых ракет.
Патрэбна яшчэ зброя проціпаветранай абароны, С-300 і іншыя. Што мы і робім. Калі Расія сказала, што не можа С-300 зусім бясплатна даць, я сказаў, што мы будзем купляць. І купляем С-300, як бы ні было нам цяжка.
Але і, вядома, ніхто не адмяняў, для таго каб знішчаць тэрарыстаў (на вучэннях вы бачылі, мы прапрацоўвалі гэту тактыку), патрэбны верталёты. Верталёт у горку падняўся - знішчыў цэлую пляцоўку, дзе знаходзяцца тэрарысты. Ну а супраць верталётаў, вы ж ведаеце, ёсць вельмі добрая зброя: на плячо - і няма верталёта. Вось гэта сведчыць аб тым, якая каштоўнасць самалётаў, верталётаў. Але тым не менш яны патрэбны.
Тады я і папрасіў 10 самалётаў. Гэта было больш як год таму. Цяпер яны знаходзяцца ў Беларусі: 4 са снежня і 6 з'явіліся нядаўна, калі я запатрабаваў, каб расійскі бок выканаў свае абавязацельствы. Пасадзілі іх у Бабруйску на запасным аэрадроме.
Прычым расійскія экіпажы ў нас дзяжураць па нашым заданні, падначалены нашым Узброеным Сілам. Цяпер я паставіў пытанне, каб ляталі разам расіянін і наш беларус, каб навыкі не страціць, каб у нас школа засталася. Вось таму я прасіў 10 самалётаў. А не тое, што прыганіце з расійскімі экіпажамі і дапамажыце нам.
Што датычыцца яшчэ 24-х, наконт якіх Вы задалі пытанне, нам у прынцыпе яны не патрэбны. Але было б нядрэнна, калі б у нас былі яшчэ ў запасе добрыя сучасныя самалёты. І калі, як РІА "Навіны" гаворыць, што яшчэ 24 самалёты расіяне гатовы нам прадаставіць, я буду толькі рады. Хоць, паўтаруся, вострай неабходнасці няма. Я наогул паўгода таму ўжо і не чакаў, што расіяне нам дапамогуць, і даў каманду Ваенна-паветраным сілам неадкладна мадэрнізаваць свае 10 самалётаў. Да канца года яны будуць у страі - СУ-27 і МіГ-29. Гэтага нам дастаткова да 2025 года, калі мы ў спраўным стане будзем падтрымліваць тое, што яшчэ лятае ў нас сёння.
Таму тут няма вялікай праблемы, гэта не націск Расіі, гэта была мая просьба даць 10 самалётаў. І калі дадуць яшчэ 20 самалётаў, тым больш што яны запраўляюцца, зарплату атрымліваюць у Расіі, гэта нам вельмі і вельмі выгадна. Паколькі самалёт - вельмі дарагая цацка для дзяржавы.
РІА "Навіны". Як доўга яны будуць знаходзіцца ў Беларусі?
Лукашэнка А.Р. Як мінімум палавіну з іх мы прасілі да чэмпіянату свету і пасля яго. Мы павінны забяспечыць нармальную сітуацыю ўнутры краіны. Але, па сутнасці, гэта мы прычыну шукалі - да чэмпіянату: якая розніца - чэмпіянат, не чэмпіянат, няўжо вучэнні нейкія ідуць?
Думаю, што мы з Расіяй вызначымся, як доўга яны будуць. Яны будуць столькі, колькі мы гэтага захочам. Прынята будзе Прэзідэнтам рашэнне, каб яны былі тут даўжэй, дасць згоду Расія, будуць даўжэй. Усё будзе залежаць толькі ад Беларусі.
БелаПАН. Вы ўжо закранулі тэму палітзняволеных і адносін з Захадам. Па сутнасці, вызваленне некалькіх чалавек Еўрасаюз ставіць як асноўнае патрабаванне для наладжвання адносін. І ўсё гэта наладжванне адносін цяпер залежыць ад адзінага подпісу на дакументах, Вашага. Чаму вы да гэтага часу не паставіце яго?
Лукашэнка А.Р. Не хачу паўтарацца. Будзе зварот - будзе подпіс. Не будзе звароту - ні чэмпіянаты свету, ні шасцідзесяці- або сямідзесяцігоддзі, нічога не дапаможа. Гэта мой прынцыповы падыход да гэтага пытання. І не толькі мой. Мы - дзяржава, краіна, і нас не трэба нахіляць! Не трэба зыходзячы з двайных, трайных стандартаў да нас адпаведным чынам ставіцца. Вось усё, што я хачу сказаць. Таму не ад майго подпісу тут залежыць.
Без просьбы я прымаю шмат такіх рашэнняў, толькі не ведаю, чаму вы зацыкліліся на некалькіх прозвішчах. Прэзідэнт мае права памілаваць любога чалавека пры пэўнай працэдуры. Так, былі выпадкі. Але ж злачынства злачынству розніца. Гэта, па-першае. Па-другое, я часта вам і вашым падабаронным гаварыў: не нагнятайце сітуацыю. Вінаватыя - ціхенька, без шуму, без гвалту давайце ўнутры краіны вырашаць гэта пытанне. Вы вывелі гэтыя пытанні на міжнародны ўзровень. Ну адпаведны, адэкватны, сіметрычны адказ. Але мая заява і мае прапановы застаюцца ў сіле.
Першы канал Беларускага радыё. Ці лічыце Вы, што некаторае ўскладненне сітуацыі каля беларускіх граніц можа неяк паўплываць на правядзенне ў нас чэмпіянату свету па хакеі. І ці спатрэбяцца якія-небудзь дадатковыя, магчыма, меры бяспекі для гасцей і ўдзельнікаў гэтага форуму?
Лукашэнка А.Р. Вы ведаеце, гэта перанагнятанне сітуацыі ўжо. Ну што ўжо можа здарыцца з намі, калі да нас прыедуць 10-20 тыс. іншаземцаў, аматараў хакея, спорту. Мы - прагматыкі, мы разумеем, што сярод іх будуць і некаторыя правакатары, асабліва з ліку журналістаў, а, магчыма, пад імем журналістаў. Многія хочуць тут мяне пад чэмпіянат нахіліць, вось і БелаПАН задае пытанне. Мне гэта ўжо даўно вядома: сарыентавалі іх задаць гэта пытанне, яны і задалі. Напэўна, гэта вельмі цікавіць, хвалюе Захад.
Я толькі што сказаў: не нагнятайце сітуацыю і не спрабуйце мяне прыціснуць чэмпіянатам свету. Не трэба.
Мы атрымалі права правесці чэмпіянат свету. Падрыхтавалі ўсё, нават пабудавалі адпаведныя аб'екты, прычым у вельмі цяжкай сітуацыі. Думаеце, гэта танна і проста было пабудаваць два цэнтры, дзе будуць праводзіцца матчы? Няпроста. Гасцініцы, інфраструктура - па ўсёй краіне, не толькі ў Мінску.
Усіх трэба сустрэць, рассяліць, накарміць. Вучым людзей, каб размаўлялі на замежнай мове і гэтак далей. Убачыце, мы зробім усё.
Ну калі камусьці не падабаецца і ён не захоча прыехаць на чэмпіянат свету, што я магу зрабіць? Мы нічога не страцім. Што знікне? Спартыўныя цэнтры, якія мы пабудавалі? Не, яны сёння задзейнічаны для творчасці, канцэртаў і спорту. Што "Чыжоўка-Арэна", што "Мінск-Арэна". Пабудавалі мы цэнтры ў буйных гарадах, у абласных цэнтрах - яны сёння задзейнічаны, шмат людзей, дзетак і дарослых. Хлопчык вядзе бацьку, маці на каток, на канцэрт і гэтак далей - няўжо дрэнна? Гасцініцы таксама будуць задзейнічаны. Горад прывядзём у парадак, хоць ён у нас і так у парадку, чысты. Гэта ўсё на карысць. Калі не хочуць, нам жа не памерці ад гэтага.
Таму не трэба перабольшваць ролю чэмпіянату свету, як некаторыя заходнікі. Часам брыдка нават чытаць, маўляў, для Лукашэнкі вельмі важны будучыя прэзідэнцкія выбары, а яшчэ важней - чэмпіянат свету. Так, важны чэмпіянат, важны прэзідэнцкія выбары, але спрабаваць мне наступіць каленам на грудзі і выціснуць усё, што ўнутры ёсць, - гэта немагчыма, вы мяне дваццаць гадоў ведаеце.
Мы не дазволім выкарыстоўваць гэта спартыўнае мерапрыемства, залішне яго палітызаваць. Захад павінен разумець, мяне нахіліць пад сямідзесяцігоддзе вызвалення, Перамогі або дваццацігоддзе прэзідэнцтва, або да дня нараджэння Прэзідэнта (яны ўсе моманты абмяркоўваюць), яшчэ пад штосьці, маўляў, мы вам заўтра дадзім нармальнае супрацоўніцтва, вы ў нас будзеце ў фаворы і гэтак далей, я ўжо гэта праходзіў. Я ўжо гэта ведаю, гэта трэцяя або пятая хваля майго прэзідэнцкага жыцця. Ні на што сёння Захад не здольны. Тое, што яны абяцаюць, яны не робяць і тлумачаць так: адзін палітык абяцаў, а тут ужо іншы, ён табе нічога не абяцаў. Вось іх палітыка.
Таму, яшчэ раз падкрэсліваю, і не для таго, каб абвастрыць сітуацыю з Захадам. Мы не хочам з імі сварыцца, наадварот, мы хочам з імі нармальных адносін. Але мы хочам, каб нас паважалі і, як мінімум, разумелі. Мы - суверэнная, незалежная дзяржава і хочам, каб да нас ставіліся як да суверэннай, незалежнай дзяржавы. Мы нікому не ствараем праблем і не створым, асабліва Захаду. Таму стаўцеся да нас нармальна, не трэба да нас падыходзіць як да нейкіх другарадных і трэцярадных. Так не атрымаецца. Мы гордыя людзі. Мы трэць насельніцтва паклалі ў апошняй вайне, ратуючы тую ж Еўропу і Захад. Будзьце паважлівымі да нас, хоць бы з-за гэтага.
Таму нічога страшнага не адбудзецца, ніхто не паўплывае на правядзенне чэмпіянату свету.
Мы па самых высокіх сусветных стандартах забяспечваем і рыхтуемся забяспечыць бяспеку нашых гасцей. Нічога надзвычайнага не будзе, гэта ж не Алімпійскія гульні, куды могуць прыехаць да мільёна чалавек. Гэта чэмпіянат свету па хакеі, тым больш пасля Алімпіяды.
Думаю, гэта будзе сапраўднае свята не толькі для беларусаў, але і для ўсёй спартыўнай сусветнай супольнасці. Гэта я гарантую. І тыя, хто прыедзе, паедуць адсюль з самымі добрымі ўражаннямі, тым больш гэта май, самы цудоўны месяц у Мінску і ў Беларусі. Таму не хвалюйцеся, усё будзе нармальна.
РІА "Навіны". Аляксандр Рыгоравіч, Вы з хваляваннем ставіцеся да пытанняў інтэграцыі на постсавецкай прасторы. Украіна заявіла, аб сваім выхадзе з СНД. Вы лічыце, што Украіна страчана для Садружнасці ўжо незваротна або ўсё ж такі ёсць шлях вярнуць Украіну ў рэчышча?
Лукашэнка А.Р. Думаю, тыя, хто ўплывае сёння на Украіну і ўкраінскіх палітыкаў, спыніць Украіну ад гэтага бесталковага кроку. Навошта гэта рабіць? СНД занадта абавязвае Украіну? А калі і абавязвае, прычым тут зона свабоднага гандлю? Страцяць жа многае. Навошта зачыняць дзверы, якія табе спатрэбяцца?
Шчыра кажучы, я апошнім часам спрабую, нават не тое, што спрабую, прапанаваў некаторым украінскім палітыкам, з якімі можна абмяркоўваць гэту праблему, абмеркаваць яе. Я спадзяюся, у бліжэйшыя дні я з імі сустрэнуся і ў тым ліку папрашу, каб яны не рабілі гэтых неабдуманых крокаў. Куды спяшацца? Не хочаш ехаць на саміт, дапусцім, у Маскву, Масква - вораг для цябе, не едзь, няхай цябе пасол прадставіць на гэтым саміце. Не хочаш ехаць у Мінск, ненавідзіш ты Мінск, ну не едзь на гэты саміт. Навошта ты робіш неабдуманыя крокі? Гэта раўназначна таму, як ва ўнутранай палітыцы хацелі забараніць рускую мову. І нават інтэлігенцыя ў Львове абурылася.
Таму я буду старацца данесці ўсё гэта да ўкраінцаў. Думаю, такую маю пазіцыю падтрымаюць усе. Таму што выхад Украіны з СНД, што там граху таіць, - гэта будзе вельмі моцны ўдар па Садружнасці Незалежных Дзяржаў. Моцны, але не смяротны. Таму што, на жаль, СНД надзей нашых і многіх людзей не рэалізоўвала. Калі выйдзе Украіна з яе, значыць выйдзе. Застануцца тыя, хто застануцца, і будуць супрацоўнічаць як-небудзь.
Але я думаю, што гэта будзе няправільны, неразумны і неадэкватны крок з боку Украіны ў знешняй палітыцы.
Чаму б не выкарыстоўваць гэту пляцоўку для таго, каб хаця б прагучаў твой пункт гледжання. Чаму ты не можаш прыехаць у Мінск, напрыклад, калі тут будзе саміт, і гэту пляцоўку выкарыстоўваць для перагавораў з Беларуссю.
Я лічу, што гэта вельмі няправільны і неабдуманы крок. Магчыма, што гэта можа быць дэманстрацыяй. Але, напэўна, не ў гэты час і не ў гэтай сітуацыі, у якой знаходзіцца сама Украіна. Гэта неабдуманы крок палітыкаў.
БелаПАН. Вы раней гаварылі, што калі сітуацыя ў эканоміцы не палепшыцца, то ўрад, міністры могуць развітацца са сваімі пасадамі. І вось усё выглядае так, што сітуацыя не паляпшаецца. Паводле даных статыстыкі, інфляцыя за два месяцы склала 3,6 працэнта, складскія запасы не змяншаюцца. Ці можа гэта стаць прычынай змены ўрада ў бліжэйшы час? У прыватнасці, прэм'ер-міністра і каго Вы бачыце магчымым новым прэм'ер-міністрам?..
Лукашэнка А.Р. Не выключаю, што гэта можаце быць і вы.
Вы ж бачыце, што адбываецца вакол. Дэвальвавалі казахстанскі тэнге. Дэвальваваны расійскі рубель і прадаўжае спадаць. Украіна абвалілася. У Еўропе не лепшыя часы. А гэта нашы рынкі, 70 працэнтаў вырабленага мы прадаём.
Гэта, вядома, павінна ўплываць на нас. Мы ж не Расія. Нават Расія, бачыце, задрыжала пад ударамі. А мы вельмі залежым у гэтых адносінах. Таму трэба на гэта глядзець рэальнымі вачамі, мы не багі - не ўсё можам.
І каб не было вельмі цяжка і страшных удараў па нашым грамадстве праз эканоміку, нам даводзіцца крыху адступаць. Інфляцыя - гэта якраз ёсць нейкае адступленне.
Хто можа стаць магчымым прэм'ер-міністрам?
Будзе свабоднае месца, абавязкова вам аб гэтым скажу. Усё будзе па Канстытуцыі. Прэзідэнт прапануе кандыдатуру, унясе яе на зацвярджэнне ў парламент. Вы будзеце яшчэ доўга пісаць, абмяркоўваць гэтыя кандыдатуры. Ніхто рот вам закрываць не будзе. У нас у гэтым плане поўная дэмакратыя. Ніхто ні на каго не наступае. Нават вы апошнім часам не пішаце аб тым, што ў Беларусі сродкі масавай інфармацыі, як палітзняволеныя, у няволі.
Таму, як толькі будзе такая магчымасць, я абавязкова назначу прэм'ер-міністра згодна са сваімі функцыянальнымі абавязкамі. А ўжо калі гаварыць шчыра, прэм'ер-міністры з ніадкуль не з'яўляюцца. Яны дзесьці на вачах, вы гэтых палітыкаў бачыце. Таму прыйдзеце дадому, успомніце, пра каго вы пісалі з гэтай верхатуры, пачынаючы ад Прэзідэнта, што ён можа ўзяць на сябе паўнамоцтвы і выконваць паўнамоцтвы прэм'ер-міністра. Але скажу адкрыта: я гэтым не скарыстаюся, таму што мне гэта не патрэбна, мне сваіх функцыянальных абавязкаў дастаткова. І ў краіне няшмат, але ёсць людзі, якія могуць выконваць функцыі прэм'ер-міністра. 11 вышэйшых службовых асоб, міністры, губернатары - ніжэй не апускайцеся, там прэм'ер-міністра шукаць вельмі-вельмі складана, таму што гэта павінен быць падрыхтаваны чалавек і ведаючы перш за ўсё наверсе, што адбываецца ў краіне, зверху бачыць краіну. Вось прааналізуйце, гэта недзе 35-40 чалавек. З іх выбірайце. Калі напішыце, прапануеце і ахарактарызуеце - буду вам удзячны.